Χρόνια πολλά στη Δήμητρα και στον Δημήτρη!

Νίκος Σαραντάκος  Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία  sarantakos.wordpress.com Οκτώβριος. 26

Το σημερινό άρθρο το έχω δημοσιεύσει ήδη στο παρελθόν και μάλιστα δυο φορές, την τελευταία πριν από πέντε χρόνια. Θαρρώ πως αντέχει μιαν αναδημοσίευση κάθε πέντε χρόνια, ειδικά που έχουμε τόσους και τόσες που γιορτάζουν.  Ενσωματώνω κάποια πράγματα από σχόλια της προηγούμενης  δημοσίευσης, όμως έχω μελαγχολήσει διότι οι πρώτοι σχολιαστές του προ πενταετίας άρθρου δεν είναι  πια μαζί μας.

Με μια δόση υπερβολής, σήμερα γιορτάζει η μισή Ελλάδα: γιορτάζουνε οι Δήμητρες, γιορτάζουν οι Δημήτρηδες, γιορτάζει όμως κι η Θεσσαλονίκη -μεγάλη γιορτή λοιπόν, οπότε ταιριάζει να της αφιερώσουμε το σημερινό άρθρο.

Σύμφωνα με μια έρευνα για τα ελληνικά ονόματα, ο Δημήτρης είναι το δεύτερο σε συχνότητα ελληνικό αντρικό όνομα, πίσω από τον Γιώργο που προηγείται με διαφορά. Βέβαια, Κώστας και Γιάννης ελάχιστα υπολείπονται -αν ήταν δρομείς θα χρειαζόταν φωτοφίνις. Η Δήμητρα, πάλι, χωρίς να είναι σπάνιο όνομα, υστερεί σαφώς σε συχνότητα -στη γυναικεία κατάταξη βρίσκεται στη δέκατη θέση.

Κι όμως, η Δήμητρα γέννησε τον Δημήτρη, ή έστω τον Δημήτριο. Εδώ χρειάζονται εισαγωγικά στο ρήμα, αλλά το στοκ το έχουν εξαντλήσει οι εισαγωγικομανείς, που τα βάζουν και στα λάχανα. Φυσικά, κάποιες Δήμητρες έχουν γεννήσει Δημήτρηδες αλλά εγώ εννοώ τα ονόματα.

Εν αρχή ην η Δήμητρα λοιπόν, η μεγάλη θεά της γης και της καλλιέργειας, ιδίως της καλλιέργειας σιτηρών -από το ψωμί ξεκινάμε. Η Δήμητρα, Δημήτηρ και Δαμάτηρ στα πολύ αρχαία, όνομα αβέβαιας ετυμολογίας, που θα μπορούσε να προέρχεται από το «γη μήτηρ». Μεγάλη θεά, τα πιο μεγάλα μυστήρια της αρχαιότητας συνδέονταν μαζί της.

Και τα σιτηρά άλλωστε, τα λέμε δημητριακά επειδή είναι το δώρο της Δήμητρας. Αλλά και ο αγγλικός όρος, cereals, και αυτός ανάγεται, μέσω λατινικών, στη Ceres, τη θεά των Ρωμαίων που ήταν το αντίστοιχο της Δήμητρας. Ceres ή Δήμητρα λέγεται κι ένας πλανήτης-νάνος, ο μεγαλύτερος από τους αστεροειδείς. Και από τον νάνο πλανήτη πήρε το όνομά του το χημικό στοιχείο Δημήτριο, που ανήκει στις σπάνιες γαίες -όχι επειδή βρίσκεται στον πλανητάκο, αλλά επειδή ανακαλύφθηκε το 1803, δυο χρόνια μετά τον πλανήτη. Το σύμβολό του είναι Ce, από το Cerium.

Συνεχίστε να διαβάζετε Χρόνια πολλά στη Δήμητρα και στον Δημήτρη!.