Τετάρτη, Αυγούστου 31, 2022

«Η συνωμοσία των αγγέλων», του Ίγκορ Σαχνόφσκι

Τα θραύσματα μας ανήκουν

Αλέξανδρος Στεργιόπουλος

to periodiko.gr

| 31/08/2022

Ποτέ δεν ξέρεις τι κρύβεται πίσω από τις φυλλωσιές. Ανυποψίαστος προχωράς, τον οξυγόνο ρουφάς και τον χρυσό των ματιών σου σπαταλάς. Η ηρεμία και η δροσιά των φύλλων είναι εκεί και σε περιμένει να δεις τα μικρά και τα μεγάλα του κόσμου που δεν βλέπεις. Πίσω από το φως και το σκοτάδι του πράσινου υπάρχουν θαύματα, εκπλήξεις και πληκτικές καταφάσεις. Τα μοναδικά, μικρά, κενά, οι σχισμές αποκαλύπτουν τα θραύσματα ζωής, τις ψηφίδες ενός κόσμου που δεν σταματά να διαλύεται και να δημιουργείται ξανά! Και έρχεται ο Ίγκορ Σαχνόφσκι και βάζει τα πράγματα στη θέση τους, δίνει την καθοριστική οδηγία, επιβεβαιώνει το προφανές που δεν βλέπουμε: Ο άνθρωπος θαρρεί πως κυβερνάει επιδέξια τη ζωή του, μα στην πραγματικότητα χειρίζεται καθημερινές αυταπάτες (σ. 276). Ο Ρώσος συγγραφέας «κλέβει» τη σοφία των αγγέλων και έρχεται πολύ κοντά σε αυτό που ονομάζουμε «τυχαίο». Γι’ αυτό και δεν θα υπήρχε πιο ταιριαστός τίτλος για το βιβλίο του από το «Η συνωμοσία των αγγέλων» (Εκδόσεις Ποταμός). Κάτι κρυφό, ένας ψίθυρος, μια φευγαλέα κίνηση και το πέπλο της πραγματικότητας σηκώνεται, η φυλλωσιά προσφέρει το χάδι της στον αέρα που βλέπει και συναντά τα πάντα. Ο Σαχνόφσκι μας προτρέπει να κοιτάξουμε δίπλα μας…

Ο άνθρωπος δεν θα μπορούσε να χειριστεί τίποτε άλλο πέρα απ’ αυτό που συμβαίνει δίπλα του. Δεν θα μπορούσε να ξεφύγει από τις φρούδες ελπίδες που τον θρέφουν και τον κρατούν σε εγρήγορση. Κι αν γεννήθηκε δυνατός, το αδύνατο δεν του αναλογεί. Όπως αναφέρει στη σελίδα 229 … οι θεοί ευθύνονται μονάχα για το θαύμα και για τίποτα παραπάνω. Το «παραπάνω» είναι το καθημερινό, το ύπουλα κρυμμένο, αυτό που πρέπει να δει και να καταλάβει ο άνθρωπος. Σε αυτή τη γραμμή κινείται ο λόγος του Σαχνόφσκι, κάτω από το λεπτό στρώμα του πάγου που σκεπάζει κόσμους αθέατους, κόσμους δικούς μας, ξεχασμένους, κόσμους που θα δεις στο στραβό σου βλέμμα. Η κατάσταση αυτή είναι διαχρονική και πάντα η απομίμηση του θαύματος μας ωθούσε στις μικρές-μεγάλες μας αυταπάτες. Γι’ αυτό και ο Σαχνόφσκι εκμεταλλεύεται στο έπακρο τον χρόνο και τον χώρο. Και να πώς το αποτυπώνει (σ.204): Απλώς δέχτηκα ότι ο κόσμος δεν είναι ένας ενιαίος ολοκληρωμένος οργανισμός (πράγμα που μας διδάσκουν παντού, αρχής γενομένης από το σχολείο), αλλά μια ενιαία ημιτελής σκέψη. Στις ιστορίες του Ρώσου είναι τα ανολοκλήρωτα που δίνουν τον τόνο και τη συνοχή στην αφήγηση. Ο Σαχνόφσκι θα μπορούσε να έχει γράψει μια ενιαία ιστορία, αλλά η πρόκληση είναι μεγαλύτερη όταν την αφήνεις να «σπάσει».

Όπως αναφέρεται και στο οπισθόφυλλο, ο συγγραφέας μας καλεί σε ένα ταξίδι στα πέρατα του κόσμου. Είναι η περιπλάνηση στις ζωές τριών γενεών ανδρών τις οποίες στοιχειώνει η ίδια γυναίκα, η Λίλιθ. Τα θαύματα διατρέχουν τον χρόνο και τους τόπους και ο θηλυκός δαίμονας κάνει τις συμπτώσεις να γεννούν γεγονότα και τα γεγονότα να μοιάζουν με θαύματα. Ο λόγος τους Σαχνόφσκι διαθέτει την αλήθεια της Ιστορίας, το κύρος της σοφίας και την ουσία της ποίησης. Μέσα από ιστορίες απλών, μα θαρραλέων, ανθρώπων μας εξηγεί ότι όλα είναι δίπλα μας. Ορίστε το φινάλε της αποκωδικοποίησης του βιβλίου (σ.176). …κυρίως στις αποκλίσεις, στις μοναδικότητες και στην παθολογία βρίσκεται αν όχι η απάντηση στον κανόνα, τουλάχιστον μια πολύ πιο εύγλωττη πληροφορία γι’ αυτόν… Φυσικά πρέπει να σταθούμε και στη μετάφραση (από τα ρωσικά) της Σταυρούλας Αργυροπούλου. Δύσκολη η γλώσσα του συγγραφέα και όμως, η μεταφράστρια μας δίνει την ουσία και της λάμψη της.

Αν σας άρεσε το άρθρο, μπορείτε να το διαδώσετε

*Σαχνόφσκι Ίγκορ [Сахновский Игорь]

Ο Ίγκορ Σαχνόφσκυ γεννήθηκε το 1958 στη μικρή πόλη Ορσκ της Σιβηρίας. Το 1981 αποφοίτησε από τη Φιλολογική σχολή του Πανεπιστημίου του Εκατερινμπούργκ. Υπήρξε επιστημονικός συνεργάτης του εκδοτικού οίκου NAUKA της Ακαδημίας Επιστημών της τότε ΕΣΣΔ στην περιοχή των Ουραλίων.
Το 1981 στο περιοδικό NOVI MIR δημοσιεύτηκε το πρώτο μυθιστόρημά του με τίτλο Οι ζωτικές ανάγκες των νεκρών, το οποίο βραβεύτηκε με το αγγλικό βραβείο Fellowship Hawthornden International Writers Retreat. Ακολούθησαν συλλογές ποιημάτων και διηγημάτων, τα μυθιστορήματα Ο άνθρωπος που ήξερε τα πάντα (2007), Η συνωμοσία των αγγέλων (2009). Έργα του δημοσεύτηκαν στα περιοδικά Ural, Znamya, Oktyabr, London Courier, Revue des Deux Mondes, Lettres Russes κλπ. ενώ το μυθιστόρημά του Ο άνθρωπος που ήξερε τα πάντα έγινε το 2009 ταινία. Τα βιβλία του μεταφράστηκαν στην Αγγλία, την Γαλλία, την Ιταλία, τη Γερμανία, τη Σερβία, τη Βουλγαρία, το Λίβανο και την Κροατία.
Για την πρόζα του Σαχνόφσκι, η επίσης Ρωσίδα ομότεχνή του, η Λιουντμίλα Ουλίτσκαγια, έγραψε: «Ο Σαχσνόφσκι κατέχει ένα σπάνιο χάρισμα, το οποίο χρησιμοποιεί προκειμένου να περιγράψει όχι μόνο το ορατό εξωτερικό αλλά τη φευγαλέα ουσία των όσων συντελούνται. Αυτό δεν είναι μια μέθοδος, ένα λογοτεχνικό τέχνασμα, ένα εγκεφαλικό σχέδιο, αλλά ο παντεπόπτης οφθαλμός του συγγραφέα».
Ο Ίγκορ Σαχνόφσκυ πέθανε στις 18 Νοεμβρίου 2019 στο Εκατερινμπούργκ από ανεύρυσμα της αορτής.

Βιογραφικό: Εκδόσεις Ποταμός /potamos.com.gr