Νύχτα Αγωνίας - Βικιπαίδεια
«Νύχτα αγωνίας» από τον Αλφρεντ Χίτσκοκ
Του Παναγιώτη ΠαναγόπουλουΗ Καθημερινή
Αν ο Αλφρεντ Χίτσκοκ θεωρείται από τους
μεγάλους δασκάλους στο είδος του ψυχολογικού θρίλερ, η «Νύχτα αγωνίας» ή
«Spellbound» (όπως η ταινία είναι γνωστότερη, με τον πρωτότυπο τίτλο
της) πρέπει να θεωρείται ένα από τα πιο ενδιαφέροντα έργα της
φιλμογραφίας του: Επειδή αποτελεί συνδυασμό των δύο αυτών στοιχείων.
Είναι και θρίλερ και ψυχολογική ταινία, τουλάχιστον όπως ο κόσμος
αντιλαμβανόταν την ψυχανάλυση το 1945.
Το «Spellbound», με ιδανικό χιτσκοκικό ζευγάρι πρωταγωνιστών τον Γκρέγκορι Πεκ και την Ινγκριντ Μπέργκμαν, είναι μία από τις πρώτες ταινίες που γυρίστηκαν στο Χόλιγουντ με θέμα την ψυχανάλυση και οφείλει τη δημιουργία της τόσο στο ενδιαφέρον του Χίτσκοκ για τα κρυμμένα μυστικά της ψυχής και το μυθιστόρημα του Φράνσις Μπίντινγκ, στο οποίο βασίστηκε η ταινία, όσο και στην εμμονή του μεγαλοπαραγωγού Ντέιβιντ O. Σέλζνικ με την ψυχανάλυση.
Η ψυχανάλυση του 1945
Με το «Spellbound» σημειώθηκε ένα μικρό ευχάριστο διάλειμμα καλής συνεργασίας στη μονίμως τεταμένη σχέση σκηνοθέτη και παραγωγού. O Χίτσκοκ θέλησε τα δικαιώματα του βιβλίου και ο Σέλζνικ τα αγόρασε (δίνοντας 40.000 δολάρια εκείνη την εποχή), παρακινημένος και από την προσωπική του εμπειρία από την ψυχανάλυση. Εκείνη την περίοδο, ο Σέλζνικ, που ήταν και γνωστός ως τύραννος ηθοποιών και σκηνοθετών, ήταν ενθουσιώδης οπαδός της ψυχοθεραπείας και υποστήριξε την ταινία, έστω και με τον δικό του, ιδιαίτερο τρόπο. Επισκεπτόταν τα γυρίσματα με την ψυχοθεραπεύτριά του, την οποία επέβαλε ως τεχνική σύμβουλο. Οι παρατηρήσεις της μπορεί να ήταν χρήσιμες, όμως ο φλεγματικός Χίτσκοκ δεν μπόρεσε παρά να αντιδράσει όταν η ανάλυση της ψυχαναλύτριας έφτασε στα επίπεδα επστημονικής έρευνας. «Αγαπητή μου, πρόκειται απλώς για μια ταινία», της είπε ο Χιτς, περιορίζοντας τον ζήλο της.
Φυσικά, βλέποντας σήμερα την ταινία, πολλές από τις ψυχαναλυτικές της θεωρίες φαίνονται αφελείς. H ψυχιατρική δεν βασίζεται αποκλειστικά στην ερμηνεία των ονείρων και η ανάλυσή τους δεν λύνει όλα τα προβλήματα, όπως μπορεί κάποιος να συμπεράνει από τη σχέση της ψυχιάτρου Ινγκριντ Μπέργκμαν με τον ψυχίατρο - ψυχασθενή Γκρέγκορι Πεκ. Ωστόσο, παρά τα χρόνια που έχουν περάσει και παρά τη διαφοροποίηση των ιατρικών αντιλήψεων, το «Spellbound» εξακολουθεί να λειτουργεί τόσο ως ένα συναρπαστικό θρίλερ με ατμόσφαιρα μυστηρίου όσο και ως ερωτική περιπέτεια. Με λίγα λόγια, η ιστορία είναι η εξής: O διευθυντής ενός ψυχιατρικού νοσοκομείου αναγκάζεται να αποσυρθεί και τη θέση του παίρνει ένας νεότερος επιστήμονας, ο Δρ Εντουαρντς (Πεκ). Στο νοσοκομείο εργάζεται η αφοσιωμένη στο έργο της γιατρός Κόνστανς Πέτερσον (Μπέργκμαν), η οποία αμέσως «συμπαθεί» τον νέο της προϊστάμενο. Σύντομα, όμως, αρχίζει να παρατηρεί περίεργα σημάδια στη συμπεριφορά του. Οπως στις περισσότερες ταινίες του Χίτσκοκ, τα πράγματα δεν είναι όπως ακριβώς φαίνονται στην αρχή. H γιατρός ανακαλύπτει ότι ο άντρας που έχει ερωτευθεί και είναι επικεφαλής του νοσοκομείου, δεν είναι ο γιατρός που νομίζει, αλλά ένας ασθενής του, ο Τζον Μπάλανταϊν. O Μπάλανταϊν βρίσκεται σε κατάσταση αμνησίας και εκφράζει την ενοχή του, πιστεύοντας ότι σε ένα κενό μνήμης ίσως έχει δολοφονήσει τον γιατρό. H Πέτερσον πιστεύει στην αθωότητά του, τον φυγαδεύει και φεύγει μαζί του, προσπαθώντας να ανακαλύψει την αλήθεια μέσα από την ανάλυση των ονείρων του.
Καθοριστικό ρόλο σε αυτό το σημείο παίζει ο δάσκαλος της γιατρού, ο καθηγητής Αλεξ Μπρίλοφ, τον οποίο ερμηνεύει ο Μάικλ Τσέχοφ. O Δρ Μπρίλοφ «ξεκλειδώνει» τις αναμνήσεις και τα σύμβολα των αναφορών που υπάρχουν μέσα στα όνειρα του Μπάλανταϊν, οδηγώντας στην αποκάλυψη της αλήθειας. Και εκτός αυτού, λέει μερικές από τις πιο αξιομνημόνευτες ατάκες της ταινίας: «Καληνύχτα και όνειρα γλυκά... τα οποία θα αναλύσουμε το πρωί», αλλά και μια μάλλον μισογυνική παρατήρηση: «O γυναίκες γίνονται οι καλύτερες ψυχαναλύτριες μέχρι να ερωτευθούν. Τότε γίνονται οι καλύτερες ασθενείς». Το «Spellbound» κέρδισε Οσκαρ για τη μουσική του Μίκλος Ρότσα (ο οποίος ήταν υποψήφιος την ίδια χρονιά με δύο ακόμη σάουντρακ), ενώ η ταινία ήταν υποψήφια για τα βραβεία καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας, φωτογραφίας και β΄ αντρικού ρόλου, για τον Μάικλ Τσέχοφ.
Η συνεργασία με τον Νταλί
Ενα από τα χαρακτηριστικότερα σημεία της ταινίας είναι η ακόμη και σήμερα εντυπωσιακή σκηνή του ονείρου, που σχεδίασε για τον Αλφρεντ Χίτσκοκ ο Σαλβαδόρ Νταλί. Είναι μία από τις λίγες κινηματογραφικές δουλειές του Νταλί, ο οποίος συνεργάστηκε με τον Λουίς Μπουνιουέλ στον «Ανδαλουσιανό σκύλο» και στην «Εποχή του χρυσού», αλλά και με τον Γουόλτ Ντίσνεϊ στο μικρού μήκους κινούμενο σχέδιο «Destino», που μόλις την περασμένη χρονιά ολοκληρώθηκε. Αρχική πρόθεση του Χίτσκοκ και του Νταλί ήταν η σκηνή του σουρεαλιστικά σχεδιασμένου ονείρου να διαρκέσει για είκοσι λεπτά. Τελικά, όμως, γυρίστηκε ένα μικρότερο τμήμα της, ενώ με τις παρεμβάσεις του στούντιο, στην τελική βερσιόν η διάρκεια είναι ακόμη μικρότερη. Ανεξάρτητα από τη συνεργασία του με τον Νταλί, πάντως, ο ίδιος ο Χίτσκοκ έχει δώσει μια ιδιαίτερα «εικαστική» πινελιά στην ασπρόμαυρη ταινία, «βάφοντας» κόκκινα μερικά καρέ του φιλμ, όταν εκπυρσοκροτεί ένα όπλο.
