Από τις Εκδόσεις Αλεξάνδρεια κυκλοφορεί το πρώτο βιβλίο της Κάθριν Νίξι, με τίτλο «Η εποχή του λυκόφωτος: Η καταστροφή του κλασικού κόσμου από τον χριστιανισμό».
Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία αγκάλιαζε και αφομοίωνε τις νέες θρησκείες. Ενώ στον πολυθεϊστικό κόσμο η προσθήκη μιας νέας θρησκείας δεν επηρέαζε ριζικά τις παλαιότερες, με την εμφάνιση του χριστιανισμού όλα άλλαξαν. Παρόλο που δίδασκε την ειρήνη και οι μάρτυρές της όδευαν προς το θάνατο υμνώντας την αγάπη, η νέα αυτή πίστη υπήρξε βίαιη, αμείλικτη και μισαλλόδοξη. Και όταν έγινε επίσημη θρησκεία της αυτοκρατορίας, οι ένθερμοι ζηλωτές της βάλθηκαν να καταστρέψουν τους παλιούς θεούς. Οι βωμοί τους ανατράπηκαν, οι ναοί τους γκρεμίστηκαν και τα αγάλματά τους έγιναν συντρίμμια. Τα βιβλία, ανάμεσά τους και σπουδαία φιλοσοφικά και επιστημονικά έργα, καταδικάστηκαν στην πυρά. Ήταν ένας αληθινός αφανισμός.
Από τη Ρώμη μέχρι την Αλεξάνδρεια κι από τις ερήμους της Συρίας μέχρι την Αθήνα, η Κάθριν Νίξυ, στο εντυπωσιακό αυτό ντεμπούτο της, αφηγείται την εν μέρει άγνωστη και συνταρακτική ιστορία μιας μαχητικής θρησκείας που εξάλειψε τις διδαχές του κλασικού κόσμου, για να εγκαινιάσει μια μακραίωνη περίοδο αδιαμφισβήτητης υποταγής στη «μία και μόνη αληθινή πίστη».
H Κάθριν Νίξι (Catherine Nixey) είναι δημοσιογράφος και ιστορικός. Ανατράφηκε ως Καθολική, από γονείς αφιερωμένους στη μοναστική ζωή. Έκανε κλασικές σπουδές στο Καίμπριτζ και δίδαξε σ’ αυτό τον τομέα, προτού γίνει δημοσιογράφος στους βρετανικούς Times, όπου και εργάζεται ακόμη. «Η εποχή του λυκόφωτος» είναι το πρώτο της βιβλίο.
Βιβλίο της χρονιάς (2018) για τους New York Times, Telegraph, the Spectator, The Observer, BBC History Magazine
Βραβείο Jerwood της Royal Society of Literature
Πώς οι χριστιανοί κατέστρεψαν τον κλασικό κόσμο
ΕΛΑΧΙΣΤΑ ΠΟΛΕΜΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ γράφονται σήμερα, ειδικά στον τομέα της Ιστορίας, όπου αφθονούν οι επιστημονικές αναλύσεις και οι μελέτες σε μια προσπάθεια ανάδειξης της αντικειμενικής προσέγγισης που υπαγορεύουν ακόμα και τα πιο ακραία γεγονότα όπως το Ολοκαύτωμα, οι Παγκόσμιοι Πόλεμοι, η σύγκρουση Ανατολής - Δύσης. Οι παλιοί αναθεωρητισμοί και οι εκπρόσωποί τους μοιάζουν να ανήκουν στον παρελθόν, όπως και οι μονόπλευρες επικυρώσεις των θεμάτων που δίχαζαν, για παράδειγμα, τους μελετητές των κλασικών από τους αντίστοιχους των βυζαντινών σπουδών.
Ειδικά όσον αφορά τις τελευταίες, οι σύγχρονοι μελετητές φαίνεται να έχουν ξεπεράσει την παλιά προσκόλληση την άμεση σύνδεση Βυζαντίου και θρησκείας, δίνοντας μια σειρά από σύγχρονα έργα που προσπαθούν να αλλάξουν άρδην την εικόνα που είχαμε για τα χρόνια του Βυζαντίου (ειδικά μετά το περίφημο έργο του Πίτερ Μπράουν «Ο κόσμος της Ύστερης Αρχαιότητας», το οποίο επικαλούνται όλοι όσοι θέλουν να ξεπεράσουν τον συντηρητικό κλασικό διαχωρισμό μεταξύ του αρχαίου και του μεσαιωνικού κόσμου, που άνοιξε την προοπτική της ερμηνείας του Βυζαντίου προς τον κόσμο της Μεσογείου).
