Αναχαίτιση φασισμού και νεοφιλελευθερισμού

O Μάνφρεντ Βέμπερ, επικεφαλής της ευρωομάδας του ΕΛΚ στο Ευρωκοινοβούλιο | AP Photo

Γιάννης Γούναρης*

Πηγή: efsyn.gr 

 

Το πρόσφατο συνέδριο του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος στο Ελσίνκι ήταν ένα πολιτικό γεγονός που σηματοδότησε μια σημαντική καμπή στα ευρωπαϊκά πολιτικά πράγματα. Τυπικά, επρόκειτο απλώς για τη διαδικασία εκλογής του υποψηφίου της Ευρωπαϊκής Δεξιάς για τη θέση του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ενόψει των ευρωεκλογών του Μαΐου 2019. O Μάνφρεντ Βέμπερ, επικεφαλής της ευρωομάδας του ΕΛΚ στο Ευρωκοινοβούλιο και ορμώμενος εκ του κόμματος των Χριστιανοκοινωνιστών της Βαυαρίας (από το οποίο, άλλωστε, προέρχεται ο γνωστός και μη εξαιρετέος κ. Ζεεχόφερ), εξελέγη πανηγυρικά.
Εκ πρώτης όψεως, όλα καλά και τυπικώς εντάξει. Εν τούτοις, μια πιο αναλυτική ανάγνωση αναδεικνύει πολιτικές τάσεις και επιβεβαιώνει ιδεολογικές διαχωριστικές γραμμές που θα αποδειχθούν κρίσιμες. Διότι ο κ. Βέμπερ δεν είναι απλά ένας συντηρητικός πολιτικός. Δεν είναι καν ακόμα ένα λιποβαρές πολιτικά προϊόν του κομματικού σωλήνα του ΕΛΚ - αν και σαφέστατα περί αυτού ακριβώς πρόκειται. Κατ’ αρχάς, εξελέγη έχοντας συντρίψει τον μετριοπαθή Αλεξάντερ Στουμπ, πρώην πρωθυπουργό της Φινλανδίας.
Ο κ. Στουμπ κατέθεσε μια ενωτική υποψηφιότητα «φιλελεύθερων, διεθνιστικών αρχών», καλώντας σε «υπεράσπιση των ευρωπαϊκών αξιών» και απορρίπτοντας κατηγορηματικά οποιαδήποτε σκέψη σύμπλευσης με την Ακροδεξιά και υιοθέτησης της μισαλλόδοξης ατζέντας της, έναντι της οποίας ο ίδιος δήλωσε «μηδενική ανοχή». Μάλιστα, είχε εγείρει θέμα αποπομπής του Βίκτορ Ορμπαν από το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα.
Σαφέστατα, η Ευρωπαϊκή Δεξιά επέλεξε έναν εντελώς διαφορετικό δρόμο. Δεν πρέπει να υποτιμηθεί το γεγονός ότι ο Βέμπερ επιλέχτηκε, μεταξύ άλλων, με τη στήριξη του Ορμπαν και του επίσης γνωστού για όλους τους λάθος λόγους στην Ελλάδα Σεμπάστιαν Κουρτς - αλλά και του κατά τα άλλα «φιλελεύθερου» Κυριάκου Μητσοτάκη.
Ο ίδιος ο Βέμπερ δεν έχει κρύψει ποτέ τις ακραία συντηρητικές και διχαστικές θέσεις του σε όλο το φάσμα των σημείων τομής ανάμεσα στην πρόοδο και την οπισθοδρόμηση στην Ευρώπη, έχοντας μιλήσει ακόμα και για μια «τελική λύση» στο προσφυγικό ζήτημα, μια αναφορά που ευλόγως προκάλεσε ρίγη ανατριχίλας, πριν την ανακαλέσει επικαλούμενος «λεκτικό ολίσθημα». Οσο για την όχι άνευ σημασίας ελληνική διάσταση της περίπτωσης Βέμπερ, ας μην ξεχνάμε ότι ο εν λόγω κύριος μόνο περιφρόνηση, εμπάθεια και εκδικητικότητα επέδειξε απέναντι στην Ελλάδα και τους Ελληνες στις πιο δύσκολες στιγμές της χώρας τα τελευταία χρόνια, αν και οπωσδήποτε θα καταβληθούν φιλότιμες προσπάθειες ώς τις ευρωεκλογές για να χρωματιστεί σαν «φιλέλληνας».
Ο τρόπος, όμως, που πολιτεύεται ο Γερμανός πολιτικός ουδόλως διαφέρει επί της ουσίας από τον οποιονδήποτε ακροδεξιό φανατικό, εκ των οποίων δυστυχώς η ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή δεν έχει έλλειψη στις μέρες μας. Μάλιστα, δηλώνει πρόθυμος να «χτίσει γέφυρες» προς τη λαϊκιστική Ακροδεξιά - όχι όμως προς τους λαούς της Ευρώπης, για τους οποίους επιθυμεί ακόμα σκληρότερη λιτότητα και «πειθαρχία». Εάν, όμως, κάποιος ομιλεί σαν φασίστας και πράττει πολιτικά σαν φασίστας, το πώς χαρακτηρίζει ο ίδιος τον εαυτό του δεν έχει και τόση σημασία.
Εν ολίγοις, ο Βέμπερ είναι ένας πραγματικά επικίνδυνος άνθρωπος για την Ευρώπη. Η επιλογή του από το ΕΛΚ ως αντίπαλον δέος απέναντι στη Λεπέν και τον Σαλβίνι αποκαλύπτει τη στρατηγική τους: επιχειρούν να ανακόψουν τη διαρροή ψήφων προς την Ακροδεξιά, υιοθετώντας την ατζέντα, τη ρητορική και την αισθητική της Ακροδεξιάς. Μια στρατηγική ανεύθυνη, ανερμάτιστη και εξαιρετικά επικίνδυνη, αφού, αν διδάσκει κάτι η εμπειρία του παρελθόντος, μάλλον θα ενισχύσει ακόμα περισσότερο την Ακροδεξιά στην Ευρώπη, στη «γνήσια» έκφρασή της.
Εάν, λοιπόν, η Ευρωδεξιά έχει κάνει τις επιλογές της, μη διδασκόμενη από την ευρωπαϊκή Ιστορία, το μόνο ερώτημα που παραμένει είναι ποια μορφή θα πάρει η αντίσταση της δημοκρατικής Ευρώπης απέναντι στο διαμορφούμενο μαύρο μέτωπο που ενώνει τον νεοφιλελευθερισμό με τον φασισμό. Ολοφάνερα, μόνο ένας ευρύς συνασπισμός δυνάμεων, θεμελιωμένος σε μια σύγχρονη, προοδευτική πλατφόρμα, μπορεί να αντιπαρατεθεί στις δυνάμεις της ευρωπαϊκής αντίδρασης με αξιώσεις νίκης.
Στις βασικές παραδοχές της πλατφόρμας αυτής συμπεριλαμβάνονται η προσήλωση στις αξίες του ανθρωπισμού και της αλληλεγγύης, της κοινωνικής δικαιοσύνης και της ανεκτικότητας, η απόρριψη της λιτότητας και των νεοφιλελεύθερων προταγμάτων, η άρνηση της τεχνοκρατικής διαχείρισης της εξουσίας, η αναγνώριση ότι το υφιστάμενο πολιτικό και θεσμικό σχήμα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης είναι αρτηριοσκληρωτικό, παρωχημένο και αποκομμένο από τους πολίτες και ότι αυτό που χρειάζεται η Ευρώπη είναι μια δημοκρατική επανίδρυση, ένα φρέσκο όραμα για τον 21ο αιώνα, που θα αντλεί, όμως, έμπνευση από τις ιδέες που γέννησαν την Ευρωπαϊκή Ιδέα τον 19ο.
Όσο για τις πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις που οφείλουν να έρθουν σε συνεννόηση για τη δημιουργία αυτού του προοδευτικού ευρωπαϊκού συνασπισμού, εφόσον αποδέχονται το κάλεσμα σε συστράτευση που έχει ήδη απευθύνει η Αριστερά και τις θεμελιώδεις αρχές της πλατφόρμας, δεν χωρούν αποκλεισμοί.

* δικηγόρος, διδάκτορας Νομικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, κάτοχος LLM από το London School of Economics

Μάνφρεντ Βέμπερ και Βίκτωρ Όρμπαν , οι κολλητοί λύκοι του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος και διακηρυγμένοι εχθροί των Μεσογειακών χωρών