Το «Spellbound», με ιδανικό χιτσκοκικό ζευγάρι πρωταγωνιστών τον Γκρέγκορι Πεκ και την Ινγκριντ Μπέργκμαν, είναι μία από τις πρώτες ταινίες που γυρίστηκαν στο Χόλιγουντ με θέμα την ψυχανάλυση και οφείλει τη δημιουργία της τόσο στο ενδιαφέρον του Χίτσκοκ για τα κρυμμένα μυστικά της ψυχής και το μυθιστόρημα του Φράνσις Μπίντινγκ, στο οποίο βασίστηκε η ταινία, όσο και στην εμμονή του μεγαλοπαραγωγού Ντέιβιντ O. Σέλζνικ με την ψυχανάλυση.
Η ψυχανάλυση του 1945
Με το «Spellbound» σημειώθηκε ένα μικρό ευχάριστο διάλειμμα καλής συνεργασίας στη μονίμως τεταμένη σχέση σκηνοθέτη και παραγωγού. O Χίτσκοκ θέλησε τα δικαιώματα του βιβλίου και ο Σέλζνικ τα αγόρασε (δίνοντας 40.000 δολάρια εκείνη την εποχή), παρακινημένος και από την προσωπική του εμπειρία από την ψυχανάλυση. Εκείνη την περίοδο, ο Σέλζνικ, που ήταν και γνωστός ως τύραννος ηθοποιών και σκηνοθετών, ήταν ενθουσιώδης οπαδός της ψυχοθεραπείας και υποστήριξε την ταινία, έστω και με τον δικό του, ιδιαίτερο τρόπο. Επισκεπτόταν τα γυρίσματα με την ψυχοθεραπεύτριά του, την οποία επέβαλε ως τεχνική σύμβουλο. Οι παρατηρήσεις της μπορεί να ήταν χρήσιμες, όμως ο φλεγματικός Χίτσκοκ δεν μπόρεσε παρά να αντιδράσει όταν η ανάλυση της ψυχαναλύτριας έφτασε στα επίπεδα επστημονικής έρευνας. «Αγαπητή μου, πρόκειται απλώς για μια ταινία», της είπε ο Χιτς, περιορίζοντας τον ζήλο της.
Φυσικά, βλέποντας σήμερα την ταινία, πολλές από τις ψυχαναλυτικές της θεωρίες φαίνονται αφελείς. H ψυχιατρική δεν βασίζεται αποκλειστικά στην ερμηνεία των ονείρων και η ανάλυσή τους δεν λύνει όλα τα προβλήματα, όπως μπορεί κάποιος να συμπεράνει από τη σχέση της ψυχιάτρου Ινγκριντ Μπέργκμαν με τον ψυχίατρο - ψυχασθενή Γκρέγκορι Πεκ. Ωστόσο, παρά τα χρόνια που έχουν περάσει και παρά τη διαφοροποίηση των ιατρικών αντιλήψεων, το «Spellbound» εξακολουθεί να λειτουργεί τόσο ως ένα συναρπαστικό θρίλερ με ατμόσφαιρα μυστηρίου όσο και ως ερωτική περιπέτεια. Με λίγα λόγια, η ιστορία είναι η εξής: O διευθυντής ενός ψυχιατρικού νοσοκομείου αναγκάζεται να αποσυρθεί και τη θέση του παίρνει ένας νεότερος επιστήμονας, ο Δρ Εντουαρντς (Πεκ). Στο νοσοκομείο εργάζεται η αφοσιωμένη στο έργο της γιατρός Κόνστανς Πέτερσον (Μπέργκμαν), η οποία αμέσως «συμπαθεί» τον νέο της προϊστάμενο. Σύντομα, όμως, αρχίζει να παρατηρεί περίεργα σημάδια στη συμπεριφορά του. Οπως στις περισσότερες ταινίες του Χίτσκοκ, τα πράγματα δεν είναι όπως ακριβώς φαίνονται στην αρχή. H γιατρός ανακαλύπτει ότι ο άντρας που έχει ερωτευθεί και είναι επικεφαλής του νοσοκομείου, δεν είναι ο γιατρός που νομίζει, αλλά ένας ασθενής του, ο Τζον Μπάλανταϊν. O Μπάλανταϊν βρίσκεται σε κατάσταση αμνησίας και εκφράζει την ενοχή του, πιστεύοντας ότι σε ένα κενό μνήμης ίσως έχει δολοφονήσει τον γιατρό. H Πέτερσον πιστεύει στην αθωότητά του, τον φυγαδεύει και φεύγει μαζί του, προσπαθώντας να ανακαλύψει την αλήθεια μέσα από την ανάλυση των ονείρων του.
Καθοριστικό ρόλο σε αυτό το σημείο παίζει ο δάσκαλος της γιατρού, ο καθηγητής Αλεξ Μπρίλοφ, τον οποίο ερμηνεύει ο Μάικλ Τσέχοφ. O Δρ Μπρίλοφ «ξεκλειδώνει» τις αναμνήσεις και τα σύμβολα των αναφορών που υπάρχουν μέσα στα όνειρα του Μπάλανταϊν, οδηγώντας στην αποκάλυψη της αλήθειας. Και εκτός αυτού, λέει μερικές από τις πιο αξιομνημόνευτες ατάκες της ταινίας: «Καληνύχτα και όνειρα γλυκά... τα οποία θα αναλύσουμε το πρωί», αλλά και μια μάλλον μισογυνική παρατήρηση: «O γυναίκες γίνονται οι καλύτερες ψυχαναλύτριες μέχρι να ερωτευθούν. Τότε γίνονται οι καλύτερες ασθενείς». Το «Spellbound» κέρδισε Οσκαρ για τη μουσική του Μίκλος Ρότσα (ο οποίος ήταν υποψήφιος την ίδια χρονιά με δύο ακόμη σάουντρακ), ενώ η ταινία ήταν υποψήφια για τα βραβεία καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας, φωτογραφίας και β΄ αντρικού ρόλου, για τον Μάικλ Τσέχοφ.
Η συνεργασία με τον Νταλί
Ενα από τα χαρακτηριστικότερα σημεία της ταινίας είναι η ακόμη και σήμερα εντυπωσιακή σκηνή του ονείρου, που σχεδίασε για τον Αλφρεντ Χίτσκοκ ο Σαλβαδόρ Νταλί. Είναι μία από τις λίγες κινηματογραφικές δουλειές του Νταλί, ο οποίος συνεργάστηκε με τον Λουίς Μπουνιουέλ στον «Ανδαλουσιανό σκύλο» και στην «Εποχή του χρυσού», αλλά και με τον Γουόλτ Ντίσνεϊ στο μικρού μήκους κινούμενο σχέδιο «Destino», που μόλις την περασμένη χρονιά ολοκληρώθηκε. Αρχική πρόθεση του Χίτσκοκ και του Νταλί ήταν η σκηνή του σουρεαλιστικά σχεδιασμένου ονείρου να διαρκέσει για είκοσι λεπτά. Τελικά, όμως, γυρίστηκε ένα μικρότερο τμήμα της, ενώ με τις παρεμβάσεις του στούντιο, στην τελική βερσιόν η διάρκεια είναι ακόμη μικρότερη. Ανεξάρτητα από τη συνεργασία του με τον Νταλί, πάντως, ο ίδιος ο Χίτσκοκ έχει δώσει μια ιδιαίτερα «εικαστική» πινελιά στην ασπρόμαυρη ταινία, «βάφοντας» κόκκινα μερικά καρέ του φιλμ, όταν εκπυρσοκροτεί ένα όπλο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου