Jørn Lier Horst: συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη
Γεννημένος το 1970 στο Μπάμλε της βόρειας Νορβηγίας, ο Γιορν Λίερ Χορστ εργάστηκε ως αστυνομικός στο Λάρβικ από το 1995 και γνωρίζει πολύ καλά αυτά για τα οποία μιλά στα βιβλία του. Ξεκίνησε την καριέρα του ως συγγραφέας αστυνομικών μυθιστορημάτων το 2004 με το Nοkkelvitnet (Ο βασικός μάρτυρας), το πρώτο της σειράς με τον αστυνομικό επιθεωρητή Βίλιαμ Βίστιν. Τα βιβλία του έχουν εκδοθεί σε 26 χώρες, ενώ το Bunnfall (Κατακάθια) αναδείχτηκε ανάμεσα στα πέντε δημοφιλέστερα βιβλία στη διαδικτυακή λέσχη βιβλίου CrimeFictionLovers. Το 2016, το βιβλίο του Πρωτόγονο ένστικτο τιμήθηκε με το Petrona Award ως το καλύτερο σκανδιναβικό αστυνομικό μυθιστόρημα. Από τις Εκδόσεις Διόπτρα κυκλοφορούν τα βιβλία του Έγκλημα στα φιορδ, Τα κυνηγόσκυλα, Πρωτόγονο ένστικτο, Αδιέξοδο, Ο άνθρωπος της νύχτας, Απομεινάρια θανάτου, Φάκελος Καταρίνα και η παιδική σειρά «Ομάδα Δράσης Κλου». Το μυθιστόρημά του Φάκελος Καταρίνα (μτφρ. Βαγγέλης Γιαννίσης, Εκδόσεις Διόπτρα 2021) μας έδωσε την αφορμή για την ακόλουθη συνέντευξη.
Jorn Lier Horst - Συγγραφέας - Dioptra.gr
Πώς ξεκίνησε η ιδέα της συγγραφής του βιβλίου Φάκελος Καταρίνα;
H αρχική ιδέα είχε ένα κάνει μ’ αυτό που ορίζουμε συχνά ως εξαφάνιση χωρίς κανένα ίχνος. Μια εξαφάνιση αυτής της μορφής είναι από μόνη της ένα μεγάλο μυστήριο, όμως εγώ ήθελα να το δω από άλλη σκοπιά: τι θα συνέβαινε αν αυτή που αναζητούνταν άφηνε ενδείξεις πίσω της, οι οποίες θα έκαναν το μυστήριο ακόμα πιο περίπλοκο; Στην περίπτωση του Φακέλου Καταρίνα τα ίχνη βρίσκονται σ’ ένα τετράδιο που άφησε πάνω στο τραπέζι της κουζίνας, όπου συνήθιζε να κάθεται. Στην πρώτη σελίδα του τετραδίου είχε σχεδιάσει κάποια σύμβολα μαζί με αριθμούς – αυτές οι ακατανόητες σημειώσεις είναι ο κώδικας της εξαφανισμένης Καταρίνα κι αν ο αναγνώστης καταφέρει να τις αποκρυπτογραφήσει, έχει λύσει τον γρίφο.
Κάθε χρόνο, στην επέτειο εξαφάνισης της Καταρίνα ο Βίστιν επισκέπτεται τον σύζυγό της. Για ποιο λόγο γίνεται αυτή η επίσκεψη;
Ο Βίστιν δεν είναι ο τύπος εκείνος που θα αφήσει μια δουλειά μισοτελειωμένη. Εμφανίζεται κάθε χρόνο τη μέρα που εξαφανίστηκε η Καταρίνα υπενθυμίζοντας στον σύζυγό της ότι η υπόθεση δεν έχει ξεχαστεί. Όμως αυτή τη φορά, 24 χρόνια από τότε που η Καταρίνα χάθηκε, ο σύζυγός της εξαφανίζεται κι εκείνος χωρίς ν’ αφήσει κανένα ίχνος πίσω του.
Μία από τις μάρτυρες, η Μίνα Ρουντ, δήλωσε ότι η Καταρίνα έκρυβε κάποιο μυστικό. Μήπως η υπόθεση κρύβει όντως πολλά μυστικά;
Από πολλές απόψεις το βιβλίο έχει να κάνει με τα κρυμμένα μυστικά που κρατάμε μέσα μας λέγοντας ψέματα, υπερβάλλοντας, κλέβοντας, προσθέτοντας ή αφαιρώντας κάτι για πράγματα της καθημερινότητας μικρά ή μεγάλα. Όμως τι συμβαίνει σ’ έναν άνθρωπο που ζει κουβαλώντας ένα μεγάλο μυστικό για μια ζωή ολόκληρη; Αυτός ή αυτή που το κουβαλά γίνεται αναγκαστικά ένα μοναχικό πρόσωπο κι όλη η ζωή του μοιάζει με ναρκοπέδιο όπου ο φόβος ακολουθεί κάθε βήμα, όπου κάθε λάθος κίνηση μπορεί να φέρει στην επιφάνεια το κρυμμένο μυστικό.
Αναφέρετε, ακόμη, έναν κώδικα που είναι γραμμένος στο τραπέζι της κουζίνας. Γιατί οι άνθρωποι από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα προσπαθούν να κρύψουν τα μυστικά τους με τη δημιουργία κωδίκων;
Ο κώδικας της Καταρίνα, που είναι το βασικό μοτίβο του βιβλίου, μπορεί να κάνει τον αναγνώστη να πιστέψει ότι υπάρχει κάποιος κατά συρροή δολοφόνος που αφήνει πίσω του παράξενα σημάδια ή μια αδελφότητα δολοφόνων στο στιλ του Κώδικα Ντα Βίντσι, ωστόσο εδώ έχουμε να κάνουμε με κώδικες κάπως διαφορετικούς, που είναι απλά σκαριφήματα και σχέδια τα οποία όμως αποκτούν μια άλλη, μυστηριώδη διάσταση όταν το πρόσωπο που τα σχεδίασε εξαφανίζεται και κανείς δεν μπορεί να εξηγήσει πια το νόημά τους.
Κάποια στιγμή, όλα ανατρέπονται. Άλλη μια γυναίκα αγνοείται, το ίδιο και ο άντρας της Καταρίνα. Μπορούν δυο διαφορετικά γεγονότα να συσχετίζονται;
Σε μια αστυνομική ιστορία τίποτα δεν συμβαίνει δίχως λόγο, όλα τα γεγονότα συνδέονται με τη βασική πλοκή.
Αυτό που ξέρω είναι ότι αργά ή γρήγορα οι πιο προβληματικές καταστάσεις της κοινωνίας μας θα περάσουν από τα χέρια των αστυνομικών.
Ο Βίστιν αναλαμβάνει την υπόθεση. Ποια είναι τα πρώτα βήματα που θα κάνει για να ανακαλύψει τους ενόχους;
Τούτη είναι μια υπόθεση διαφορετική από τις άλλες, τον έχει βασανίσει για πάνω από 25 χρόνια και δεν έχει καταφέρει να βρει τη λύση. Το να ερευνήσεις μια ιστορία που έχει μείνει στο αρχείο είναι πάντα μια πρόκληση, όλοι έχουμε ακούσει για το πόσο σημαντικές είναι οι πρώτες είκοσι τέσσερις ώρες, αν δεν καταφέρεις να βρεις κάποιο νήμα από την αρχή μπορεί να σου πάρει καιρό μέχρι να προχωρήσεις. Όμως ο χρόνος δεν λειτουργεί πάντα σε βάρος της έρευνας, μπορεί μια υπόθεση να ερευνηθεί σωστά όταν είναι φρέσκια, όμως αν δεις από άλλη οπτική γωνία ένα έγκλημα που διαπράχτηκε πριν από καιρό μπορεί να οδηγηθείς σε διαφορετικά ερωτήματα για το τι πραγματικά συνέβη. Επιπλέον, με τον καιρό οι σχέσεις αλλάζουν, οι δεσμοί μεταξύ των ενόχων σπάζουν, το βάρος της συνείδησης αυξάνεται κι έτσι οι εγκληματίες, οι μάρτυρες και κάθε εμπλεκόμενος μπορούν να δώσουν καινούριες πληροφορίες. Η τεχνολογία παίζει βέβαια πάντα τον ρόλο της, αλλά για την εξιχνίαση παλιών υποθέσεων το πιο σημαντικό είναι ν’ αρχίσει να μιλά το σωστό πρόσωπο.
Σε μερικά μυθιστορήματα οι δολοφόνοι έχει ιδιαίτερη σχέση με τα σκηνικά των εγκλημάτων τους. Αυτό μπορεί να βοηθήσει τους αστυνομικούς στο έργο τους;
Νομίζω ότι αυτά συμβαίνουν μόνο στις ταινίες, όμως από την άλλη τίποτα δεν λαμβάνει χώρα μέσα στο κενό, για κάθε γεγονός υπάρχει κάτι που προηγήθηκε και κάτι που ακολουθεί, ένας χώρος στον οποίο ήσουν κάποτε κι ένας άλλος στον οποίο θα βρεθείς κάποια στιγμή.
Η εμπειρία που έχετε από την αστυνομία σάς βοήθησε, σας έδωσε ιδέες ή αφορμές για τη συγγραφή των μυθιστορημάτων σας;
Ασφαλώς, η θητεία μου ως επικεφαλής επιθεωρητής του Εγκληματολογικού Τμήματος μ’ έχει σφραγίσει κι αυτό μπορεί να το διαπιστώσει κανείς διαβάζοντας τα βιβλία μου. Όσο δούλευα στην αστυνομία, έπρεπε να βγω από την ασφάλεια του Τμήματος για αν μεταβώ στους χώρους όπου είχαν διαπραχθεί εγκλήματα αναζητώντας ίχνη. Συνάντησα ανθρώπους που είχαν πέσει θύματα εγκληματιών, τις περισσότερες φορές οι μόνοι με τους οποίους μπορείς να μιλήσεις είναι αυτοί που επέζησαν ή αυτοί που έπαιξαν έναν ρόλο δευτερεύοντα. Για πολλά χρόνια η δουλειά μου ήταν να μιλώ με ανθρώπους που είχαν διαπράξει αυτά τα εγκλήματα, η ανάκρισή τους ήταν μέρος της δουλειάς μου, οι τύψεις, ο θυμός, η απελπισία, η θλίψη όλων όσοι υπέστησαν ή διέπραξαν μια εγκληματική πράξη μ’ έχουν βοηθήσει στη συγγραφή. Βασισμένος σ’ αυτές τις εμπειρίες ελπίζω ότι κατάφερα να δημιουργήσω αυθεντικούς χαρακτήρες και αυθεντική ένταση στις ιστορίες μου. Ήμουν αστυνομικός για περίπου είκοσι χρόνια κι άλλα τόσα χρόνια συμπληρώνω γράφοντας αστυνομικά μυθιστορήματα. Η αστυνομία αποτέλεσε για μένα έναν χώρο από τον οποίο μπορούσα να παρατηρώ την κοινωνία αλλά και ένα σπουδαίο σημείο εκκίνησης για να γράψω με ρεαλισμό ιστορίες εγκλήματος. Αυτό που ξέρω είναι ότι αργά ή γρήγορα οι πιο προβληματικές καταστάσεις της κοινωνίας μας θα περάσουν από τα χέρια των αστυνομικών.
Μήπως ο Φάκελος Καταρίνα είναι εμπνευσμένος από κάποια δική σας υπόθεση, κάποια υπόθεση που διερευνήσατε ως αστυνομικός;
Πράγματι, το μυθιστόρημα είναι εμπνευσμένο από μια δική μου παλιά
υπόθεση, τον φόνο της Kristin Juel Johannesenn το 1999. 
Τα ίχνη που
ακολούθησα με οδήγησαν στη σύλληψη ενός 24χρονου άνδρα στη Στοκχόλμη,
όμως οι ενδείξεις που είχα δεν ήταν πολύ ισχυρές κι ο άνδρας αφέθηκε
ελεύθερος. Δεκαέξι χρόνια αργότερα, όταν η νέα τεχνολογία ανίχνευσης DNA
μπορούσε να μας δώσει αξιόπιστη μαρτυρία, έπρεπε να επιστρέψω στο
δικαστήριο καταθέτοντας εναντίον του ίδιου άνδρα, ο οποίος τώρα εκτίει
την ποινή του στη φυλακή. Το βιβλίο μου βέβαια δεν αφορά τον φόνο της
Kristin, αυτό που ήθελα να γράψω ήταν μια ρεαλιστική ιστορία που να
ξεκινά με μια καινούρια έρευνα πάνω σ’ ένα παλιό έγκλημα.
Man convicted of murder 17 years later
Η αστυνομική λογοτεχνία είναι ένα ανοιχτό παράθυρο στην αβεβαιότητα, μια δυνατότητα να πλησιάσουμε ανθρώπους και εγκλήματα από τα οποία υπό κανονικές συνθήκες θα απομακρυνόμασταν χωρίς δεύτερη σκέψη.
Μπορείτε να μας πείτε γιατί τα αστυνομικά μυθιστορήματα τα τελευταία χρόνια είναι τόσο δημοφιλή;
Καλή ερώτηση! Ο κόσμος έχει γίνει πολύ σκληρός και η αστυνομική λογοτεχνία μάς βοηθά να κατανοήσουμε αυτό που πολλές φορές μοιάζει ακατανόητο. Μας πηγαίνει σε μέρη από τα οποία είμαστε αποκλεισμένοι, μπορούμε να δούμε τι συμβαίνει στα άδυτα της αστυνομίας κι ακόμα μπορούμε να παρακολουθήσουμε τους φόβους των θυμάτων και τις σκέψεις των εκτελεστών. Η αστυνομική λογοτεχνία είναι ένα ανοιχτό παράθυρο στην αβεβαιότητα, μια δυνατότητα να πλησιάσουμε ανθρώπους και εγκλήματα από τα οποία υπό κανονικές συνθήκες θα απομακρυνόμασταν χωρίς δεύτερη σκέψη. Μας δίνεται η δυνατότητα να καταλάβουμε εγκληματικές πράξεις και συμπεριφορές αποκλίνουσες. Επιπρόσθετα, μας βοηθά να καταλάβουμε τη σκληρή πραγματικότητα και ταυτόχρονα να δραπετεύσουμε από αυτήν, να αποσυνδεθούμε από τον κόσμο που μας περιβάλλει και να ονειρευτούμε ξεφεύγοντας από καθετί άσχημο. Μέσα από μια συναρπαστική και ωραία γραμμένη ιστορία ο αναγνώστης ξεχνά τις καθημερινές ανησυχίες και τα προβλήματά του, καθώς ταυτίζεται με κάποιον ήρωα. Γινόμαστε για λίγο μέρος του σύμπαντος που βιώνει ο πρωταγωνιστής του μυθιστορήματος, οι εχθροί του γίνονται εχθροί μας και οι φίλοι του φίλοι μας. Και την ίδια στιγμή διαβάζοντας αστυνομική λογοτεχνία ικανοποιούμε μια εσωτερική ανάγκη για απαντήσεις – ποιος ήταν ο ένοχος, γιατί το έκανε; Και φυσικά υπάρχει η έξαψη, η συγκίνηση, τα αστυνομικά βιβλία αποτελούν ένα συναρπαστικό ταξίδι στον χώρο και στον χρόνο κι αυτό είναι που θέλουμε, μια αφορμή για να ανεβάσουμε λίγο τους παλμούς της καρδιάς. Μας αρέσει το φτερούγισμα στο στομάχι, η ανασφάλεια, η περιέργεια και, βέβαια, το ξεκαθάρισμα μέσα από ένα αναπάντεχο τέλος που ξαφνιάζει.
Ποιος είναι ο λόγος που τα σκανδιναβικά νουάρ μυθιστορήματα γνωρίζουν τόση επιτυχία;
Αυτή είναι μα ερώτηση που δέχομαι συχνά και δεν έχω βρει μια ξεκάθαρη απάντηση, επειδή ίσως υπάρχουν πολλοί λόγοι που εξηγούν την επιτυχία του σκανδιναβικού αστυνομικού μυθιστορήματος. Το σκληρό και αφιλόξενο κλίμα είναι σίγουρα ο βασικός παράγοντας κι ακόμα το γεγονός ότι σε πολλά μέρη του βορρά οι άνθρωποι περνούν μήνες ολόκληρους χωρίς να δουν το παραμικρό φως της μέρας. Πώς επηρεάζει αυτό τους ανθρώπους, πώς καταφέρνουν να το αντιμετωπίσουν; Από την άλλη, οι σκανδιναβικές χώρες διαθέτουν πλούτο και ευημερία αλλά την ίδια στιγμή τα εγκλήματα και η παραβατικότητα είναι παρόμοια μ’ αυτά που συμβαίνουν παντού στον κόσμο – γιατί συμβαίνει αυτό; Όπως κι αν έχει, πέρα απ’ όλα αυτά υπάρχει ένα στοιχείο το οποίο κατά τη γνώμη μου εξηγεί κατά κύριο λόγο την επιτυχία αυτών των βιβλίων: είναι καλογραμμένα.
Ποια σκανδιναβικά αστυνομικά μυθιστορήματα θα προτείνατε στους αναγνώστες μας;
Δεν γνωρίζω ποια ακριβώς βιβλία μεταφράζονται στη γλώσσα σας, όμως αν σας ενδιαφέρουν βιβλία που αναλύουν την ψυχολογία των εγκληματιών θα πρέπει να διαβάσετε τη βετεράνο Karin Fossum,
Karin Fossum - Wikipedia
διαφορετικά η πρωτοεμφανιζόμενη Helene Flood αξίζει την προσοχή σας.
Agnes Ravatn - Wikipedia
Ποια είναι η γνώμη σας για την Ελλάδα;
Για μένα η Ελλάδα είναι μια χώρα με διαφορετικά τοπία κι ανθρώπους. Η τελευταία φορά που βρέθηκα στην Αθήνα ήταν το 2018 κι αισθάνομαι πάντα όμορφα όποτε επισκέπτομαι είτε την πρωτεύουσα είτε κάποιο από τα ωραία νησιά σας. Η Ελλάδα είναι για μένα ένας πολιτισμικός θησαυρός θαυμάσιας αρχιτεκτονικής, όμορφης φύσης, ήλιου, καθαρών νερών, γαλανού ουρανού, λευκών σπιτιών ξεθωριασμένων απ’ τον ήλιο και φυσικά ένας τόπος όπου μπορείς να γευτείς μουσακά και τζατζίκι. Τα πάντα είναι όμορφα!
Τι θα απευθύνατε στους αναγνώστες που θα διαβάσουν τη συνέντευξή σας;
Πάρτε το βιβλίο μου!
Μετάφραση από τα αγγλικά: Απόστολος Σπυράκης
_________________________
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου