Ὅσον ζῇς φαίνου
μηδὲν ὅλως σὺ λυποῦ
πρὸς ὀλίγον ἐστὶ τὸ ζῆν
τὸ τέλος ὁ xρόνος ἀπαιτεῖ.
" Λάμψε όσο ζεις. Μικρή η ζωή κι ο χρόνος απαιτεί το τέλος"
*Ο τίτλος της ανάρτησης προέρχεται από ένα επιτύμβιο επίγραμμα από τις Τράλλεις, όπως το μετέφρασε ο Παντελής Μπουκάλας για το υπέροχο βιβλίο "Επιτάφιος Λόγος. Αρχαία Ελληνικά Επιτύμβια Επιγράμματα", εκδ. Άγρα
Λάμψε όσο ζεις.
Στιγμή μη λυπηθείς.
Μικρή η ζωή
κι ο χρόνος απαιτεί το τέλος.
Δεν είναι βέβαια περίεργο το γεγονός ότι μας ελκύουν όλους τόσο τα πορτρέτα του Φαγιούμ. Πρόκειται για θαυμάσιες νατουραλιστικές προσωπογραφίες, βλέμματα που μας κοιτούν κατάματα απευθείας από την αρχαιότητα.
Το σώμα των πορτρέτων του Φαγιούμ αποτελεί ένα δείγμα μόνο της μεγάλης ελληνικής ζωγραφικής παράδοσης για την οποία δυστυχώς γνωρίζουμε λιγότερο από πραγματικά κατάλοιπα και περισσότερο από την αρχαία γραμματεία, από πραγματείες όπως το 35ο βιβλίο της Φυσικής Ιστορίας του Πλίνιου «Περί της αρχαίας ελληνικής ζωγραφικής».
Στα πορτρέτα αυτά συναντώνται τρεις μεγάλοι πολιτισμοί της αρχαιότητας, η Αρχαία Ελλάδα, η Ρώμη και η Αίγυπτος, κι αυτό νομίζω προσθέτει κάτι περισσότερο στη σαγήνη τους.
Τα πορτρέτα ζωγραφίζονται είτε απευθείας επάνω στο νεκρικό σεντόνι είτε επάνω σε λεπτά ξύλινα φύλλα, αρχικώς τετράπλευρα, τα οποία αργότερα κόβονταν για να προσαρμοστούν και να τοποθετηθούν στις μούμιες των νεκρών στο σημείο του προσώπου. Στη δεύτερη περίπτωση έχει χρησιμοποιηθεί ξύλο από κέδρο, έλατο, πεύκο, συκομουριά, φλαμουριά και κυπαρίσσι.
Στη λεκάνη του Φαγιούμ εγκαταστάθηκαν έλληνες μισθοφόροι που είχαν πολεμήσει στο στρατό του Μεγάλου Αλεξάνδρου και των πρώτων Πτολεμαίων βασιλέων. Εκεί τους αποδόθηκε γη για αγροτική χρήση μετά την αποξήρανση της τοπικής λίμνης Μοίριδος και οι επήλυδες παντρεύτηκαν με αυτόχθονες Αιγύπτιες υιοθετώντας τις αιγυπτιακές πεποιθήσεις για τη μετά θάνατον ζωή και τα αντίστοιχα ταφικά έθιμα που περιλάμβαναν τη μουμιοποίηση. Η λεκάνη του Φαγιούμ μετετράπη σε μια περιοχή εύφορη, γεμάτη κήπους, περιβόλια και αμπελώνες. Στα μεγάλα αγροκτήματα της περιοχής ήρθαν να εργαστούν Αιγύπτιοι από διάφορες περιοχές της χώρας, με αποτέλεσμα να διαμορφωθεί ένα συνονθύλευμα πληθυσμιακό, από το οποίο περίπου το 30% συνιστούσαν οι Έλληνες ή ορθότερα οι απόγονοι των πρώτων ελληνόφωνων αποίκων.
Οι άνθρωποι αυτοί, που συνιστούσαν την τοπική αριστοκρατία, είχαν την οικονομική δυνατότητα να παραγγέλνουν πορτρέτα στους ζωγράφους και να πληρώνουν για την ακριβή μουμιοποίησή τους. Μάλιστα, παρά το γεγονός ότι μετά την ρωμαϊκή κατάκτηση της Αιγύπτου οι Ρωμαίοι τους αντιμετώπισαν ως Αιγύπτιους, φαίνεται ότι οι ίδιοι εξακολούθησαν να θεωρούν τους εαυτούς τους Έλληνες και ως Έλληνες παρουσιάζονταν στις ρωμαϊκές αρχές που τους παραχώρησαν αρκετά αυτοδιοικητικά προνόμια και μειώσεις φόρων. Η επιλογή τους να απεικονίζονται με έναν ελληνικό ζωγραφικό τρόπο συνδέεται προφανώς με την επιθυμία τους να μην χάσουν την ταυτότητά τους. Αυτοί οι άνθρωποι εικονίζονται στις προσωπογραφίες που θαυμάζουμε σήμερα, οι οποίες χρονολογούνται από τα μέσα του 1ου αι. μ.Χ ως τον 3ο αι. μ.
[...........................................]
35 συγκλονιστικά πορτρέτα Φαγιούμ - LiFO
Πορτραίτα Φαγιούμ - Βικιπαίδεια
Πορτραίτα Φαγιούμ - Βικιπαίδεια
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου