«Ελληνίδες συγγραφείς αστυνομικής λογοτεχνίας» 

 

του συγγραφέα Φίλιππου Φιλίππου

Πηγή: diastixo.gr

---

Το πρώτο ελληνικό αστυνομικό μυθιστόρημα θεωρείται το Έγκλημα του Ψυχικού του Παύλου Νιρβάνα, ωστόσο αποτελούσε απλώς παρωδία του είδους. Επομένως, το πρώτο καθαρά αστυνομικό το έγραψε η Ελένη Γ. Βλάχου (1911-1995) και δημοσιεύτηκε σε 38 συνέχειες στην Καθημερινή, την εφημερίδα του πατέρα της, το 1938. Ήταν Το μυστικόν της ζωής του Πέτρου Βερίνη, «Ένα πρωτότυπον αθηναϊκόν αστυνομικόν μυθιστόρημα», που είχε ως θέμα τα μυστικά μιας αστικής οικογένειας στο Ψυχικό – δεν έχει κυκλοφορήσει σε μορφή βιβλίου. Υπόθεση: Ο Πέτρος Βερίνης, πλούσιος ιδιοκτήτης μεταλλείων, βρίσκεται νεκρός στο γραφείο του. Οι γιατροί λένε πως πρόκειται για έγκλημα με δηλητήριο. Ο ανθυπομοίραρχος Γρηγορίου αναλαμβάνει την εξιχνίαση του φόνου. Το μυθιστόρημα είναι σαφέστατα επηρεασμένο από τα ανάλογα έργα της Άγκαθα Κρίστι και των ομοτέχνων της.Το 1959, άρχισε να γράφει αστυνομικά διηγήματα στον Ταχυδρόμο η Αθηνά Κακούρη (1928), η πρώτη Ελληνίδα που καταπιάστηκε με το είδος. Φανατική θαυμάστρια της Άγκαθα Κρίστι, έγραψε ένα διήγημα μυστηρίου, το «Τσάι στης Όλγας», και το έστειλε στην Ελένη Βλάχου στην Καθημερινή. Εκείνη δεν της απάντησε ποτέ, έτσι το υπέβαλε στον Ταχυδρόμο. Σύντομα, ο Γιώργος Σαββίδης, διευθυντής σύνταξης του περιοδικού, της ζήτησε κι άλλα παρόμοια διηγήματα. Η πρώτη ιστορία της με ηρωίδα την Τούλα, μια νοικοκυρά, δημοσιεύτηκε στις 7 Μαρτίου 1959. Δεύτερο διήγημα ήταν το «Η κοπέλα από την Ουψάλα» (21 Μαρτίου) με ήρωα τον Νάσο Δαπόντε, έναν κοσμοπολίτη. Τρίτο το «Πάσχα στην Αίγινα» (3 Μαΐου), που δημοσιεύτηκε σε τέσσερις συνέχειες και είχε ως ήρωα τον αστυνόμο Γεράκη. Αυτοί οι τρεις ήρωες εναλλάσσονταν στις ιστορίες της Κακούρη. Το πρώτο της βιβλίο εκδόθηκε το 1963 με τίτλο Τα 218 ονόματα και ήταν μια συλλογή αστυνομικών διηγημάτων. Σημειώνουμε πως στον Ταχυδρόμο τη δεκαετία του ’60 δημοσιεύτηκαν αστυνομικά διηγήματα της Άννας Κορφιάτη, αγνώστων λοιπών στοιχείων. Μια δεκαετία αργότερα, το 1974, κυκλοφόρησε το μυθιστόρημα της Κακούρη Ο κυνηγός φαντασμάτων με ήρωα τον Γεράκη και χώρο δράσης την Κέρκυρα.
Το 1981 ήταν μια σημαντική στιγμή για την ελληνική αστυνομική λογοτεχνία. Είχε πεθάνει ο Γιάννης Μαρής, ο εισηγητής του αστυνομικού μυθιστορήματος στην Ελλάδα (το Έγκλημα στο Κολωνάκι δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Οικογένεια το 1953). Τότε, η Τιτίνα Δανέλλη και ο Μάνος Κοντολέων εξέδωσαν το αστυνομικό μυθιστόρημα Ένα και ένα κάνουν όσα θες, όπου πρωταγωνιστούσαν ο ιδιωτικός ερευνητής Κώστας Βασιλείου και η δημοσιογράφος Ευγενία Ευγενικού. Η ιστορία αρχίζει με τη δολοφονία ενός υπουργού, μα σε αυτή δεν γίνονται πολιτικές επισημάνσεις, εκτός από ελάχιστους υπαινιγμούς για τη δικτατορία· οι ίδιοι ήρωες εμφανίστηκαν αργότερα και σε άλλα βιβλία της Δανέλλη (ο Κοντολέων δεν ασχολήθηκε ξανά με το είδος), η οποία καθιερώθηκε ως αστυνομική συγγραφέας, μολονότι έγραψε και άλλου είδους μυθιστορήματα και διηγήματα, καθώς κι ένα θεατρικό έργο, το οποίο βραβεύτηκε.
Το 1988, εκδόθηκε το μυθιστόρημα της Νένης Ευθυμιάδη Το χρώμα του μέλλοντος, όπου υπάρχουν ένας αινιγματικός θάνατος (αυτοκτονία; ατύχημα; φόνος;) και αναρχικοί τρομοκράτες. Η συγγραφέας συνέχισε να εκδίδει και άλλα μυθιστορήματα με τρομοκρατικές οργανώσεις και βομβιστικές ενέργειες, αλλά το στιλ της απέχει από εκείνο του κλασικού αστυνομικού.

Συμπερασματικά, τα θέματα που πραγματεύονται οι Ελληνίδες συγγραφείς αστυνομικής λογοτεχνίας δεν διαφέρουν από εκείνα με τα οποία καταπιάνονται οι άντρες ομότεχνοί τους, μάλιστα μπορούμε να υποστηρίξουμε πως ενίοτε αρκετές από αυτές είναι πιο επινοητικές.

Το 1998, κυκλοφόρησε το μυθιστόρημα Ομίχλη στη λίμνη της Χρύσας Σπυροπούλου (πρωταγωνιστούσε ο αστυνόμος Ηλιού με τη δεσποινίδα Γεωργίου, τη βοηθό του), που διαδραματίζεται στη λίμνη της Δοϊράνης. Οι ίδιοι ήρωες εμφανίστηκαν και σε άλλα μυθιστορήματα της συγγραφέως, όπως στο πρόσφατο, Ταραγμένα νερά, που τοποθετείται στην ίδια λίμνη. Η συγγραφέας έγραψε και μυθιστορήματα μυστηρίου για εφήβους που διαδραματίζονται στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Το 1999, εκδόθηκε Ο κύριος Μάριος μετάνιωσε αργά της Μαρλένας Πολιτοπούλου (ήρωες ο σκιτσογράφος της αστυνομίας Παύλος Γ. και ο αστυνόμος Γιατζόγλου), που η πλοκή του εκτυλίσσεται στην Άνδρο. Όπως και στην προηγούμενη περίπτωση, η συγγραφέας έγραψε κι άλλα μυθιστορήματα με τους ίδιους ήρωες, τα οποία όμως τοποθετούνται σε άλλα μέρη.
Η έλευση του 21ου αιώνα έβγαλε την αστυνομική λογοτεχνία από το περιθώριο κι έφερε στο προσκήνιο καινούργιους συγγραφείς, άντρες και γυναίκες, που καλλιέργησαν συστηματικά το κάποτε περιφρονημένο είδος. Ανάμεσα στις Ελληνίδες που άρχισαν να γράφουν αστυνομικό μυθιστόρημα με επιτυχία είναι η Άννα Δάρδα-Ιορδανίδου, η Χίλντα Παπαδημητρίου, η Κωνσταντίνα Μόσχου, η Γεωργία Παπαλυμπέρη, η Μιμή Φιλιππίδου, η Αθηνά Μπασιούκα, η Έλενα Χουσνή, η Ντορίνα Παπαλιού, η Βάσω Παπαδοπούλου, η Ευτυχία Γιαννάκη, η Έλενα Ακρίτα, η Έρη Ρίτσου, η Έρικα Αθανασίου, η Μιράντα Βατικιώτη, η Ανθή Λεκάτη, η Κυριακή Γεροζήση, η Βασιλική Λεβεντάκη, η Αγγελική Νικολούλη.
Επίσης, αστυνομικές ιστορίες έχουν γράψει και συγγραφείς οι οποίες δεν έχουν ασχοληθεί συστηματικά με το αστυνομικό, απλώς δοκίμασαν τις ικανότητές τους σε αυτό: Κατερίνα Καριζώνη, Μάιρα Παπαθανασοπούλου, Σώτη Τριανταφύλλου, Σόνια Ζαχαράτου, Μαρία Τζίτζη, Εύη Σαλτού, Αναστασία Μπαξεβάνη, Τατιάνα Αβέρωφ, Νίκη Αναστασέα, Ζέτα Κουντούρη, Μαρία Γαβαλά, Έφη Νικολούδη, Ισμήνη Καπάνταη, Βίκη Χασάνδρα, Ελένη Φυσέκη, Λένα Μαντά, Χρυσηίδα Δημουλίδου.
Πολλές από τις παραπάνω συγγραφείς αφηγούνται ιστορίες με εγκλήματα στη σύγχρονη Ελλάδα, την εποχή των μνημονίων και της κρίσης, άλλες εμπλέκουν τους ήρωές τους στη δίνη της Ιστορίας. Ασφαλώς, από τα μυθιστορήματά τους δεν λείπουν τα κλασικά μοτίβα της αστυνομικής λογοτεχνίας: ο έρωτας, η ζήλια, τα πάθη, το μίσος, η εκδίκηση, η απληστία, το κυνήγι του χρήματος. Επιπλέον, ορισμένες χρησιμοποιούν ως ηρωίδες και μοιραίες γυναίκες, τις femmes fatales, που μπαίνουν στη ζωή των ανδρών και την αναστατώνουν.
Συμπερασματικά, τα θέματα που πραγματεύονται οι Ελληνίδες συγγραφείς αστυνομικής λογοτεχνίας δεν διαφέρουν από εκείνα με τα οποία καταπιάνονται οι άντρες ομότεχνοί τους, μάλιστα μπορούμε να υποστηρίξουμε πως ενίοτε αρκετές από αυτές είναι πιο επινοητικές