Σκόρπιες σκέψεις για την Ουκρανία...
Σκόρπιες σκέψεις για την Ουκρανία...
Δυστυχώς δεν διαφαίνεται στον ορίζοντα ένα άλλο όραμα ενοποίησης του πλανήτη με όρους ειρηνικούς, αντι-αποικιακούς, οικολογικούς, αλληλεγγύης και αμοιβαίας κατανόησης.
1. Η χρήση βίας εκ μέρους πανίσχυρων κρατικών στρατών και η εισβολή σε ξένα εδάφη είναι καταδικαστέα όποτε κι όπου γίνεται. Ο σύγχρονος πόλεμος, ακόμα και στην πιο υψηλής τεχνολογίας μορφή του, προκαλεί τεράστιες απώλειες αμάχων και κύματα προσφύγων. Η Ρωσία έχει προφανώς πολλούς λόγους να εφαρμόζει μια στρατιωτική τακτική αποφυγής απωλειών αμάχων μέχρι στιγμής. Μένει να δούμε μέχρι πότε μπορεί να την κρατήσει.
2. Η χρήση ανοιχτής βίας ωστόσο αποτελεί την τελική φάση ενός ακήρυχτου πολέμου, που συνήθως έχει αρχίσει πολύ νωρίτερα και πέρα από τα τηλεοπτικά συνεργεία. Η ανάλυση της προϊστορίας δεν σημαίνει αιτιολόγηση της βίας, αλλά προσπάθεια κατανόησής της με σκοπό την ουσιαστική και δίκαιη ειρήνη. Από την άλλη οι σπαρακτικές κραυγές των δυτικών ΜΜΕ κάνουν ακριβώς την αντίθετη δουλειά, δηλαδή υποτιμούν σταθερά τη νοημοσύνη των θεατών προτιμώντας μια επιφανειακή επίκληση στο θυμικό. Την ίδια στιγμή όλος ο παγκόσμιος Νότος -ειδικά στην Παλαιστίνη, στο Ιράκ, στη Νότια Αμερική, στην Κίνα- επιβεβαιώνει στις ίδιες κραυγές τον πηκτό και αδιάλλακτο δυτικό ρατσισμό, ειδικά όταν κάνουν λόγο για «πρώτη φορά πόλεμο» και πρόσφυγες με «χρυσά μαλλιά και πράσινα μάτια».
3. Στο ουκρανικό πιθανές αφετηρίες μιας σχετικής προϊστορίας είναι πολλές, κάποιες άμεσα σχετικές με την περιοχή και άλλες γενικότερα με το πνεύμα των διεθνών σχέσεων. Αυτές οι αφετηρίες αποτελούν παραδείγματα μέσα από τα οποία μπορούμε να καταλάβουμε τη σημερινή κρίση. Για παράδειγμα η Συνθήκη των Βερσαλλιών ευτέλισε τον ηττημένο σε τέτοιο βαθμό που φούντωσε τον εθνικισμό της Γερμανίας και έφερε τον επόμενο, ακόμα πιο καταστροφικό πόλεμο. Η στάση των νικητών δυτικών απέναντι στην ηττημένη Ρωσία του 1990 επανέφερε μια εκδικητική και ευτελιστική πολιτική που τελικά συνέβαλε τα μάλα στην άνοδο του Πούτιν και στην επιστροφή της Μεγάλης Ρωσίας. Η Δύση συνέχισε επιδεικτικά την επέκταση του ΝΑΤΟ και τη διάλυση της ρωσικής κοινωνίας στον βαθμό του απόλυτου εξευτελισμού αποικιοκρατικής έμπνευσης.
4. Η κρίση των πυραύλων του 1962 είναι ένα άλλο συγκείμενο που βοηθάει στην κατανόηση του σήμερα. Οταν ο Κένεντι συνειδητοποίησε ότι η ΕΣΣΔ είχε τοποθετήσει βαλλιστικούς πυραύλους 80 μίλια από τις ακτές του, απείλησε ανοιχτά με πυρηνικό ολοκαύτωμα. Ο Χρουστσόφ υποχώρησε, δείχνοντας κατανόηση για τις γεωπολιτικές ανησυχίες των Αμερικανών.
5. Η μεταψυχροπολεμική τάξη υπήρξε μονοπώλιο των νικητών του Ψυχρού Πολέμου. Οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί της είχαν τη δυνατότητα να οικοδομήσουν έναν κόσμο κατ’ εικόνα και ομοίωσή τους χωρίς τον ανταγωνισμό από τους κομμουνιστές. Η ιστορία είχε τελειώσει και οι κακοί είχαν ηττηθεί. Αντ’ αυτού, η δυτική αυτοκρατορία συνέχισε από εκεί που είχε σταματήσει, επεκτείνοντας το ΝΑΤΟ, στοχεύοντας νέους εχθρούς και δημιουργώντας νέα πλαίσια για την επιβολή στα εσωτερικά χωρών. Λέξεις όπως η ειρήνη, η ασφάλεια, η ανθρωπιστική βοήθεια, αλλά και η τρομοκρατία έγιναν εργαλεία μιας πρωτοφανούς εκστρατείας τρομοκράτησης του παγκόσμιου πληθυσμού την επομένη της λήξης του Ψυχρού Πολέμου. Σε αυτήν την εκστρατεία ο εχθρός είχε πάντα μια διαφορετική φυλετική όψη, είτε ως μελαμψός μουσουλμάνος ή ως αιμοσταγής Σλάβος.
6. Η Δύση και ειδικά οι ΗΠΑ -μέσα από μια βερσαλλιακού τύπου και αποικιοκρατικής έμπνευσης- αλαζονεία εξευτέλιζε διαρκώς το διεθνές δίκαιο, προσέβαλε συμβάσεις αποστρατιωτικοποίησης, επέκτεινε την αυτοκρατορία της μέσα από βάσεις σε χώρες, νησιά και ωκεανούς, επέβαλε δασμούς και κυρώσεις σε όποιον δεν συμμορφωνόταν και ταυτόχρονα διέλυε χώρες όπως η Γιουγκοσλαβία, το Ιράκ, η Υεμένη, η Σύρια, η Λιβύη, πατώντας πάνω στη δαιμονοποίηση ολόκληρων θρησκειών, λαών και πολιτισμών.
7. Ωστόσο ο μεταψυχροπολεμικός κόσμος έδειξε για άλλη μία φορά ότι βία δεν είναι μονοπώλιο των ισχυρών, ούτε καν η γενοκτονική βία. Μονοπώλιο των ισχυρών είναι οι μηχανισμοί μέσα από τους οποίους η βία του ενός βαφτίζεται αναγκαία και η βία του άλλου αποκρουστική. Ο Σαντάμ, ο Μιλόσεβιτς, ο Ασαντ και λιγότερο ο Καντάφι επέλεξαν τη βία απέναντι σε αυτό που είδαν ως κίνδυνο διαμελισμού των χωρών τους και απώλειας της εξουσίας τους.
Εκαναν, ειδικά ο Μιλόσεβιτς και ο Ασαντ, τραγικές επιλογές γενοκτονικού χαρακτήρα. Αυτή η επιλογή όμως ήρθε ως ευλογία για το στρατιωτικο-βιομηχανικό σύμπλεγμα της Δύσης, το οποίο ανέλαβε να τελειώσει με πολύ θάνατο και καταστροφή τη δουλειά που είχε ξεκινήσει το ανθρωπιστικο-φιλελεύθερο σύμπλεγμά της με πολύ ρατσισμό και αποστροφή. Και τώρα στην Ουκρανία τα δυτικά ΜΜΕ διαρρηγνύουν τα ιμάτιά τους, ενώ οι μετοχές των δυτικών βιομηχανιών όπλων διαμοιράζουν τις αναβαθμισμένες μετοχές τους.
8. Αν η Ουκρανία δείχνει κάτι διαφορετικό για το μέλλον ωστόσο, είναι η κατάρρευση της δυτικής παντοκρατορίας παραγωγής καλής και κακής βίας. Δυστυχώς αυτή η κατάρρευση δεν προέκυψε μέσα από ένα δυνατό φιλειρηνικό ή αντιαποικιακό κίνημα, αλλά από την ανάδυση ενός άλλου γεωπολιτικού πόλου με κέντρο την Ευρασία (Ρωσία - Κίνα). Επιστρέφουμε λοιπόν σε μια άλλη εκδοχή της προ-αποικιακής παγκόσμιας τάξης, όπου η Ασία ήταν το πολιτισμικό, τεχνολογικό και εμπορικό κέντρο του κόσμου, ενώ η Ευρώπη είχε βυθιστεί στο σκοτάδι της Ιεράς Εξέτασης και το σταυροφορικό μίσος.
9. Η νέα παγκόσμια πολυπολικότητα χτίζεται δυστυχώς με πολλά από τα υλικά της παλιάς αυτοκρατορικής μονοκρατορίας. Ο Πούτιν κοροϊδεύει τη Δύση αντιγράφοντας τα λογύδρια του Κένεντι το 1962, του Μπους το 1991 για την επίθεση στο Ιράκ, του Κλίντον το 1994 για τις βόμβες στη Γιουγκοσλαβία, του Ομπάμα το 2010 για τη δολοφονία του Οσάμα, του Μπάιντεν πέρσι για τις αεροπορικές επιθέσεις στη Συρία. Δυστυχώς δεν διαφαίνεται στον ορίζοντα ένα άλλο όραμα ενοποίησης του πλανήτη με όρους ειρηνικούς, αντι-αποικιακούς, οικολογικούς, αλληλεγγύης και αμοιβαίας κατανόησης. Είμαστε όλες και όλοι θεατές σε ένα θέατρο βίας, όπου ανήμποροι-ες ανεβάζουμε σημαίες της μιας ή της άλλης χώρας ή στην καλύτερη περίπτωση περιστέρια της ειρήνης που είναι ήδη νεκρά εδώ και δεκαετίες.
10. Ένα παγκόσμιο φιλειρηνικό κίνημα ή θα είναι αντιαποικιακό ή δεν θα είναι φιλειρηνικό. Αντιαποικιακό κίνημα δεν σημαίνει υποστήριξη του μείζονος «ιμπεριαλισμού» απέναντι στον πιο δυνατό, αν και είναι πραγματικά άξιο παρατήρησης ότι η Δύση ανακάλυψε όψιμα τον «ιμπεριαλισμό» όταν και μόνο υπάρχει το επίθετο ρωσικός ή κινέζικος μπροστά του.
Αντιαποικιακό φιλειρηνικό κίνημα σημαίνει διάλυση των υλικών δομών παραγωγής μόνιμου πολέμου - στρατών, συνόρων και άλλων βιομηχανιών παραγωγής μαζικού τρόμου, αλλά και των συμβολικών δομών παραγωγής καλής και κακής βίας, εκείνων δηλαδή των επιλεκτικών, ρατσιστικών και ηγεμονικών πλαισίων αντικειμενικής ανάλυσης , όπου η βία του Παλαιστίνιου βαφτίζεται τρομοκρατία και η βία του εποίκου δημοκρατία.
Σε αυτό το αντιαποικιακό κίνημα ειρήνης οι Ευρωπαίοι και οι δυτικοί έχουν να κάνουν την περισσότερη δουλειά, όχι επειδή είναι οι πιο παραγωγικοί και πιο σημαντικοί, αλλά επειδή έχουν μείνει τραγικά πίσω στον αναγκαίο πια αναστοχασμό και στο μοίρασμα της παγκόσμιας ευθύνης για τα χάλια στα οποία βρίσκεται ο πλανήτης σήμερα.
*Καθηγητής Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Πολιτικής στο Αμερικανικό Πανεπιστήμιο της Βηρυτού (AUB)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου