gerontakos: Ο Αρχαιολογοαφηγητής ιστοριών Θόδωρος/Ted Παπακώστας/Papakostas

Πέμπτη, Δεκεμβρίου 10, 2020

Ο Αρχαιολογοαφηγητής ιστοριών Θόδωρος/Ted Παπακώστας/Papakostas

Μια ωραία πρωία (βράδυ) μου ζητήθηκε να πάρω συνέντευξη από κάποιον του –αρχαιολογικού– σιναφιού μου, που να ταιριάζει στο προφίλ του Σκρα-Punk. Απευθείας στο μυαλό μου ήρθε ο Θόδωρος Παπακώστας, ο ιθύνων νους του Archaeostoryteller project, το οποίο παρακολουθώ από όταν σχεδόν δημιουργήθηκε στο Instagram και αποτέλεσε πηγή πολλών γέλιων, αλλά και έμπνευσης για μένα. Η αρχαιολογία διαμέσου της ποπ κουλτούρας στα καλύτερά της. Τον ευχαριστώ πολύ που δέχτηκε να απαντήσει το ερωτηματολόγιο που του ετοίμασα. Όπου είναι τόσο άμεσος και πηγαίος, που δύσκολα φαντάζεται κανείς ότι πρόκειται για Q&A.

1. Present yourself, please!

Είμαι ο Θόδωρος Παπακώστας, αλλά πλέον πολλοί με ξέρουν και ως Ted από ένα μικρό λάθος. Όταν πρωτοφτιάχναμε social media accounts, συνηθίζαμε να γράφουμε το όνομά μας στα αγγλικά. Λες και θα είχαμε επαφές και δραστηριότητα, τρομάρα μας, με ανθρώπους από το Τορόντο μέχρι την Κουάλα Λουμπούρ και μη τυχόν δεν μπορούσαν να διαβάσουν το όνομά μας στα ελληνικά! Τέσπα, έκανα αρχικά το insta account μου ως Ted Papakostas. Με κάλεσαν στο Tedx Athens να μιλήσω, είδαν Ted στο προφίλ μου, σου λένε «αυτός μάλλον έτσι θα θέλει να συστήνεται». Δε θα κάτσουμε να σκάσουμε. Δεν τους αδικώ. Και με ανέφεραν ως Ted Παπακώστα. Και έμεινε.

Πέραν αυτού όμως, είμαι και ο Archaeostoryteller. Έχω μεταπτυχιακό στην προϊστορική αρχαιολογία και διδακτορικό στην κλασική. Έχω εργαστεί στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης και στην Αρχαιολογική Υπηρεσία Κιλκίς. Παράλληλα κάνω το Archaeostoryteller project που ασχολείται με την ποπ αρχαιολογία, κάνω διάφορες ομιλίες (όπου γάμος και χαρά η Βασίλω πρώτη), ετοιμάζω το πρώτο μου βιβλίο ποπ αρχαιολογίας και αυτή τη στιγμή γυρίζω και μια σειρά ντοκιμαντέρ ως παρουσιαστής.

2. Ποια είναι η ιστορία πίσω από τον archaeostoryteller;

Τελείωσα το ΙΕΚ εξολόθρευσης δράκων και γρυπών, αλλά γενικά δεν έχει καλή επαγγελματική αποκατάσταση κι έτσι είπα να κάνω λογαριασμό στα σόσιαλ μίντια, να περνάει η ώρα ώσπου να ανοίξει λίγο ο κλάδος και να βρω δουλειά.

Πέρα από την πλάκα, το archaeostoryteller ξεκίνησε για τη δική μου πλάκα. Και η πλάκα είναι πως γίνεται σοβαρά, ακριβώς επειδή το κάνω ως πλάκα. Έκανα τις πρώτες αρχαιοϊστορίες στο προσωπικό μου προφίλ για μένα, και δεν είχα καμία αντίληψη ή σκέψη ότι αυτό μπορεί να αρέσει σε τόσο κόσμο ώστε να αυξηθεί ραγδαία η αναγνωσιμότητα! Κι επειδή με ρωτούσαν πολύ συχνά αν έχω κάποιο πτυχίο αρχαιολογίας ή απλώς γουστάρω αρχαιότητα, επέλεξα συνειδητά να γράφω στο προφίλ μου και τα τρία πτυχία μου στην αρχαιολογία, BA, MA, PhD. Η αλήθεια είναι ότι μειώθηκε ο αριθμός των ερωτήσεων για το αν είμαι αρχαιολόγος. Πλέον όμως αν με ρωτάνε τι κάνω, σε ένα προφίλ όπου το γράφω με πολλούς τρόπους, απλώς δηλώνω εργολάβος κηδειών.

Και αν σκεφτείς με πόσα αρχαία νεκροταφεία ασχολούμαστε οι αρχαιολόγοι, δεν είναι πολύ παράταιρο. Απλώς κάνουμε αντίστροφα τη διαδικασία.

3. Πόσο pop είναι η αρχαιολογία;

Όσο θες! Πόσο τη θες; Τη θες Mainstream pop; Τη θέλεις εναλλακτική; Τη θες και λίγο ροκ; Μπορεί να γίνει πολύ ροκ. Και λαϊκιά. Λαϊκή βασικά την κάνουν εύκολα διάφοροι άλλοι και καλύτερα να μην επεκταθώ επ’ αυτού, γιατί εύκολα συγχύζομαι και μπήκα και στη μέση ηλικία. Κι ας μην το δείχνω. Η αρχαιότητα χρησιμοποιείται με επιπόλαιο τρόπο αρκετά συχνά. Και οι παρανοήσεις που υπάρχουν σχετικά με την επιστήμη της αρχαιολογίας και την αρχαιότητα την ίδια είναι κάτι που με στεναχωρεί, και προσπαθώ να το αλλάξω.

Η αρχαιολογία είναι ένας παιδότοπος του ανθρώπινου ψυχισμού! Κινητοποιεί τη φαντασία, ενεργοποιεί τη σκέψη και την αντίληψη, υπαρξιακή, κοινωνική, πολιτική, τα πάντα! Αν μπορώ εγώ να αντιλαμβάνομαι ιστορίες από το παρελθόν ως διασκεδαστικές, συγκινητικές, τρομακτικές, διδακτικές, τότε αυτό είναι κάτι που η αρχαιολογία μπορεί να το προκαλέσει σε όλους! Επίσης δεν είναι η δουλειά της αρχαιολογίας να μας κάνει «εθνικά υπερήφανους». Αυτό είναι η κατάχρηση της αρχαιολογίας και της αρχαιότητας. Η αρχαιολογία είναι μια συλλογική συνεδρία ψυχοθεραπείας για να ανακαλύψουμε τι συνέβη στο παρελθόν μας και είμαστε τόσο περίπλοκα όντα!

4. Τι κοινό σε παρακολουθεί ηλικιακά, γνωστικά; Ποιο είναι το feedback που παίρνεις από τα σχόλιά τους και πώς διαχειρίζεσαι τυχόν αρνητικά σχόλια ή ευτράπελα;

Ευτυχώς το κοινό μου είναι όλων των ηλικιών, με το 90% στην ηλικιακή ομάδα 18-44. Εξάλλου απευθύνομαι σε οποιονδήποτε θέλει να ακούσει για το παρελθόν. Δεν μπορώ να πω ότι η δουλειά μου είναι και η πιο «φιλική για παιδιά». Δεν τα αποκλείει – και ξέρω πως τη διαβάζουν αρκετοί στα παιδιά τους. Με τιμάει αυτό. Απλά στοχεύω στον ενήλικο αναγνώστη.

Από κακά σχόλια ευτυχώς είχα ελάχιστα! Προφανώς και δεν ευελπιστώ να αρέσει το χιούμορ σε όλους. Από ευτράπελα τώρα, υπάρχουν κυρίως τα «συνωμοσιολογικά» όπου διαμαρτύρονται για το «τι μας κρύβουν». Ναι, ναι, υπάρχουν. Γιατί π.χ. δεν λέω ότι οι αρχαίοι Έλληνες είχαν μυστική τεχνολογία ή διαστημόπλοια ή ήρθαν από το Άλφα του Κενταύρου και άλλα τέτοια. Τα διασκεδάζω και αυτά! Α και φυσικά υπάρχουν και τα «αχ πόσο τέλειοι ήμασταν ως αρχαίοι Έλληνες». Ενώ αυτό που προσπαθώ περισσότερο από όλα είναι να «ακυρώσω» την τελειότητα, που ποτέ δεν υφίσταται στην ανθρώπινη ζωή και παρουσία στον πλανήτη, και να δείξω πως η υπέροχη αρχαιότητα ήταν υπέροχη ακριβώς επειδή ήταν ανθρώπινη, και όχι τέλεια.

5. Ποια έχεις παρατηρήσει ότι είναι τα πιο δημοφιλή post σου και γιατί; Υπάρχουν θέματα-ταμπού που δεν έχεις αγγίξει, όπως θέματα πολιτικής ή σεξουαλικότητας;

Τα πιο δημοφιλή ποστ είναι αυτά που προκαλούν συγκίνηση τελικά. Προσωπικά θεωρούσα εξαρχής τα «κωμικά» ποστ μου τα πιο πρωτότυπα. Αλλά, κατά γενική ομολογία, όσα ποστ περιέχουν έντονο στοιχείο συγκίνησης είναι εξαιρετικά δημοφιλή. Παρ’ όλα αυτά, δεν επικεντρώνομαι μόνο σε αυτά. Θα πω όποιες ιστορίες θέλω να πω ανάλογα με την όρεξη, την έμπνευση και τη διάθεσή μου. Ούτως ή άλλως δεν μου παρέχει βιοπορισμό αυτό που κάνω, για να νιώθω ότι δεσμεύομαι να ακολουθήσω κάποια γραμμή.

Στις αρχές ήμουν πολύ διστακτικός να πιάσω θέματα ακανθώδη. Πλέον δεν είμαι. Και πολιτικά ζητήματα θα συμπεριλάβω, και πικάντικα σεξουαλικά, και κοινωνικά, για πρόσφυγες, για θρησκεία, για ρατσισμό, για σεξισμό, για ΛΟΑΤΚΙ δικαιώματα, για φεμινισμό, οτιδήποτε θεωρώ ότι μπορεί λίγο να «τσιγκλίσει». Ποιο το νόημα να καθόμαστε να βαυκαλιζόμαστε μόνο για το πόσο όμορφος είναι ο Παρθενώνας; Ναι, είναι. Πανέμορφος. Μοναδικός. Ασύλληπτο κατασκεύασμα και δικαίως είναι σύμβολο της UNESCO. Οκτώ επί δεκαεπτά κίονες είναι. Η αρχαιότητα είναι παραπάνω από οκτώ επί δεκαεπτά κίονες.

6. Τα posts σου κυρίως αφορούν την αρχαία Ελλάδα και δη την αρχαία ελληνική αγγειογραφία. Γιατί το επέλεξες αυτό; Σκέφτεσαι να επεκταθείς στο Βυζάντιο ή και σε ξένους πολιτισμούς, έχοντας ήδη κάνει την αρχή με τους Σουμέριους και το Έπος του Gilgamesh και τους Αζτέκους;

Δουλεύω κυρίως την ελληνική αρχαιολογία γιατί σε αυτή ειδικεύομαι. Και δη την κεραμική. Την αγαπώ πάρα πολύ και είναι και ο τομέας εξειδίκευσής μου. Με το Βυζάντιο δεν έχω ασχοληθεί, ούτε με άλλες χρονικές περιόδους πέραν της αρχαιότητας, γιατί απλώς στην αρχαιότητα νιώθω πιο οικεία. Παρ’ όλα αυτά, πρόσφατα άνοιξα το πρότζεκτ πέραν της ελληνικής αρχαιολογίας πλέον, για να συμπεριλάβω και διάφορες ενδιαφέρουσες ιστορίες της παγκόσμιας αρχαιολογίας, περισσότερο με τη λογική πως είναι μια ευκαιρία για το ελληνικό κοινό να έρθει σε επαφή και με άλλους μεγάλους πολιτισμούς της αρχαιότητας. Προφανώς, στις περιπτώσεις αυτές, τα θέματα είναι πιο γενικά και εισαγωγικά. Σε θέματα ελληνικής αρχαιολογίας μπορώ να μπω περισσότερο σε λεπτομέρεια, γιατί και εγώ και οι αναγνώστες είμαστε πιο εξοικειωμένοι.

Ted, Herc(ules), and Gil(gamesh).

7. Πώς πιστεύεις ότι λειτουργεί η εκλαΐκευση της αρχαιολογίας μέσα από τα social media, όπως την εφαρμόζεις, σε σχέση με την αρθρογραφία, το σύνηθες μέσο προσέγγισης του ευρέος κοινού;

Η αρθρογραφία χρειάζεται. Ένας κούκος δεν φέρνει την άνοιξη. Και από αυτή την παροιμία πιο πολύ ταυτίζομαι με τον κούκο παρά με οποιαδήποτε άνοιξη! Κάθε άρθρο που γράφεται για το ευρύ κοινό προσθέτει κάτι στη συλλογική μας γνώση για την αρχαιότητα. Η εκλαΐκευση της αρχαιολογίας μέσω social media είναι απλώς ένας ακόμη τρόπος προώθησης της επιστημονικής πληροφορίας.

8. Προσωπικά διασκεδάζω πάρα πολύ με τις αναρτήσεις σου. Όπως, όμως, ο ίδιος αναρωτιέσαι στην ομιλία σου στο TedXAthens, «είναι το παρελθόν μια ιερή αγελάδα σε ψηλό βάθρο που δεν κάνει να την πειράζουμε»; Μπορούμε να διασκεδάσουμε με το παρελθόν;

Όχι, δεν είναι ιερή αγελάδα. Γιατί να είναι ιερή; Και γιατί αγελάδα; Γιατί να μην είναι άλλο ζώο; Π.χ. παγκολίνος, που είναι και της μοδός; Καλά, ας μην είναι παγκολίνος. Ας είναι αλεπού. Πονηρή και πανέμορφη. Το παρελθόν μας ανήκει σε όλους και μας αφορά όλους. Μου φαίνεται πολύ παράξενο να πει κάποιος ότι δεν τον ενδιαφέρει το παρελθόν.[.........................]

ΣΥΝΕΧΙΣΤΕ ΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΣΗ