Η Τζούντιθ Μπάτλερ, η ακαδημαϊκή ελευθερία και η Γάζα
Ελένη Γουργού Η Τζούντιθ Μπάτλερ θεωρείται από πολλούς μια από τις πιο επιδραστικές μορφές του καιρού μας στον χώρο της κοινωνικής φιλοσοφίας και της φεμινιστικής ανθρωπολογίας. Είναι η φιλόσοφος που εισήγαγε την έννοια του κοινωνικού φύλου, σύμφωνα με το οποίο η έμφυλη ταυτότητα ενός ανθρώπου είναι το πολιτιστικό αποτέλεσμα ενός φάσματος κοινωνικών επιδράσεων πάνω σε ένα σώμα που φέρει χαρακτηριστικά ενός βιολογικού φύλου. Οι προεκτάσεις της θέσης αυτής έχουν ασκήσει βαθιά επίδραση τόσο στον ακαδημαϊκό κόσμο όσο και σε κοινωνικά κινήματα, συνδυασμός που δεν είναι πάντα επιτεύξιμος και που καταδεικνύει τη δυναμική της σκέψης της.
Η Μπάτλερ είναι καθηγήτρια στη Σχολή Μεταπτυχιακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μπέρκλεϊ στην Καλιφόρνια, και διευθύνει το πρόγραμμα της Κριτικής Θεωρίας, ενώ διετέλεσε και πρόεδρος του Τμήματος Συγκριτικής Λογοτεχνίας στο ίδιο ίδρυμα. Όταν ανακοινώθηκε ότι θα ήταν προσκεκλημένη ομιλήτρια στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν, πριν λίγες εβδομάδες, οι θέσεις στη μεγάλη αίθουσα έγιναν γρήγορα ανάρπαστες και το ίδιο συνέβη με τις εγγραφές για την ηλεκτρονική μετάδοση της ομιλίας.
Η Μπάτλερ θα έδινε τη διακεκριμένη Διάλεξη για την Ακαδημαϊκή Ελευθερία, που οργανώνεται ετήσια προς τιμήν των Ντέιβις, Μάρκερτ και Νίκερσον. Οι τρεις τελευταίοι ήταν διδάσκοντες στο Πανεπιστήμιο και το μακρινό 1954 κλήθηκαν να καταθέσουν στην περιβόητη Επιτροπή για τις Αντι-αμερικανικές Δραστηριότητες, το όργανο του Κογκρέσσου που διερευνούσε πολίτες και οργανώσεις, σύμφωνα με τις πρακτικές του Μακαρθισμού. Και οι τρεις αρνήθηκαν να απαντήσουν σε ερωτήσεις για τις πολιτικές τους διασυνδέσεις, με συνέπεια να εκδιωχθούν από το Πανεπιστήμιο (ναι, αυτο το ίδιο που έχει θεσπίσει τη διάλεξη).
Το έργο και η φήμη της Μπάτλερ, αλλά και η λάμψη της εκδήλωσης, είχαν ως αποτέλεσμα να την καλωσορίσουν από το βήμα τόσο η πρόεδρος της Συνέλευσης των Διδασκόντων ολόκληρου του ιδρύματος, όσο και η κοσμήτορας του Πανεπιστημίου (θέση που δεν έχει ακριβώς αντίστοιχη στα ελληνικά ιδρύματα, καιβρίσκεται πολύ ψηλά στη διοικητική ιεραρχία). Μετά τα θερμά καλωσορίσματα, ήρθε η σειρά της Γκέιλ Ρούμπιν (Gayle Rubin), καθηγήτριας Ανθρωπολογίας με ειδίκευση στις φεμινιστικές σπουδές και τα έμφυλα ζητήματα, να προλογίσει την καλεσμένη πιο ακαδημαϊκά, προετοιμάζοντας έτσι το κοινό. Η Rubin, αφού συνόψισεμε θέρμη το έργο της Μπάτλερ, στη συνέχεια επιχείρησε να το συνδέσει με τις πρόσφατες αμερικανικές εκλογές και την νίκη Τραμπ. Μίλησε για το αντι-gayκίνημα των δεκαετιών του 1970 και του 1980, και περιέγραψε το φόβο της για αντίστοιχες εκδηλώσεις σήμερα και για εντατικοποίησή τους μετά την επίσημη ανάληψη της εξουσίας από τον Τραμπ για δεύτερη φορά. Αναμένοντας φανερά να αποτελέσει η εισήγησή της μια καλοζυγισμένη πάσα στην Μπάτλερ, της παρέδωσε το μικρόφωνο και μαζί το κοινό.
Η Μπάτλερ φάνηκε να δέχεται την πάσα, και αφιέρωσε περίπου δέκα λεπτά στις αμερικανικές εκλογές. Αναφέρθηκε προσεχτικά στην ετυμηγορία του αμερικανικού λαού και την προφανή, κατά την ίδια, απόρριψη της ίδιας της δημοκρατίας από τους Αμερικανούς και τις Αμερικανίδες ψηφοφόρους. Υπάρχει πρόβλημα και πρέπει να δούμε πώς θα αντιδράσουμε πολιτικά σε αυτό, είπε, δεν είναι απλό. Κι εκεί που το, στη συντριπτική του πλειοψηφία προοδευτικό, κοινό την άκουγε προσεχτικά και εκείνη είχε κερδίσει την αίθουσα ανταποκρινόμενη πλήρως στις προσδοκίες όλων, η Μπάτλερ άλλαξε ταχύτητα και αφιέρωσε την επόμενη σχεδόν μία ώρα σε ένα θέμα που δεν το προέβλεψε καμιά από όσες την προλόγισαν. Μίλησε για την Παλαιστίνη και τη Γάζα.
Ξεκίνησε με τον προβληματισμό τι είναι ακαδημαϊκή ελευθερία, πώς ορίζεται, τι περιλαμβάνει, ποιοι την απολαμβάνουν (διδάσκοντες, φοιτήτριες, προσωπικό;), πώς συνδέεται με την ευρύτερη έννοια της ελευθερίας του λόγου (με την οποία δεν ταυτίζεται), σε ποιο χώρο απλώνεται. Αναρωτήθηκε -και άλλοτε απάντησε, άλλοτε όχι, παραδεχόμενη τη φιλοσοφική δυσκολία- αν η ακαδημαϊκή ελευθερία καλύπτει τις δραστηριότητες εντός ή και εκτός των τειχών του πανεπιστημίου, και διερωτήθηκε ποια είναι αυτά τα τείχη, τα φυσικά ή νοητά, και πώς/αν συνδέονται με την ακαδημαϊκή εξειδίκευση του υποκειμένου. Και στη συνέχεια πέρασε απλά και χωρίς περιστροφές στην ξεκάθαρη καταδίκη των πανεπιστημιακών δοικήσεων που φιμώνουν την ελευθερία της έκφρασης και την ακαδημαϊκή ελευθερία καλώντας την αστυνομία στις πανεπιστημιουπόλεις να δείρουν διαδηλωτές και να πνίξουν με κάθε τρόπο τις φωνές αλληλεγγύης στην Παλαιστίνη.[........................................]
OΛΟΚΛΗΡΩΣΤΕ ΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου