Δέκα κλασικά βιβλία που λογοκρίνονται ξανά και ξανά
Πολλοί πιστεύουν πως η εποχή που τα λογοτεχνικά βιβλία απαγορεύονταν και καίγονταν στην πυρά έχει παρέλθει. Στην πραγματικότητα, μέχρι και σήμερα, πολλές συντηρητικές ομάδες σε πολλές χώρες του κόσμου επιχειρούν να λογοκρίνουν και να καταστρέψουν ακόμα και έργα που θεωρούνται πλέον κλασικά, με διάφορες δικαιολογίες. Ακολουθεί μια λίστα με δέκα μυθιστορήματα που απειλούνται συχνά από απόπειρες λογοκρισίας. Ανάμεσά τους, ορισμένα από τα σημαντικότερα βιβλία του 20ου αιώνα. Στην κεντρική εικόνα, στιγμιότυπο από την ταινία «Φαρενάιτ 451» (1966), του Φρανσουά Τριφό.
Επιμέλεια: Σόλωνας Παπαγεωργίου
Ακολουθούν τα δέκα βιβλία της λίστας. Όλα τα έργα που αναφέρονται έχουν μεταφραστεί στη γλώσσα μας.
1. Ο φύλακας στη σίκαλη, του Τζερόμ Ντέιβιντ Σάλιντζερ
Εκδόσεις Πατάκη
Μετάφραση: Αθηνά Δημητριάδου
Το εμβληματικό μυθιστόρημα του Σάλιντζερ συγκαταλέγεται στα Μεγάλα Αμερικανικά Μυθιστορήματα. Πρωταγωνιστής της ιστορίας είναι ο δεκαεπτάχρονος παρείσακτος Χόλντεν Κόλφηλντ, ο οποίος επισκέπτεται τη μεταπολεμική Νέα Υόρκη, και κατά τη διάρκεια της περιπλάνησής του, αρνείται πεισματικά να μεγαλώσει, εφόσον πιστεύει πως ο κόσμος των ενηλίκων είναι γεμάτος υποκρισία. Ο Κόλφηλντ πλέον θεωρείται σύμβολο της εφηβικής επαναστατικότητας.
Λόγω της θεματολογίας του, το βιβλίο έχει χαρακτηριστεί «βλάσφημο και ανήθικο». Ο φύλακας στη σίκαλη, ένα ανάγνωσμα που διδάσκεται συχνά στα σχολεία και που είναι ιδιαίτερα αγαπητό από το εφηβικό κοινό, έχει κατηγορηθεί πως προωθεί το κάπνισμα και την κατανάλωση αλκοόλ από ανηλίκους, μεταξύ άλλων.
Η εύρεση του μυθιστορήματος ανάμεσα στα υπάρχοντα του Μαρκ Ντέιβιντ Τσάπμαν, του δολοφόνου του Τζον Λένον, καθώς και οι ισχυρισμοί του πως το βιβλίο συνοψίζει την κοσμοθεωρία του, αναζωπύρωσαν την οργή του κοινού. Έκτοτε, διάφοροι εγκληματίες έχουν χρησιμοποιήσει το βιβλίο για να εξηγήσουν τα κίνητρά τους.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η αναφορά του Φύλακα σε ένα άλλο μυθιστόρημα, στον Συλλέκτη του Τζον Φώουλς (εκδ. Εστία, μτφ. Φαίδων Ταμβακάκης). Η πρωταγωνίστρια του Συλλέκτη, η απαχθείσα Μιράντα, προτείνει στον δεσμοφύλακά της, τον παράφρονα Κλεγκ, να διαβάσει το βιβλίο του Σάλιντζερ, θεωρώντας πως θα ταυτιστεί με τον μοναχικό Κόλφηλντ. Ο Κλεγκ διαβάζει το μυθιστόρημα χωρίς να εντυπωσιαστεί από την πλοκή και τους χαρακτήρες.
2. Άνθρωποι και ποντίκια, του Τζον Στάινμπεκ
Εκδόσεις Παπαδόπουλος
Μετάφραση: Μιχάλης Μακρόπουλος
Το Άνθρωποι και ποντίκια, που περιγράφει τον αγώνα δυο φτωχών εργατών να επιβιώσουν στην Αμερική της Μεγάλης Ύφεσης, έχει απαγορευτεί στο παρελθόν από διάφορες δημόσιες και πανεπιστημιακές βιβλιοθήκες στις ΗΠΑ.
Οι πιο παράλογες κατηγορίες εναντίον του ισχυρίζονται πως «προωθεί την ευθανασία» και πως προωθεί μια ιδεολογία που είναι «κατά των επιχειρήσεων» (anti-business).
3. Όταν σκοτώνουν τα κοτσύφια, της Χάρπερ Λη
Εκδόσεις Bell
Μετάφραση: Βικτώρια Τραπαλή
Παρόλο που η αφηγήτρια της ιστορίας είναι η αθώα εξάχρονη Σκάουτ Φιντς, το βιβλίο της Χάρπερ Λη θίγει λεπτά, σύνθετα ζητήματα, σχετικά με τον ρατσισμό, τις κοινωνικές και τις ταξικές διακρίσεις.
Στο παρελθόν, το Όταν σκοτώνουν τα κοτσύφια κρίθηκε πολλές φορές ακατάλληλο για ανηλίκους, καθώς, σύμφωνα με τις κατηγορίες, χρησιμοποιεί «ρατσιστικούς χαρακτηρισμούς», «προωθεί τον ρατσισμό μέσω της λογοτεχνίας» και «υιοθετεί δυνητικά προσβλητικούς όρους, όπως ‘’damn’’ (γαμώτο) και ‘’whore lady’’ (πόρνη)».
4. Το πορφυρό χρώμα, της Άλις Γουόκερ
Εκδόσεις Παπαδόπουλος
Μετάφραση: Λένια Μαζαράκη
Η Άλις Γουόκερ, μέσα από το βραβευμένο με Πούλιτζερ μυθιστόρημά της, μιλά για την καταπίεση που βιώνουν οι Αφροαμερικοί στις Ηνωμένες Πολιτείες, για τη θρησκευτική πίστη, για την αμφισβήτηση των παραδοσιακών ρόλων των φύλων. Η περιγραφή βίαιων πράξεων και οι γλαφυρές ερωτικές σκηνές προκάλεσαν έντονες αντιδράσεις μετά από την κυκλοφορία του βιβλίου.
Σύμφωνα με την Αμερικάνικη Ένωση Βιβλιοθηκονόμων, Το πορφυρό χρώμα είναι ένα από τα εκατό βιβλία που πολύ συχνά κινδυνεύουν να αφαιρεθούν από τα ράφια των βιβλιοθηκών, και να κριθούν απαγορευμένα.
5. Λολίτα, του Βλαντίμιρ Ναμπόκοφ
Εκδόσεις Πατάκη
Μετάφραση: Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης
Η παρουσία της Λολίτας στη λίστα δεν προκαλεί έκπληξη. Το κεντρικό θέμα του αριστουργήματος του Ναμπόκοφ έχει να κάνει με τον έρωτα και τις εμμονές ενός μεσήλικα καθηγητή με την κόρη της νοικάρισσας του, την ανήλικη Λολίτα. Εξαιτίας του αμφιλεγόμενου αυτού θέματος, ο Ναμπόκοφ αρχικά σκόπευε να εκδώσει το βιβλίο χρησιμοποιώντας κάποιο συγγραφικό ψευδώνυμο. Το βιβλίο εκδόθηκε για πρώτη φορά στα γαλλικά, καθώς όλοι οι αμερικανικοί εκδοτικοί οίκοι ήταν διστακτικοί λόγω της σκανδαλιστικής πλοκής του.
Μέσα στα χρόνια, η Λολίτα έχει απαγορευτεί στη Γαλλία, στην Αργεντινή, στην Αγγλία και στη Νέα Ζηλανδία. Ο χαρακτήρας της σχέσης του Χάμπερτ Χάμπερτ με τη νεαρή Λο διχάζει τους κριτικούς λογοτεχνίας μέχρι σήμερα. Το 2008, κυκλοφόρησε ο οδηγός Approaches to teaching Nabokov's Lolita, ένα εγχειρίδιο που προτείνει καινοτόμους τρόπους προσέγγισης του βιβλίου από την ακαδημαϊκή κοινότητα, καθώς «ο ιδιαίτερος συνδυασμός των αφηγηματικών τεχνικών, της περίτεχνης υπαινικτικής πεζογραφίας και του προβληματικού θέματος συχνά περιπλέκει την παρουσίασή του στους φοιτητές».
[..................................]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου