Υπάρχει πιθανότητα άμεσης μεσολάβησης στο Μεσανατολικό;

 

4+1 ερωταπαντήσεις για την πιθανότητα επιτυχούς διαμεσολάβησης στο Μεσανατολικό

efsyn.gr

Σοκαρισμένη παρακολουθεί η διεθνής κοινότητα τον πόλεμο ανάμεσα στη Χαμάς και το Ισραήλ, που έχει προκαλέσει τον θάνατο περισσότερων από 1.250 ανθρώπων και από τις δύο πλευρές, ενώ έχουν τραυματιστεί περισσότεροι από 5.000.

Το ερώτημα που απασχολεί τους περισσότερους, ενώ η σύγκρουση κλιμακώνεται και η Γάζα βρίσκεται πλήρως αποκλεισμένη από τον υπόλοιπο κόσμο, είναι το εξής: Υπάρχουν σοβαρές πιθανότητες να υπάρξει επιτυχής διαμεσολάβηση ώστε να σταματήσουν οι εχθροπραξίες.

• Δείτε εδώ το Live-blogging της efsyn.gr με όλες τις εξελίξεις της ημέρας

Στο ζήτημα αυτό, μέσα από πέντε ερωτήματα απαντούν ειδικοί των διεθνών σχέσεων και μάλιστα σε θέματα Μέσης Ανατολής.

Υπενθυμίζεται ότι η Αίγυπτος, «παραδοσιακός» μεσολαβητής μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς αλλά και άλλα κράτη, όπως το Κατάρ, θα μπορούσαν να ασκήσουν κάποια επιρροή. Ωστόσο η πρωτοφανούς βιαιότητας επίθεση της παλαιστινιακής ισλαμιστικής οργάνωσης εναντίον του Ισραήλ, αλλά και η σκληρότητα της ισραηλινής απάντησης περιπλέκουν τις πιθανότητες μιας επιτυχούς διαμεσολάβησης, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα.

► Ερώτηση 1

Κατά πόσο το εύρος της σύγκρουσης και το πολιτικό πλαίσιο στο Ισραήλ περιπλέκουν το έργο των πιθανόν μεσολαβητών;

«Το πρωτοφανές μέγεθος της σύγκρουσης ασφαλώς θα απαιτήσει μια διαφορετική μεσολάβηση και παρέμβαση, σε σύγκριση με όλες τις προηγούμενες», σύμφωνα με τον Χάσνι Αμπίντι, διευθυντή του Κέντρου Μελετών και Έρευνας για τον Αραβικό Κόσμο και τη Μεσόγειο, που εδρεύει στη Γενεύη.

Από την πλευρά του, ο Ντενί Μποσάρ, σύμβουλος, αρμόδιος για θέματα Μέσης Ανατολής, στο Γαλλικό Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων (Ifri), σημειώνει: «Αμφιβάλλω αν θα μπορούσαμε να ξεκινήσουμε τώρα μια μεσολαβητική προσπάθεια». Και εξηγεί ότι η επίθεση της Χαμάς κατέδειξε τις αδυναμίες των ισραηλινών υπηρεσιών ασφαλείας και πληροφοριών, συνεπώς ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου θα θελήσει κατ’ αρχάς, «για λόγους εσωτερικής πολιτικής, να εμφανιστεί ως ισχυρός άνδρας» που θα κερδίσει τον πόλεμο.

Σύμφωνα με την Ανιές Λεβαλουά, την αντιπρόεδρο του Ινστιτούτου Έρευνας και Μελετών της Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής (iReMMO), «η σύνθεση της ισραηλινής κυβέρνησης, με την παρουσία των ριζοσπαστών, περιπλέκει τα δεδομένα» και δεν είναι βέβαιο ότι η ακροδεξιά ισραηλινή κυβέρνηση θα αποδεχθεί οποιαδήποτε μεσολάβηση προς το παρόν. Σημειώνει δε ότι δεν αποκλείεται η Χαμάς «που αισθάνεται επίσης ισχυρή έπειτα από μια τέτοια επιχείρηση», να αρνηθεί μια μεσολάβηση.

Η Ανιές Λεβαλουά εκτιμά επίσης ότι «θα υπάρξει κάποια στιγμή που η Χαμάς θα χρειαστεί να βρει μια διέξοδο, ακόμη και απέναντι στον δικό της πληθυσμό (σ.σ. της Γάζας) που θα πληρώσει το βαρύτερο τίμημα».

Για τον Ντενί Μποσάρ, το ζήτημα των Ισραηλινών ομήρων θα μπορούσε επίσης να παίξει κάποιον θετικό ρόλο για την έναρξη διαπραγματεύσεων, αλλά για ανθρωπιστικούς λόγους και όχι για πολιτικούς.

► Ερώτηση 2

Γιατί η Αίγυπτος θεωρείται ο «φυσικός» μεσολαβητής;

Στις επαναλαμβανόμενες συγκρούσεις μεταξύ των δύο πλευρών, η Αίγυπτος αναλάμβανε να μεσολαβήσει – και λόγω της γεωγραφικής της θέσης. Ο Ντενί Μποσάρ σημειώνει ότι «η Χαμάς διατηρεί καλές σχέσεις με την Αίγυπτο καθώς η μοναδική ανοιχτή χερσαία δίοδος (της Γάζας) είναι με τη χώρα αυτήν» και τονίζει ότι «στο παρελθόν οι Αμερικανοί παρακάλεσαν άπειρες φορές την Αίγυπτο» να μεσολαβήσει.

Σύμφωνα με την Ανιές Λεβαλουά, η Αίγυπτος «θα κάνει τα πάντα για να διαδραματίσει αυτόν τον ρόλο επειδή είναι ουσιαστικής σημασίας για την ίδια να εμφανίζεται ως περιφερειακή δύναμη. Είναι ένας ρόλος τον οποίο μπορεί να αναλάβει σε συνεργασία με άλλες χώρες», όπως με τις ΗΠΑ ή με χώρες της ΕΕ, όπως η Γαλλία, με την οποία διατηρεί «στενές» σχέσεις το Κάιρο.

Άλλωστε η αιγυπτιακή προεδρία έχει ήδη αναφέρει ότι εντείνει τις επαφές της για «να σταματήσει η κλιμάκωση» της σύγκρουσης.

► Ερώτηση 3

Η δέσμευση των ΗΠΑ υπέρ του Ισραήλ θα μπορούσε να παρεμποδίσει μια πιθανή μεσολάβηση;

Οι ΗΠΑ επαναβεβαίωσαν αμέσως μετά την έναρξη της επίθεσης της Χαμάς τη στήριξή τους στο Ισραήλ, ωστόσο, όπως επισημαίνουν οι ειδικοί ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν δεν έχει πολύ καλές σχέσεις με τον Νετανιάχου, ενώ μέχρι πρόσφατα οι ΗΠΑ δεν έδειχναν προθυμία να επενδύσουν ξανά στο Μεσανατολικό, σημειώνει η Ανιές Λεβαλουά. Η αντιπρόεδρος του iReMMO εκτιμά ότι «αναμφίβολα, κάποιοι θα εκφράσουν την επιθυμία για μια αμερικανική μεσολάβηση. Αλλά, ενόψει των προεδρικών εκλογών τον Νοέμβριο του 2024 αυτό είναι δύσκολο».

► Ερώτηση 4 

Και τι γίνεται με χώρες όπως η Τουρκία;

Η Ανιές Λεβαλουά σημειώνει ότι ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν προσέγγισε το Ισραήλ, έπειτα από χρόνια εντάσεων και παράλληλα διατηρεί καλές σχέσεις με τη Χαμάς. Συνεπώς, λέει, η Τουρκία «μπορεί να θέλει να εμφανιστεί ως μεσολαβητής ικανός να συνομιλήσει και με τις δύο πλευρές». Πάντως εκτιμά ότι «οι πιθανότητες επιτυχίας της είναι περιορισμένες».

► Ερώτηση 5 

Τι ρόλο μπορεί να παίξει το Κατάρ;

«Το Κατάρ συνέβαλε οικονομικά, γεμίζοντας τα ταμεία της Χαμάς», υπενθυμίζει ο Χάσνι Αμπίντι, καταβάλλοντας για παράδειγμα τους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων στη Γάζα, ενώ η Ανιές Λεβαλουά θυμίζει ότι «η Ντόχα χρηματοδοτεί την επιβίωση της Λωρίδας της Γάζας, σε συμφωνία με το Ισραήλ. Ξέρουμε επομένως ότι το Κατάρ έχει τα μέσα για να πιέσει τη Χαμάς».

Συνολικά οι ειδικοί εκτιμούν ότι το Κατάρ, που συχνά μεσολαβεί για την απελευθέρωση ομήρων στην περιοχή της Μέσης Ανατολής, θα μπορούσε κατά συνέπεια να συμμετάσχει σε μια «κοινή προσπάθεια» με την Αίγυπτο, για να αποκατασταθεί η ηρεμία στο Ισραήλ.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