Η ΑΤΑΚΑ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ

" [...] Αλλά κι αν δεχτούμε ακόμη πως η χαρά λείπει απ' τη ζωή μας, γιατί να μη λείψει, αφού βρίσκεται υπό διωγμόν , ένα συστηματικό διωγμό; Στην ανατροφή των παιδιών μας το γέλιο λογαριάζεται σαν αμαρτία. Τα παιδιά πρέπει να είναι σοβαρά και αγέλαστα. ΄Μη γελάς σα χάχας!...΄μαλλώνει ακόμα ο πατέρας το παιδί του, μόλις και το φυσικότερο ακόμα γέλιο- αναγκαίο ξέσπασμα ψυχής- σκάσει στα χείλια του.
Στο σχολείο τα παιδιά έπρεπε ν' αφήνουν τη χαρά τους στο προαύλιο, πριν μπούνε στην τάξη. Γράμματα και χαρά λογαριάζονταν σαν δυο πράγματα ασυμβίβαστα. ΄Γελά δ' ο μωρός καν τι μη γελοίον η΄, εδογμάτιζαν οι παλιοί δάσκαλοι. Το παιδί δεν μπορούσε να γελάσει παρά μονάχα με τα πράγματα που ενόμιζε γελοία, άξια για γέλιο δηλαδή, ο δάσκαλος. Το ίδιο δεν είχε κανένα δικαίωμα ν' ανακαλύψει καινούριες πηγές ευθυμίας.

Έτσι, σιγά-σιγά, το γέλιο άρχισε να εξορίζεται από τη ζωή μας. Και η χαρά μαζί του. Ένας σοβαρός άνθρωπος ένας επιστήμονας, ένας πολιτικός, ένας δικαστικός, ένας ανώτερος δημόσιος λειτουργός, εκινδύνευε να χάσει κάθε κοινωνική υπόληψη, αν τον έπιαναν να γελάσει κι αυτός, μια στιγμή σαν άνθρωπος. Έτσι είχαμε αγέλαστα σχολεία, αγέλαστα υπουργικά συμβούλια, αγέλαστα θέατρα, - στις πιο εύθυμες κωμωδίες οι σοβαροί άνθρωποι ντρέπονταν να γελάσουν,- αγέλαστη ζωή, μια Ελλάδα κατσουφιασμένη, που έκλαιγε τη μοίρα της.Ο προφήτης Ηλίας

Από τη θρησκεία πάλι, το ασκητικό πνεύμα στάθηκε εκείνο που κυρίευσε περισσότερο τη ζωή των χριστιανών. Η χαρά αμαρτία. ΄Μακάριοι οι πενθούντες΄.[...]
Και η ΄προγονοπληξία΄- άλλη σειρά παρεξηγήσεων- ήρθε να συμπληρώσει το διωγμό της χαράς. Και ας ήταν η χαρά το προζύμι της ζωής, της σοφίας , της τέχνης των προγόνων μας. Ο απόγονος του Σωκράτη, του Αριστοτέλη, του Αισχύλου, δεν μπορούσε να γελάει σα χαζός . Διαφορετικά δεν ήταν γνήσιος Έλληνας. Ήταν ένας ΄χάχας΄.
Έτσι , με εξορισμένη τη χαρά από τα επίσημα φανερώματα της ζωής μας, είχαμε καταντήσει ένας λαός που καλλιεργούσε την κατήφεια σαν εθνική αρετή και τη συνοφρύωση σαν τίτλο ευγενείας [...].

ΠΑΥΛΟΣ ΝΙΡΒΑΝΑΣ, Προπαγάνδα χαράς,
περιοδικό Νέα Εστία, σελ. 1523-1524, 1937.

Η συνοφρυωμένη Τρόικα ενός αγέλαστου κόμματος.