Giles Milton: «Ρουά ματ στο Βερολίνο»
Ο Βρετανός συγγραφέας Τζάιλς Μίλτον (γενν. 196Ι) έχει γράψει μυθιστορήματα και παιδικά βιβλία, ενώ ασχολείται με την Ιστορία, έχοντας δώσει εξαιρετικά δείγματα της δουλειάς του, με πιο σημαντικό το Χαμένος παράδεισος (2008), μια συγκλονιστική μαρτυρία για την καταστροφή της Σμύρνης. Το παρόν ιστορικό βιβλίο του, το Ρουά Ματ στο Βερολίνο, με τον επεξηγηματικό υπότιτλο Η ψυχροπολεμική αντιπαράθεση που διαμόρφωσε τον σύγχρονο κόσμο, αναφέρεται στην πρωτεύουσα της Γερμανίας που η μοίρα της σφραγίστηκε στη Διάσκεψη της Γιάλτας το 1945. Αποτελείται από χάρτες, από τα βιογραφικά των κυριότερων πρωταγωνιστών, από πρόλογο, επίλογο, φωτογραφίες, βιβλιογραφία και ευρετήριο. Χωρίζεται σε τέσσερα μέρη: «Ανήσυχοι σύμμαχοι», «Ταραγμένα νερά, «Η κατάρρευση» και «Η πολιορκία».
Στον πρόλογο διαβάζουμε για την κρίσιμη συνάντηση, που διεξήχθη στη διάσημη πλέον πόλη της χερσονήσου της Κριμαίας στη Μαύρη Θάλασσα, τη Γιάλτα, όπου οι ηγέτες των τριών χωρών που είχαν αναλάβει την υπεράσπιση της Ευρώπης και του κόσμου από τις παρανοϊκές επιδιώξεις του Αδόλφου Χίτλερ πήραν καθοριστικές αποφάσεις για το μέλλον.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Φραγκλίνος Ρούσβελτ, ο πρωθυπουργός της Βρετανίας Ουίνστον Τσόρτσιλ και ο ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης – αρχιστράτηγος Ιωσήφ Στάλιν συναντήθηκαν την Κυριακή 3 Φεβρουαρίου 1945, προσδοκώντας να χαράξουν μια νέα παγκόσμια τάξη. Η ναζιστική Γερμανία –και η κατεστραμμένη πρωτεύουσά της, το Βερολίνο–, έπρεπε να διαμελιστεί και τα σύνορα της Ευρώπης να χαραχτούν εκ νέου. Μολονότι τους πρώτους μήνες του 1945 ο πόλεμος απείχε πολύ από τη λήξη του, κι ενώ η Βέρμαχτ (οι γερμανικές ένοπλες δυνάμεις) πρόβαλλε σθεναρή αντίσταση στο Δυτικό και στο Ανατολικό μέτωπο, οι Σύμμαχοι προήλαυναν για να καταλάβουν τη χώρα.
Πολλά από εκείνα που αφορούσαν τον μεταπολεμικό σχεδιασμό της Γερμανίας είχαν ήδη γίνει. Οι τρεις ηγέτες είχαν συζητήσει ποικίλες εναλλακτικές κατά την προηγούμενη συνάντησή τους στην Τεχεράνη, τον Νοέμβριο του 1943. Συμφώνησαν την άνευ όρων παράδοση της Γερμανίας, τις δίκες των εγκληματιών πολέμου, τον αφοπλισμό της χώρας, τις πολεμικές επανορθώσεις. Επίσης, συμφώνησαν η Γερμανία να διαιρεθεί σε τρεις ζώνες κατοχής, ενώ το Βερολίνο θα μπορούσε να διαιρεθεί σε τρεις τομείς. Από τους τρεις, ο πιο σκληρός ήταν ο Στάλιν, ο οποίος ήθελε η Γερμανία να καταστεί «ανίκανη να βυθίσει τον κόσμο σε πόλεμο», ενώ ο Τσόρτσιλ χρονοτριβούσε.
Εκτός από τις ιστορικές γνώσεις που διαθέτει και την ερευνητική του ικανότητα, ο Τζάιλς Μίλτον είναι άριστος αφηγητής.
Το πρώτο μέρος του βιβλίου, με τον τίτλο «Ο δρόμος προς το Βερολίνο», αναφέρεται στην πορεία των βρετανικών στρατευμάτων προς το Βερολίνο, προσπερνώντας κατεστραμμένες πόλεις και εξαθλιωμένους πρόσφυγες, οι οποίοι αναζητούσαν καταφύγιο. Στη συνέχεια, μεταφερόμαστε στη Μόσχα, όπου σ’ ένα ξενοδοχείο ήταν συγκεντρωμένοι μερικοί μυστικοπαθείς επαναστάτες γερμανικής καταγωγής που υποστηρίζονταν από τον Στάλιν. Αυτοί με επικεφαλής τον Βάλτερ Ούλμπριχτ, τον μελλοντικό ηγέτη τής υπό σοβιετική κατοχή Ανατολικής Γερμανίας, ετοιμάζονταν να διεισδύσουν στο Βερολίνο.
Στο μεταξύ, στις 20 Απριλίου, την πεντηκοστή έκτη επέτειο των γενεθλίων του Χίτλερ, ο στρατάρχης Ζούκοφ με τον σοβιετικό στρατό του, κάπου ενάμισι εκατομμύριο άντρες, άρχισε να βομβαρδίζει το κέντρο της πόλης. Στις 29 Απριλίου ο Χίτλερ παντρεύτηκε την Εύα Μπράουν μέσα στο οχυρωμένο καταφύγιό του, με μάρτυρες τον Γιόζεφ Γκέμπελς και τον Μάρτιν Μπόρμαν. Κι ύστερα ο Κόκκινος Στρατός μπήκε στα προάστια του Βερολίνου.
Την τελευταία εβδομάδα του Απριλίου, το Βερολίνο είχε πάψει να λειτουργεί ως οργανωμένη πόλη. Δεν υπήρχε πλέον κυβέρνηση, δεν υπήρχε ηλεκτρικό ρεύμα, ούτε συγκοινωνίες, ούτε το πολύτιμο γκάζι. Τα βασικά εφόδια και τα τρόφιμα είχαν εξαντληθεί. Σύντομα, οι Ρώσοι στρατιώτες άρχισαν να παραφέρονται: να βιάζουν γυναίκες, να βάζουν φωτιές, να πυροβολούν τους τοίχους. Ένα μεσημέρι, ο Χίτλερ και η Εύα Μπράουν αποχαιρέτησαν τους στενότερους συνεργάτες τους και αποσύρθηκαν στη σουίτα τους, όπου αυτοκτόνησαν, εκείνος με πυροβόλο όπλο, εκείνη καταπίνοντας κάψουλα υδροκυανίου.
Την τελευταία μέρα του Απριλίου, το μεγαλύτερο μέρος του Βερολίνου βρισκόταν σε σοβιετικά χέρια. Στις 7 Μαΐου 1945 ο στρατηγός Άλφρεντ Γιοντλ υπέγραψε τη συνθηκολόγηση της Γερμανίας, η οποία διαιρέθηκε. Διαιρέθηκε και το Βερολίνο, όπου οι Σοβιετικοί άρχισαν τη συστηματική λεηλασία των καλλιτεχνικών θησαυρών της πόλης από μουσεία και ιδιωτικές συλλογές.
Η Διάσκεψη του Πότσνταμ (προάστιο του Βερολίνου) ανάμεσα στις τρεις μεγάλες δυνάμεις επρόκειτο να αρχίσει στα μέσα του Ιουλίου του 1945, αλλά τον Απρίλιο πέθανε ο Ρούζβελτ, οπότε συναντήθηκαν ο νέος Βρετανός πρωθυπουργός Κλέμεντ Άτλι (ο Τσόρτσιλ έχασε τις εκλογές), ο Στάλιν και ο νέος Αμερικανός πρόεδρος, ο Χάρι Τρούμαν. Μετά ξεκίνησε η αποναζιστικοποίηση της Γερμανίας, που ήταν ένας από τους στόχους των τεσσάρων κατοχικών δυνάμεων – στους τρεις είχε προστεθεί η Γαλλία. Τους πρώτους μήνες του 1947 άρχισε η εφαρμογή του σχεδίου του Στάλιν για την επέκταση της κυριαρχίας της Σοβιετικής Ένωσης στη μεταπολεμική Ανατολική Ευρώπη. Η Βρετανία είχε βγει από τον πόλεμο νικήτρια, αλλά κατεστραμμένη οικονομικά, αφού δεν υπήρχαν τρόφιμα, ρεύμα και άνθρακας για τα εργοστάσια. Η Αμερική ήταν σε πολύ καλύτερη κατάσταση, οπότε ανάλαβε να ηγηθεί του Δυτικού κόσμου. Ο πρόεδρος Τρούμαν άλλαξε ριζικά την εξωτερική πολιτική της χώρας του, κάτι που εν μέρει προκλήθηκε, μας λέει ο συγγραφέας, από την καταστροφική κατάσταση της Ελλάδας λόγω του εμφυλίου πολέμου που είχε ξεσπάσει μετά την απελευθέρωση.
Αυτό
που πρέπει να τονίσουμε, ύστερα από την ανάγνωση του παρόντος βιβλίου,
είναι το εξής: Εκτός από τις ιστορικές γνώσεις που διαθέτει και την
ερευνητική του ικανότητα, ο Τζάιλς Μίλτον είναι άριστος αφηγητής. Το Ρουά ματ στο Βερολίνο,
ένα εξαιρετικό ιστορικό αφήγημα, διαβάζεται σαν μυθιστόρημα
κατασκοπείας και μάλιστα γραμμένο από τον Τζον λε Καρέ, τον μετρ του
είδους, σύμφωνα με την εφημερίδα The Daily Telegraph του Λονδίνου.
Ρουά ματ στο Βερολίνο
Η ψυχροπολεμική αντιπαράθεση που διαμόρφωσε τον σύγχρονο κόσμο
Τζάιλς Μίλτον
Μετάφραση: Σταυρούλα Αργυροπούλου
Μίνωας
460 σελ.
ISBN 978-618-02-1873-2
Τιμή €19,90
Ο Φίλιππος Φιλίππου είναι συγγραφέας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου