«Ζαν Ντιλμάν» (1975): στην κορυφή των 100 καλύτερων ταινιών του Sight & Sound

 

Ζαν Ντιλμάν (Jeanne Dielman, 23, quai du commerce, 1080 Bruxelles)

U (France)

1975 ‧ Δράμα ‧ 3 ώ. 21 λ.

Πλοκή

Στο διαμέρισμά της στις Βρυξέλλες, μια χήρα ακολουθεί ψυχαναγκαστικά και καθημερινά την ίδια ρουτίνα. Εκτελεί σχολαστικά τις δουλειές του σπιτιού, φροντίζει τον έφηβο γιο της και όταν εκείνος λείπει προσφέρει σεξ επί πληρωμή. Σιγά-σιγά όμως η ψυχολογική της ισορροπία διαταράσσεσαι.

Χώρες Παραγωγής: Belgium, France

Ποια είναι η «Ζαν Ντιλμάν»; Λίγα λόγια για τη #1 ταινία όλων των εποχών σύμφωνα με το Sight & Sound

H πολυαναμενόμενη λίστα των 100 καλύτερων ταινιών του Sight & Sound επεφύλαξε μία τεράστια έκπληξη στην κορυφή. Ώρα να γνωρίσετε (αν δεν το έχετε ήδη κάνει) την «Ζαν Ντιλμάν» της Σαντάλ Ακερμάν.

Από τον Θανάση Πατσαβό

cinemagazine.gr

Διαβάστε περισσότερα:
Σοκ στο σύστημα: Η «Ζαν Ντιλμάν» της Σαντάλ Άκερμαν είναι κατά την κριτική η Νο 1 ταινία όλων των εποχών

Σε ηλικία μόλις 25 ετών, η Σαντάλ Ακερμάν δημιούργησε με το «Jeanne Dielman, 23 quai du Commerce, 1080 Bruxelles» ένα φιλμ που πασχίζει (και σε μεγάλο βαθμό τα καταφέρνει) να καταργήσει βασικά χαρακτηριστικά του ίδιου του κινηματογράφου, με κυριότερο τη δραματοποίηση του θέματός του. Πόσο ενδιαφέρουσα μπορεί να είναι δραματουργικά η άχαρη καθημερινότητα μιας γυναίκας που καθαρίζει, μαγειρεύει, βοηθά τον γιο της στα μαθήματά του, τακτοποιεί και πηγαίνει για ύπνο, αναμένοντας την επόμενη απαράλλακτη μέρα; Γίνεται περισσότερο ενδιαφέρουσα επειδή η ίδια γυναίκα, κατά την απουσία του γιου της, προσφέρει τις σεξουαλικές της υπηρεσίες σε μερικούς – τακτικούς απ’ όσο καταλαβαίνουμε – πελάτες;

Η απάντηση είναι όχι: σε αντίθεση με τις μονότονες ασχολίες της Ζαν Ντιλμάν, που η κάμερα παρακολουθεί με απόλυτη προσήλωση, η Ακερμάν αρνείται να προσφέρει την όποια ηδονοβλεπτική ευχαρίστηση στο κοινό και κρατά τις ερωτικές συνευρέσεις της εκτός κάδρου.

Καθώς η Ζαν εκτελεί τα καθήκοντά της με μεθοδικότητα, συνέπεια και αποτελεσματικότητα καλοκουρδισμένης μηχανής, η Ακερμάν δίνει κινηματογραφικό λόγο στον καθημερινό Γολγοθά μιας νοικοκυράς. Με ελάχιστους διαλόγους και κινηματογράφηση ακρίβειας, χτισμένη εξ ολοκλήρου με στατικά πλάνα, ξετυλίγει αργά και βασανιστικά τρεις μέρες από τη ζωή της ηρωίδας της. Το επαναλαμβανόμενο θέαμα φαντάζει αρχικά αφάνταστα βαρετό στο θεατή, αποτελεί όμως ένα ιδιοφυές τέχνασμα που εξυπηρετεί απόλυτα τους στόχους της δημιουργού. Μετά την πρώτη μέρα, όπου η Ζαν εκτελεί με ζήλο και απόλυτη επιτυχία το ψυχαναγκαστικό πρόγραμμά της, αδιόρατες ρωγμές αρχίζουν να διαφαίνονται στην άψογη ρουτίνα της. Οποιαδήποτε αμυδρή αλλαγή στο καθημερινό τελετουργικό της παίρνει διαστάσεις μείζονος γεγονότος στα μάτια του θεατή, ο οποίος προσέχει πλέον λεπτομέρειες που δεν θα είχαν καμία σημασία σε μια συμβατική ταινία: το φιάσκο μιας παραβρασμένης πατάτας, ένα ατίθασο κουμπί στη ρόμπα της, ένας αποτυχημένος καφές. Και η παραμικρή άστοχη κίνηση της Ζαν προσδίδει απρόσμενο σασπένς στο θρίλερ της καθημερινότητάς της και φανερώνεται σαν οιωνός μιας επερχόμενης κατάρρευσης.

Όσοι ξεπεράσουν το αρχικό σοκ θα έρθουν αντιμέτωποι με ένα εξοντωτικό (το φιλμ διαρκεί 3 ώρες και 21 λεπτά) όσο και συναρπαστικό πείραμα που ξεπερνά τα όρια του θεάματος και γίνεται βίωμα. Το αμφιλεγόμενο, σοκαριστικό φινάλε δύσκολα λυτρώνει το θεατή από μια ασφυκτική εμπειρία που μετατρέπει το υπαρξιακό αδιέξοδο μιας γυναίκας σε μινιμαλιστική οδύσσεια. Όσο για την πρωταγωνίστρια Ντελφίνγκ Σεϊρίνγκ («Πέρσι στο Μαρίενμπαντ»), αυτή κουβαλά στις πλάτες της την ταινία και μαζί το αβάσταχτο βάρος αιώνων γυναικείας καταπίεσης. Διόλου τυχαία η ταινία αποτέλεσε σταθμό για το φεμινιστικό σινεμά.

Το 2015, το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας Νύχτες Πρεμιέρας είχε προβάλει το «Jeanne Dielman, 23 quai du Commerce, 1080 Bruxelles» σε ειδική, επετειακή προβολή για τα 40 χρόνια της ταινίας με ψηφιακά επεξεργασμένη κόπια.

ΔΕΙΤΕ ΤΗΝ ΤΑΙΝΙΑ