Κόντρα σε αυτήν τη λογική και με μια απολαυστικού σχεδόν τύπου πολεμική η Κάθριν Νίξι δεν χαρίζεται στο ελάχιστο στους προασπιστές του Βυζαντίου, αποκαλώντας ξεκάθαρα τους χριστιανούς μανιασμένους καταστροφείς του κλασικού κόσμου και εξαπολύοντας μύδρους εναντίον όλων όσοι θέλησαν να καταρρίψουν τις απόλυτες θεωρίες του Γίββωνα.
Αυτές φαίνεται να υποστηρίζει ξεκάθαρα η απόφοιτος του Πανεπιστημίου του Κέμπριτζ και γνωστή τεχνοκριτικός των βρετανικών «Times», η οποία με το έργο της «Η εποχή του λυκόφωτος - Η καταστροφή του κλασικού από τον χριστιανισμό» (εκδόσεις Αλεξάνδρεια) προσπαθεί να καταγράψει τον τρόπο που οι χριστιανοί επέβαλαν με τη βία παρά θεμελίωσαν τη νέα θρησκεία κατά τον τέταρτο και πέμπτο αιώνα, ανατρέποντας όλες τις παραδοχές περί χριστιανικής προόδου.
Το βιβλίο της βρέθηκε μάλιστα, με το που εκδόθηκε, στην κορυφή της λίστας των «New York Times», «Telegraph», «The Observer» και BBC History Magazine, λαμβάνοντας παράλληλα το βραβείο Jerwood της Royal Society of Literature και προκαλώντας πολλές αντιδράσεις.
Με καταιγιστικό τρόπο και μια εύληπτη αφήγηση που στόχο έχει να προκαλέσει όχι τόσο τους ιστορικούς μελετητές όσο τους θρησκόληπτους και τους χριστιανούς, όπως οι καθολικοί γονείς της, που είχαν άλλη άποψη, η Νίξι στήνει μια γλαφυρή καταγραφή του πώς τελικά οι χριστιανοί πέτυχαν την ανατροπή του ανοιχτού, στοχαστικού κλασικού κόσμου με το σκοταδιστικό μένος τους, επιτιθέμενοι σε ιερά και εστίες λατρείας, καίγοντας και τρομοκρατώντας
Κατ’ ουσίαν η Νίξι επανέρχεται σε λίγο-πολύ γνωστά γεγονότα ‒τα οποία έχουν επικαλεστεί κατά καιρούς σύγχρονοι στοχαστές όπως ο Καστοριάδης ή ο Λακαριέρ και επιφανείς ιστορικοί όπως ο Έντουαρντ Γκίμπον και πριν αυτόν ο Τσαρλς Λεμπό‒, ότι το Βυζάντιο αποτέλεσε κέντρο παρακμής, μνησικακίας και ομαδικών καταστροφών κατά των κέντρων του κλασικού κόσμου.
Σύμφωνα με τις θεωρίες αυτές, οι χριστιανοί ιεραπόστολοι ήδη από την εποχή του αυτοκράτορα Ιουλιανού είχαν αρχίσει να επιδεικνύουν ένα καταστροφικό μένος κατά των λεγόμενων «παγανιστών» ή «Εθνικών», καταστρέφοντας κατά τις προσηλυτιστικές τους εκστρατείες ναούς και έγγραφα και σκοτώνοντας τους αλλόθρησκους που αρνούνταν να δεχτούν τις διδαχές τους.
Όλες αυτές τις περιπτώσεις παραθέτει αναλυτικά η γνωστή συγγραφέας και δημοσιογράφος, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση σε γνωστά γεγονότα όπως η καταστροφή του ναού της Αρτέμιδας στην Έφεσο και των αετωμάτων του Παρθενώνα στην Αθήνα, και η αποτρόπαιη δημόσια δολοφονία της τελευταίας Αλεξανδρινής φιλοσόφου Υπατίας, ενώ ξεκινάει εσκεμμένα την ανάλυσή της με την καταστροφή της Παλμύρας, θέλοντας προφανώς να δημιουργήσει εύλογες αναλογίες με τη σημερινή ολοσχερή καταστροφή της από τους Ταλιμπάν.
Με καταιγιστικό τρόπο και μια εύληπτη αφήγηση που στόχο έχει να προκαλέσει όχι τόσο τους ιστορικούς μελετητές όσο τους θρησκόληπτους και τους χριστιανούς, όπως οι καθολικοί γονείς της, που είχαν άλλη άποψη, η Νίξι στήνει μια γλαφυρή καταγραφή του πώς τελικά οι χριστιανοί πέτυχαν την ανατροπή του ανοιχτού, στοχαστικού κλασικού κόσμου με το σκοταδιστικό, όπως επιμένει να λέει, μένος τους, επιτιθέμενοι σε ιερά και εστίες λατρείας, καίγοντας και τρομοκρατώντας.
Επικαλούμενη ιστορικούς όπως ο Γιοχάνες Γκέφκεν, αρνείται τις θεωρίες περί παρακμής του ρωμαϊκού κόσμου και επιμένει ότι «τη στιγμή που ο Κωνσταντίνος είχε δει, υποτίθεται, τον φλεγόμενο σταυρό, η συντριπτική πλειονότητα της αυτοκρατορίας δεν ήταν χριστιανική».
Προσπερνώντας, επίσης, το ζήτημα των μεγάλων αντιγραφέων στην καρδιά των μοναστηριών, στους οποίους προς τιμήν του αναφέρεται εκτενώς ο Στίβεν Γκρίνμπλατ στο βιβλίο του για τις απαρχές του Διαφωτισμού με τον τίτλο Παρέγκλισις, περιγράφοντας πώς κατάφεραν να διασώσουν τα αρχαία κείμενα, η Νίξι εστιάζει στην εκδικητική καταστροφή της αρχαιοελληνικής γραμματείας ή, τουλάχιστον, τεράστιου μέρους της στο όνομα της θρησκείας.
Επίσης αναφέρεται διεξοδικά στην εξαφάνιση της φιλοσοφίας με το κλείσιμο σχολών και την απαγόρευση φιλοσοφικών έργων, φτάνοντας μέχρι το ότι κορυφαία πανεπιστήμια, όπως το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, απαιτούσαν μέχρι τον δέκατο ένατο αιώνα από τους φοιτητές τους να είναι μέλη της Εκκλησίας της Αγγλίας και από τους διδάσκοντες να είναι χειροτονημένοι.
Αυτό που θεωρεί χειρότερο απ’ όλα είναι οι μεγάλες καταστροφές των αρχαιοελληνικών και ρωμαϊκών έργων τέχνης με τις περιγραφές της να αναμετριούνται κάλλιστα με εκείνες των θρίλερ του Στίβεν Κινγκ:
«Στην Αίγυπτο αμέτρητα χτυπήματα από καλέμι κατέστρεψαν ολοκληρωτικά τα πρόσωπα στις εικόνες των θεών στο συγκρότημα του ναού στα Δένδερα, στην αριστερή όχθη του Νείλου. Οι θεϊκές μορφές φέρουν πολλές μικρές εγκοπές από χτυπήματα ‒ συνήθως αρκετές εκατοντάδες σε κάθε φιγούρα. Ο αρχαιολόγος Έμπερχαρντ Ζάουερ, ειδικός στην αρχαιολογία του θρησκευτικού μίσους, έχει παρατηρήσει ότι η εγγύτητα και η κανονικότητα των εγκοπών δείχνουν ότι τα χτυπήματα δόθηκαν με φρενιασμένη ταχύτητα. Όπως εξηγεί, ο πέλεκυς που ακρωτηρίασε το ανάγλυφο του θεού Μίθρα στη Ρώμη πρέπει να χρησιμοποιήθηκε με πολύ μεγάλη δύναμη. Σαν ένας βουβός κώδικας Μορς, τα σημάδια από τα σφυριά, τα καλέμια και τις σιδερένιες ράβδους πάνω σε αυτά τα αρχαία αγάλματα μπορούν να πουν πολλά στους αρχαιολόγους. Στην Παλμύρα ό,τι έχει απομείνει από το άγαλμα της Αθηνάς δείχνει ότι ένα και μόνο μανιασμένο χτύπημα σπαθιού στάθηκε αρκετό για να την αποκεφαλίσει. Αν και συχνά ένα χτύπημα δεν έμοιαζε να αρκεί. Στη Γερμανία ένα άγαλμα της θεάς Μινέρβας είχε σπάσει σε έξι κομμάτια. Το κεφάλι της δεν βρέθηκε ποτέ. Στη Γαλλία ένα ανάγλυφο του Μίθρα είχε σπάσει σε περισσότερα από τριακόσια κομμάτια».
Παρότι το ύφος παραμένει μέχρι τέλους πολεμικό, η επιχειρηματολογία της Νίξι έχει στέρεη βάση, αφού επικαλείται πρωτότυπες πηγές, κείμενα και αναφορές, ξεκινώντας από τον μεγάλο διωγμό του Δέκιου, περνώντας στα διατάγματα του Θεοδόσιου Β’ και φτάνοντας μέχρι τους σύγχρονους χρόνους , όπου οι διάφοροι ευσεβιστές τα έβαζαν ακόμα και με τον ερωτισμό που μπορεί να απέπνεαν διάσημα έργα της κλασικής γραμματείας, όπως τα ερωτικά ποιήματα του Οβίδιου.
Από την πένα της Νίξι δεν ξεφεύγει κανείς, ούτε καν οι άγιοι της χριστιανικής θρησκείας: εκνευρίζεται που ο Άγιος Αντώνιος θεωρείται ακόμα και σήμερα ένας μειλίχιος αναχωρητής, ο Αυγουστίνος φιλόσοφος και ο Μέγας Βασίλειος ένας φιλήσυχος διανοούμενος, επικαλούμενη τις επιθέσεις που άσκησαν και οι τρεις στα έργα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, λέγοντας πως «αυτό που εξασφάλισε τη σχεδόν ολική καταστροφή όλης της λατινικής και της ελληνικής γραμματείας ήταν ένας συνδυασμός άγνοιας, φόβου και ηλιθιότητας».
Παρότι πολλά επιχειρήματα που παραθέτει είναι εύλογα και οι περισσότερες καταστροφές έχουν εν πολλοίς επιβεβαιωθεί, η απουσία του γενικότερου πολιτικοκοινωνικού και ανθρωπολογικού πλαισίου στο οποίο αποτυπώνονται αυτά τα γεγονότα καθιστά την ανάγνωσή της μονοσήμαντη και εν μέρει προβληματική.
Ωστόσο, παρά τις αντιρρήσεις που εύλογα εγείρονται, πρόκειται για ένα άκρως απολαυστικό κείμενο με πλήθος πληροφοριών, που εντάσσεται στη δυσεύρετη κατηγορία των πολεμικών κειμένων τα οποία έχουν τους δικούς τους ρητορικούς κανόνες που γνωρίζει και σέβεται στο ακέραιο η ίδια ως δημοσιογράφος.
Η μετάφραση του Μιχάλη Λαλιώτη ακολουθεί το προφορικό ύφος και τη ζωντάνια της γραφής της Νίξι, αν και προβληματίζει, σε κάποια σημεία, η απόδοση επιστημονικών όρων. Για παράδειγμα, το «ενσαρκωμένο επιχείρημα», η κατά λέξη απόδοση του «embodied argument», το οποίο έχει καθιερωθεί ως «ενσώματο επιχείρημα» στη Φιλοσοφία του Νου, και αγγλισμοί όπως το «βγάζοντας, εκτός από τον χιτώνα, και την αιδώ τους», αντί του «απεκδυόμενοι τον χιτώνα και την αιδώ».
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.
_________________________
Πώς οι χριστιανοί διέλυσαν τον αρχαίο κόσμο
Το 313 μ.Χ. ο Κωνσταντίνος είδε στο όνειρο του έναν σταυρό με τα γράμματα Χ και Ρ χαραγμένα κάτω από την επιγραφή «Εν τούτω νίκα». Είχε εκστρατεύσει εναντίον της Ιταλίας όπου κυριαρχούσε ο Μαξέντιος, αλλά η περιοχή ανήκε επισήμως στον Λικίνιο. Το έμβλημα που είδε στο «όραμα» του και υιοθέτησε θα τον οδηγούσε την επομένη στη νίκη.
