Ο γυάλινος κώδων της ( αυτοκτονικής κατάθλιψης) της Σύλβια Πλαθ: Ένα βιβλίο σε μία παράσταση

 

Ο γυάλινος κώδων και η αυτοκαταστροφή της Σύλβια Πλαθ

  Θεοδώρα Παπαζιάκα

maxmag.gr

Το ψυχογράφημα ενός καταθλιπτικού ατόμου και η στάση ζωής μια άλλης Αμερικής, λίγο πιο αρρωστημένης, λίγο πιο απόμακρης και μοναχικής, σκιαγραφόνται στο μοναδικό μυθιστόρημα της ποιήτριας Σύλβια Πλαθ, ο Γυάλινος Κώδων, που εκδόθηκε αρχικά το 1963, λίγο πριν την τραγική αυτοκτονία της συγγραφέως. Ένα ημιβιογραφικό έργο που είναι εμπνευσμένο  από τις αυτοκτονικές τάσεις της Πλαθ, την εισαγωγή της σε διαφόρων μορφών ψυχιατρικά κέντρα αλλά και τις θεραπείες που υπέστη, πρωτοποριακές για την εποχή εκείνη.

Λίγα Λόγια…

Η Έστερ Γκρίνγουντ δεν είναι ένα συνηθισμένο κορίτσι. Βρίσκεται σε μια θέση, σε μια μια πόλη, με μια εργασία που κάθε νέα κοπέλα της εποχής της θα ζήλευε. Η Νέα Υόρκη της Χρυσής περιόδου είναι στα πόδια της και τη παρακαλά για τη μεγάλη ζωή. Ωστόσο η Έστερ έχει μια τάση να αρνείται τη θετική σκοπιά των καταστάσεων. Βάζει τα δυνατά της να παραλληλίζει τις καθημερινές εικόνες της με νεκρά έμβρυα στη φορμόλη κι άλλα μακάβρια τοπία που την εντυπωσιάζουν. Η θέση της σε κάποιο πολυδιαβασμένο περιοδικό, αλλά και οι διάφορες περιστασιακές φιλίες μόνο απέχθεια της δημιουργούν. Τα φώτα και η λάμψη της κοσμικής καθημερινότητας, τη ζαλίζουν. Τα μοντέρνα πρότυπα και η πολυτέλεια, τη καταθλίβουν. Ίσως κατά βάθος να νοσταλγεί τις “νεκρές” ημέρες της στις κλινικές και τις Ηλεκτροσπασμοθεραπείες. Εκεί που την αναγκάζουν να δει τα πράγματα με άλλο μάτι, το μάτι του θανάτου. Κοινωνικά στερεότυπα και προβληματισμοί καταλήγουν να γίνουν οι πιο μεγάλες εμμονές της, οι πιο μεγάλοι εφιάλτες της σε ένα κόσμο που σιχαίνεται και μισεί. Η μέγιστη, μα και παράλληλα αμφίρροπη προσπάθεια της να περάσει στην αντίπερα όχθη, με τρόπο που ακόμα και η ίδια δεν έχει αποφασίσει, φαίνεται να είναι μη μόνη λύση σε κάποιο πλαίσιο σκοτεινό, προκαθορισμένο και μάλλον μονοδιάστατο.

Πηγή: https://www.bl.uk/

Περί έργου και χαρακτήρα της Πλαθ

Με πένα αιχμηρή και κυνική όσο λίγοι συγγραφείς, η Σίλβια Πλαθ, απαθανατίζει όλη την εσωτερικότητα και την πηγαία, γεμάτη αλληγορικές παραστάσεις, ψυχοσύνθεση της. Μια μυρωδιά μιζέριας και αποσύνθεσης πλανάται στη λογοτεχνική ατμόσφαιρα του Γυάλινου Κώδων. Και όχι άδικα! Στη πραγματικότητα, η πρωταγωνίστρια ψάχνει για την ευτυχία της, την αναζητά παντού. Είναι τραγικό διότι δε μπορεί να τη βρει πουθενά. Στο μυαλό της υπάρχει μια πενιχρή θεματολογία που της απαγορεύει να σκεφτεί οτιδήποτε άλλο. Να φανταστεί ένα μέλλον έστω απτό και κοντινό. Θάνατος, Κατάθλιψη, ταμπού και προκαταλήψεις είναι έννοιες ξεπερασμένες στο συγκεκριμένο έργο. Τοποθετώντας τον εαυτό της στο επίκεντρο, η Έστερ (ή Πλαθ, όπως αγαπά κανείς) δε διστάζει να ξεσκεπάσει τη “παρθενιά των 19” και την απόκοσμη κατάσταση που επικρατεί μέσα σε ιδρύματα και ψυχιατρικά άσυλα, καταρρίπτωντας έτσι ένα μύθο που η κοινωνιοπαθής Τέχνη της Αμερικής στήριξε και αγάπησε, είτε αυτή άφησε το στίγμα της στη λογοτεχνία, είτε στη ζωγραφική, είτε στο κινηματογράφο. Σκαλί σκαλί η Πλαθ πασχίζει να περιγράψει μια αυτοκαταστροφή, που εν μέρει δεν ήταν καν στο χέρι της. Μια τεταμένη προσωπικότητα που ξεκινά από το μηδέν και ενώ μοιάζει να κουμαντάρεται από τα ρεύματα της εποχής και το Lifestyle, γέρνει προς μια άλλη κατεύθυνση επειδή απλά εκεί είναι η κλίση της και τίποτα δεν είναι ικανό να τη γιατρέψει.

Η Σίλβια Πλαθ ανέκαθεν αγαπούσε τον θάνατο και ανέκαθεν τον φοβόταν. Η εξοικείωση της με αυτόν σόκαρε, δίχασε και ενέπνευσε. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός πως ακόμη και όταν αποφάσισε να δώσει το δικό της τέλος ένα πρωινό κάποιου Φλεβάρη, σε ένα έπιπλο άφησε το τηλέφωνο του γιατρού σε περίπτωση που την προλάβαιναν ζωντανή. Όλα αυτά τα κομμάτια του ασθενικού και νωχελικού παζλ του χαρακτήρα Πλαθ ενώνονται και απαρτίζονται σ’ ένα βιβλίο συγκλονιστικό, τον Γυάλινο Κώδωνα.

 

Παραβάσεις LIVE: Ο γυάλινος κώδων της Σύλβια Πλαθ | SNFCC

 Σε ζωντανή μετάδοση από τον Φάρο, χωρίς την παρουσία κοινού, η Αλεξία Καλτσίκη και ο Μιχάλης Σαράντης ερμηνεύουν το μυθιστόρημα της Σύλβια Πλαθ, Ο γυάλινος κώδων, σε σκηνοθετική επιμέλεια του Δημήτρη Καραντζά.

Η Σύλβια Πλαθ (1932-1963) γεννήθηκε στη Βοστόνη της Μασαχουσέτης και σπούδασε στο πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ όπου γνώρισε τον σύζυγο της, τον Άγγλο ποιητή Τεντ Χιουζ. Η εμβληματική ποιήτρια είναι γνωστή για το εξομολογητικό ύφος στο έργο της. Ο γυάλινος κώδων είναι το μοναδικό της μυθιστόρημα και συνέβαλε στο να καταστήσει την Πλαθ ένα διαχρονικό ίνδαλμα του γυναικείου κινήματος. Το βιβλίο, που περιέχει πολλά αυτοβιογραφικά στοιχεία, ξεχώρισε για την ένταση και τη ζωντάνια της πρόζας του και την υπέρβαση των υφιστάμενων ορίων μεταξύ μυθοπλασίας και πραγματικότητας. Πρωτοεκδόθηκε με ψευδώνυμο το 1963, μερικές εβδομάδες πριν από την αυτοκτονία της συγγραφέως. Το 1966 εκδόθηκε ξανά, με το όνομα της Πλαθ αυτή τη φορά, και γνώρισε τεράστια επιτυχία.

Στο έργο η Πλαθ εκθέτει γεγονότα από την προσωπική της ζωή σε ένα μυθοπλαστικό περίβλημα και ιδωμένα μέσα από τον παραμορφωτικό φακό ενός γυάλινου κώδωνα. Ένιωθε πως με αυτή της την πράξη θα απελευθερωνόταν από το παρελθόν. Μέσα από τη συγγραφή του Γυάλινου κώδωνα διεκδίκησε για την ίδια αλλά και για κάθε γυναίκα της εποχής της έναν πιο ενεργό ρόλο, απαλλαγμένο από τους κοινωνικούς περιορισμούς.

Η σειρά #snfccAtHome: Παραβάσεις, όπως και όλο το ψηφιακό πρόγραμμα του ΚΠΙΣΝ, πραγματοποιείται χάρη στη δωρεά προγραμματισμού του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ).

 

Συντελεστές:

Μετάφραση: Ελένη Ηλιοπούλου
Σκηνοθετική επιμέλεια: Δημήτρης Καραντζάς
Ερμηνεύουν: Αλεξία Καλτσίκη, Μιχάλης Σαράντης
Ηχητικό περιβάλλον: Γιώργος Πούλιος

Η χρήση του μυθιστορήματος γίνεται με την ευγενική παραχώρηση των εκδόσεων Μελάνι.

Οι Παραβάσεις πραγματοποιούνται χωρίς την παρουσία κοινού και με τα μεγαλύτερα δυνατά μέτρα ασφαλείας έχοντας πάντοτε ως προτεραιότητα την υγεία των συνεργατών και των εργαζομένων του ΚΠΙΣΝ.