Δακρύζει ο θεός με την αμάθεια και τη βλακεία μας;

 

Τα αρχαία αγάλματα που (δεν) δάκρυζαν 

Κ.Ε. ΦΡΑΓΚΟΜΙΧΑΛΟΣ Ph.D.(Lon.)

03.12.2022 

Κύριε διευθυντά 

Η δημοσιευθείσα την 27η Νοεμβρίου 2022 στην «Καθημερινή» επιστολή, με τίτλο «Οι εικόνες που δακρύζουν και το κακό ‘’σημάδι’’»,

Οι εικόνες που δάκρυσαν και το κακό «σημάδι

ανακαλεί στη μνήμη μας τη διαδεδομένη στην αρχαιότητα αντίληψη ότι τα αγάλματα των τότε θεών δάκρυζαν, ίδρωναν, γόγγυζαν, αναστέναζαν, έκλειναν τους οφθαλμούς κ.λπ., ή ακόμη και ομιλούσαν, προκειμένου να αποκαλύψουν ή προμηνύσουν στους ανθρώπους κάτι το ιδιαιτέρως σοβαρό. 

Ο ευσεβέστατος Πλούταρχος (ήταν και ιερέας του Απόλλωνα), αναφερόμενος στα ως άνω φημολογούμενα περιστατικά, τα αντιμετώπιζε με επιφυλακτικότητα και σκεπτικισμό γενικά, πλην όμως, με εξαίρεση την ομιλία, τα θεωρούσε ως αποτέλεσμα φυσικών αιτίων δυνατά, σημειώνοντας τα ακόλουθα σχετικά (Βίοι Παράλληλοι, Κοριολανός, παρ. 38):

«Δεν είναι, βέβαια, αδύνατον να φαίνονται μερικά αγάλματα ότι ιδρώνουν, δακρύζουν ή στάζουν κάποιο αιματώδες υγρό. Διότι τα ξύλα και οι λίθοι συχνά υφίστανται λόγω της υγρασίας σήψη, και πολλά εκκρίνουν αφ’ εαυτών χρώματα ή βάφονται από επίδραση ουσιών που έρχονται σε επαφή με αυτά, ενώ όταν ραγίζουν ή στα ενδότερά τους διαρρηγνύονται κάπως βίαια τα στοιχεία τους, προκαλείται κάποιος θόρυβος που ομοιάζει με στεναγμό ή γογγυσμό. Όμως, είναι αδιανόητο να υπάρχει σε άψυχα πράγματα έναρθρη φωνή και τόσον σαφής και συγκεκριμένη ομιλία, αφού ούτε ψυχή ούτε θεός μπορούν να ομιλούν χωρίς οργανικό σώμα που διαθέτει τα κατάλληλα για την ομιλία μέλη. Σε περίπτωση που ένα τέτοιο φαινόμενο –κατόπιν της επιβεβαιώσεώς του από πολλούς μάρτυρες– το πιστεύουμε, τούτο αποτελεί πειστήριο ότι η φαντασία της ψυχής μας περιέπεσε σε ανόμοια προς την αίσθηση κατάσταση, όπως ακριβώς συμβαίνει στον ύπνο που νομίζουμε ότι βλέπουμε και ακούμε όσα στην πραγματικότητα ούτε βλέπουμε ούτε ακούμε».