Η ιστορία είναι fake history, καθώς όχι μόνο κυκλοφόρησε χρόνια μετά, αλλά επιπλέον, σε δύο εντελώς διαφορετικές εκδοχές. Ο Κωνσταντίνος δεν ήταν ποτέ εξ ολοκλήρου και αποκλειστικά αφοσιωμένος στην πίστη όπως υποστηρίζουν οι (μεταγενέστεροι) αγιογράφοι. Επισήμως ωστόσο, ήταν ο πρώτος Ρωμαίος αυτοκράτορας που ασπάστηκε τον χριστιανισμό. Μια μικρή εβραϊκή θρησκεία που αγνοήθηκε παντελώς από τη ρωμαϊκή ελίτ τράβηξε την προσοχή του πιο ισχυρού ανθρώπου στον κόσμο. Λίγες δεκαετίες αργότερα, το 380 μ.Χ. ο Θεοδόσιος καθιέρωσε τον χριστιανισμό ως επίσημη θρησκεία της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.
Δεδομένου ότι ο χριστιανισμός ήταν ο ιστορικός νικητής του ρωμαϊκού πολυθεϊσμού, η επικρατούσα άποψη όσον αφορά το πώς η νέα θρησκεία υπερίσχυσε πολιτισμικά δεν είναι τίποτα παραπάνω από μια διαστρεβλωμένη εικόνα, όπως γράφει το newstatesman.com.
Στη Βικιπαίδεια υπάρχει ολόκληρη σειρά θεμάτων σχετικά με τις «διώξεις που υπέστη η Εκκλησία», συμπεριλαμβανομένου ενός εκτεταμένου απολογισμού των χριστιανών που μαρτύρησαν στα χρόνια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Αλλά δεν υπάρχουν αντίστοιχα θέματα για τη βίαιη καταστολή της παλαιότερης ρωμαϊκής θρησκείας από την Εκκλησία.
Όπως επισημαίνει η Catherine Nixey στο βιβλίο της «The Darkening Age», η ιστορία της διαδεδομένης δίωξης των χριστιανών είναι προϊόν του μάρκετινγκ της Εκκλησίας και των μεθόδων που χρησιμοποιούσε για τη στρατολόγηση πιστών.
Όπως κάνουν σήμερα οι βομβιστές αυτοκτονίας, έτσι και οι χριστιανοί δήλωναν πρόθυμοι στη δημόσια εκτέλεση. «Ήταν μια δόξα ανοιχτή σε όλους, ανεξάρτητα από την τάξη, την εκπαίδευση, τον πλούτο και το φύλο».
Αλλά η εκτέλεση χριστιανών ήταν εξαιρετικά σπάνια, καθώς οι περισσότεροι Ρωμαίοι ηγεμόνες είχαν καταλάβει ότι δεν υπάρχει κανένα κέρδος κάνοντας ήρωες τους εξτρεμιστές της θρησκείας.
Το 111 μ.Χ., ο αυτοκράτορας Τραϊανός επέμεινε σε επιστολή προς τον φίλο του Πλίνιο τον Νεότερο, κυβερνήτη της Βιθυνίας, ότι θα έπρεπε να τιμωρεί μόνο τους πιο ανυπότακτους από τους αντάρτες. Όποιος δηλώνει πρόθυμος να προσευχηθεί στους «θεούς μας» ας του δοθεί χάρη.
Οι Χριστιανοί θα μπορούσαν να θεωρηθούν απειλή για τις προγονικές παραδόσεις των Ρωμαίων και για τις δομές της πολιτικής εξουσίας, επειδή αρνούνταν τη θρησκευτική λατρεία με τους τρόπους που ακολουθούσε η πλειονότητα των γειτόνων τους.
Αλλά Ρωμαίοι, όπως ο Τραϊανός και ο Πλίνιος, δεν είχαν κανένα ενδιαφέρον να διερευνήσουν τα κίνητρά των χριστιανών. «Δεν πρέπει να κυνηγηθούν», επέμεινε ο Τραϊανός - ο οποίος είχε πιο σημαντικά πράγματα να κάνει από το να ανησυχεί για το μυαλό μερικών περίεργων τύπων.
Από τη στιγμή που εκτελούσαν ένα μίνιμουμ των «κανονικών» τελετών, ήταν στο απυρόβλητο.
Η παραδοσιακή ρωμαϊκή θρησκεία ήταν μια ευρύχωρη πλατφόρμα πεποιθήσεων και πρακτικών, που μπορούσε να φιλοξενήσει τη λατρεία πολλών διαφορετικών θεοτήτων -τις ρωμαϊκές εκδοχές των Ελλήνων Ολύμπιων θεών, δηλαδή ο Jupiter και ο Mars, εν ολίγοις, ο Δίας και ο Άρης, μαζί με τις πολυπολιτισμικές προσθήκες όπως ο Αιγύπτιος Όσιρις, τις χρηστικού χαρακτήρα οντότητες, όπως η Fortuna και τους θεοποιημένους αυτοκράτορες.
Η θρησκευτική ορθότητα ήταν από πολλές απόψεις πρακτική ή εθιμοτυπική και όχι ζήτημα πίστης.
Όπως γράφει η Nixey, η κυριαρχία του χριστιανισμού σήμανε το τέλος αυτής της ανεκτικής κοινωνίας, αφού όλοι αναγκάστηκαν να συμμορφωθούν με την πίστη και τις κοινωνικές, πολιτισμικές, φυλετικές, σεξουαλικές και οικογενειακές επιταγές της.
Κάποιοι εξέχοντες υποστηρικτές του «παλαιού τρόπου» ζήτησαν από τις αρχές να επιδείξουν ανεκτικότητα στις θρησκευτικές διαφορές που προέκυψαν στην νεόκοπη χριστιανική πλέον, αυτοκρατορία.
Η Nixey παραπέμπει στον Ρωμαίο πολιτικό, ρήτορα και διανοούμενο Κόιντο Αυρήλιο Σύμμαχο, ο οποίος παρακαλούσε το 382 μ.Χ τον αυτοκράτορα Γρατιανό να επιτρέψει την παραμονή του βωμού στη Γερουσία της Ρώμης.
«Κάθε άνθρωπος έχει τα δικά του έθιμα, το δικό του θρησκευτικό τελετουργικό», υποστήριζε ο Σύμμαχος, θέτοντας το ερώτημα: «Τι σημασία έχει ποιά είναι η σοφία με την οποία κάθε άνθρωπος αναζητά την αλήθεια;» Αλλά αγνοήθηκε. Το θυσιαστήριο εξαφανίστηκε και το 408 μ.Χ., τέθηκε σε ισχύ ένας νέος νόμος, σύμφωνα με τον οποίον όλοι οι βωμοί και τα σύμβολα των παλιών θεών έπρεπε να καταστραφούν.
Η γλώσσα περί «δίωξης» και «μαρτυρίου» είναι υπόθεση μονόπλευρη. Ωστόσο, υπήρξαν μη Χριστιανοί οι οποίοι υπέστησαν διώξεις και μαρτύρησαν για την άρνησή τους να υιοθετήσουν τη νέα θρησκεία. Σε αντίθεση με τον Τραϊανό και άλλους πολυθεϊστές ηγέτες, οι Χριστιανοί δεν προσέφεραν στους αντιπάλους τους την ευκαιρία να ξεφύγουν από την τιμωρία με μια γρήγορη προσευχή στον «σωστό» Θεό. Αντ 'αυτού, έκαναν επιδρομές στα σπίτια τους και έψαχναν ακόμη και στις σκέψεις τους αναζητώντας μυστικές αμαρτίες ενάντια στον έναν και πραγματικό Θεό.
Στο βιβλίο αναφέρεται η ιστορία του Αιγύπτιου μοναχού Shenoute, ο οποίος οδήγησε μια ομάδα χριστιανών συμπατριωτών του να ρίξουν την πόρτα του σπιτιού ενός πολίτη για να ανακαλύψει τα απαγορευμένα αγάλματα των παλιών παγανιστών θεών. Η εισβολή ήταν, εξάλλου, δικαιολογημένη από τον Shenoute, καθώς όπως έλεγε: «Δεν υπάρχει έγκλημα για όσους έχουν τον Χριστό».
Στο όνομα της θρησκευτικής συμμόρφωσης επιτρέπονταν παντός είδους παραβιάσεις -σήμερα θα τις λέγαμε, παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και πολιτικών ελευθεριών.
Κλασικό και γνωστό παράδειγμα της βίας των χριστιανών είναι η περίπτωση της φιλοσόφου και επιστήμονα Υπατίας, η οποία λιθοβολήθηκε μέχρι θανάτου, ενώ το σώμα της στη συνέχεια, διαμελίστηκε και κάηκε σε κομμάτια στην πυρά, το 415 μ.Χ. στην Αλεξάνδρεια.
Το έγκλημα διέπραξε μια συμμορία χριστιανών, που κατηγόρησε την Υπατία, εκτός των άλλων, για μαγεία. Εννοείται ότι, η κλασική παιδεία, η λογοτεχνία, η φιλοσοφία ξαφνικά θεωρούνταν ύποπτες. Το να είσαι ευσεβής σήμαινε -για τη νέα πίστη- όχι μόνο να συμμετέχεις στη δημόσια θρησκευτική πρακτική, αλλά και να βάζεις καρδιά, μυαλό, γνώσεις στο καλούπι της νέας «πραγματικότητας». Η Nixey υπογραμμίζει την αισθητική και πολιτισμική βία της μετάβασης από τον ρωμαϊκό παγανισμό στον χριστιανισμό.
Αναφέρεται επίσης, στην μεγάλη αντίθεση μεταξύ της ελίτ του αρχαίου κόσμου και των προκλητικών προνομίων που απολάμβανε και των ασκητών της ύστερης αρχαιότητας, κατά την οποία οι πιο ευσεβείς μοναχοί και ερημίτες εγκατέλειπαν τα εγκόσμια.
Όμως, αποσιωπά την πιθανότητα κάποιος από τους δούλους, τις πόρνες, τους εργάτες και τις συζύγους που τροφοδότησαν τις απολαύσεις των πλούσιων Ρωμαίων, να επιθυμούσε ένα καταφύγιο σε έναν κόσμο όπου η αυτοσυγκράτηση αποκτούσε νέα αξία.
Από την άλλη ωστόσο, αναφέρεται στην ευρείας κλίμακας καταστροφή των αρχαιοτήτων από τους χριστιανούς, που θυμίζει τις καταστροφές στην αρχαία Παλμύρα από τους τζιχαντιστές του Ισλαμικού Κράτους.
Η ριζοσπαστικοποιημένη χριστιανική τρομοκρατία έχει μακρά ιστορία. Όπως έγραφε ο Ρωμαίος ποιητής και φιλόσοφος Τίτος Λουκρήτιος Κάρος, τον πρώτο αιώνα π.Χ., «Tantum religio potuit suadere malorum» (Η θρησκεία έχει πείσει τους ανθρώπους σε τόσο κακό).
Γιατί η ρωμαϊκή αυτοκρατορία έγινε χριστιανική; Τι οδήγησε στη βία και τον πόνο, ενώ ο πολυθεϊσμός είχε, όπως είχε αποδείξει η ιστορία, λειτουργήσει τόσο καλά επί τόσους πολλούς αιώνες;
Ο Κωνσταντίνος, ένας φιλόδοξος στρατιωτικός και ένας αδίστακτος αυτοκράτορας που σκότωσε τη σύζυγό και τον μεγαλύτερο γιο του για να σπείρει τον τρόμο και να εδραιώσει την εξουσία του, δεν μπορεί να είχε κίνητρο τη θρησκευτική ευσέβεια.
Για εκείνους οι οποίοι ήταν στην εξουσία, σε μια γεμάτη έριδες και δύσκαμπτη αυτοκρατορία, η επιβολή μιας νέας θρησκείας ίσως έμοιαζε με ευπρόσδεκτη ευκαιρία για να «μαρκάρουν» τόσους πολλούς και διαφορετικούς πληθυσμούς με τη δική τους εξουσία, να τους ενώσουν κάτω από έναν αυτοκράτορα και έναν Θεό.
Όπως καταλήγει το δημοσίευμα, αυτή η κατάβαση στον σκοτεινό κόσμο της θρησκευτικής καταπίεσης, ο απολογισμός της πολιτισμικής βίας, συνιστά μια καίρια υπενθύμιση, ότι η μισαλλοδοξία, η άγνοια και η εχθρότητα είναι μια πολύ παλιά ιστορία.
The Darkening Age: The Christian Destruction ... - The Guardian
In Conversation with Catherine Nixey | The Darkening Age
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου