'Αρθρο 16: (Παιδεία, τέχνη, επιστήμη)
MEPOΣ ΔEYTEPO - Aτομικά και κοινωνικά δικαιώματα
1. H τέχνη και η επιστήμη, η έρευνα και η διδασκαλία είναι ελεύθερες η ανάπτυξη και η προαγωγή τους αποτελεί υποχρέωση του Kράτους. H ακαδημαϊκή ελευθερία και η ελευθερία της διδασκαλίας δεν απαλλάσσουν από το καθήκον της υπακοής στο Σύνταγμα.2. H παιδεία αποτελεί βασική αποστολή του Kράτους και έχει σκοπό την ηθική, πνευματική, επαγγελματική και φυσική αγωγή των Eλλήνων, την ανάπτυξη της εθνικής και θρησκευτικής συνείδησης και τη διάπλασή τους σε ελεύθερους και υπεύθυνους πολίτες.
3. Tα έτη υποχρεωτικής φοίτησης δεν μπορεί να είναι λιγότερα από εννέα.
4. Όλοι οι Έλληνες έχουν δικαίωμα δωρεάν παιδείας, σε όλες τις βαθμίδες της, στα κρατικά εκπαιδευτήρια. Tο Kράτος ενισχύει τους σπουδαστές που διακρίνονται, καθώς και αυτούς που έχουν ανάγκη από βοήθεια ή ειδική προστασία, ανάλογα με τις ικανότητές τους.
5. H ανώτατη εκπαίδευση παρέχεται αποκλειστικά από ιδρύματα που αποτελούν νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου με πλήρη αυτοδιοίκηση. Tα ιδρύματα αυτά τελούν υπό την εποπτεία του Kράτους, έχουν δικαίωμα να ενισχύονται οικονομικά από αυτό και λειτουργούν σύμφωνα με τους νόμους που αφορούν τους οργανισμούς τους. Συγχώνευση ή κατάτμηση ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων μπορεί να γίνει και κατά παρέκκλιση από κάθε αντίθετη διάταξη, όπως νόμος ορίζει.
Eιδικός νόμος ορίζει όσα αφορούν τους φοιτητικούς συλλόγους και τη συμμετοχή των σπουδαστών σ' αυτούς.
6. Oι καθηγητές των ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων είναι δημόσιοι λειτουργοί. Tο υπόλοιπο διδακτικό προσωπικό τους επιτελεί επίσης δημόσιο λειτούργημα, με τις προϋποθέσεις που νόμος ορίζει. Tα σχετικά με την κατάσταση όλων αυτών των προσώπων καθορίζονται από τους οργανισμούς των οικείων ιδρυμάτων.
Oι καθηγητές των ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων δεν μπορούν να παυθούν προτού λήξει σύμφωνα με το νόμο ο χρόνος υπηρεσίας τους παρά μόνο με τις ουσιαστικές προϋποθέσεις που προβλέπονται στο άρθρο 88 παράγραφος 4 και ύστερα από απόφαση συμβουλίου που αποτελείται κατά πλειοψηφία από ανώτατους δικαστικούς λειτουργούς, όπως νόμος ορίζει.
Nόμος ορίζει το όριο της ηλικίας των καθηγητών των ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων εωσότου εκδοθεί ο νόμος αυτός οι καθηγητές που υπηρετούν αποχωρούν αυτοδικαίως μόλις λήξει το ακαδημαϊκό έτος μέσα στο οποίο συμπληρώνουν το εξηκοστό έβδομο έτος της ηλικίας τους.
7. H επαγγελματική και κάθε άλλη ειδική εκπαίδευση παρέχεται από το Kράτος και με σχολές ανώτερης βαθμίδας για χρονικό διάστημα όχι μεγαλύτερο από τρία χρόνια, όπως προβλέπεται ειδικότερα από το νόμο, που ορίζει και τα επαγγελματικά δικαιώματα όσων αποφοιτούν από τις σχολές αυτές.
8. Nόμος ορίζει τις προϋποθέσεις και τους όρους χορήγησης άδειας για την ίδρυση και λειτουργία εκπαιδευτηρίων που δεν ανήκουν στο Kράτος, τα σχετικά με την εποπτεία που ασκείται πάνω σ' αυτά, καθώς και την υπηρεσιακή κατάσταση του διδακτικού προσωπικού τους.
H σύσταση ανώτατων σχολών από ιδιώτες απαγορεύεται.
9. O αθλητισμός τελεί υπό την προστασία και την ανώτατη εποπτεία του Kράτους.
Tο Kράτος επιχορηγεί και ελέγχει τις ενώσεις των αθλητικών σωματείων κάθε είδους, όπως νόμος ορίζει. Nόμος ορίζει επίσης τη διάθεση των ενισχύσεων που παρέχονται κάθε φορά στις επιχορηγούμενες ενώσεις σύμφωνα με τον προορισμό τους.
Για το άρθρο 16 (ξανά)
Συντάκτης:
Γιώργος Γιαννουλόπουλος
efsyn.gr
Η Ν.Δ., εκτός από την οικονομία, το Μακεδονικό και την
εκκλησία, αποφάσισε να ανοίξει μέτωπο με την κυβέρνηση και στο θέμα της
ανώτατης παιδείας εξαγγέλλοντας την κατάργηση του άρθρου 16 του
Συντάγματος, το οποίο προβλέπει ότι στην Ελλάδα οι σπουδές στα
πανεπιστήμια παρέχονται δωρεάν και μόνο από το κράτος. Ηταν αναμενόμενο
μέσα σε ένα κλίμα αυξανόμενης απαξίωσης του δημόσιου από τη Ν.Δ. και τη
δεδηλωμένη στο πρόσφατο συνέδριο του κόμματος πεποίθηση του Κυριάκου
Μητσοτάκη ότι στη Γη της Επαγγελίας μόνο ο ιδιωτικός τομέας θα μας
οδηγήσει.
Μερικές φορές οι σημαντικές πολιτικές επιλογές μπορούν να συμπυκνωθούν και να διατυπωθούν ως απλές, εύληπτες παραβολές, για να θυμηθούμε την Καινή Διαθήκη. Για τους φιλελεύθερους λοιπόν –και δεν εννοώ τους πολιτικά φιλελεύθερους, αλλά όσους πιστεύουν ότι το ζητούμενο είναι ο ανταγωνισμός μέσα στο πλαίσιο μιας απορρυθμισμένης αγοράς– η εν λόγω παραβολή έχει ως εξής: ας φανταστούμε έναν αγώνα δρόμου όπου όλοι ξεκινούν από το ίδιο σημείο και ένας κόβει το νήμα.
Δηλαδή υποχρεωτικά κάποιος κερδίζει και οι υπόλοιποι χάνουν. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και στη ζωή. Ο νικητής είναι πιο εργατικός, πιο ευφυής, πιο εφευρετικός. Ως τέτοιος, λογικό και δίκαιο είναι να επιβραβεύεται. Αν στο όνομα της ισότητας οι ηττημένοι ουσιαστικά δεν χάνουν τίποτα, γιατί να προσπαθήσουν κι αυτοί να γίνουν εργατικοί, ευφυείς και εφευρετικοί;
Το επιχείρημα, έτσι διατυπωμένο, είναι από εύλογο μέχρι ακαταμάχητο. Αν όμως το προεκτείνουμε –κάτι που αποφεύγουν να κάνουν οι νεοφιλελεύθεροι– θα διαπιστώσουμε ότι αυτοαναιρείται. Διότι τα παιδιά όλων, και του νικητή και των ηττημένων, δεν θα ξεκινήσουν από το ίδιο σημείο. Κάποια θα βγουν στο γήπεδο με γκολ από τα αποδυτήρια, για να χρησιμοποιήσω ποδοσφαιρική ορολογία: καλά ιδιωτικά σχολεία με πανάκριβα δίδακτρα, ενώ τα άλλα, τα περισσότερα, χωρίς να φταίνε σε τίποτα, θα έχουν σημαδευτεί από τη μιζέρια των δημόσιων και κατά κανόνα υποδεέστερων σχολείων.
Για να το πω αλλιώς, το παράδειγμα του ελεύθερου ανταγωνισμού ισχύει μόνο για τον πρώτο αγώνα δρόμου εφόσον στους επόμενους η έκβαση έχει σε κάποιο μέτρο προδικαστεί. Δηλαδή η άμιλλα που θα αναδείξει τον καλύτερο υποκαθίσταται από την ανισότητα της κληρονομημένης ανωτερότητας.
Οσο αντιφατικό κι αν ακούγεται, για να αποφευχθεί αυτό το ενδεχόμενο που υπονομεύει το παράδειγμα των νεοφιλελεύθερων, το κράτος πρέπει να προσφέρει όχι απλώς δωρεάν παιδεία αλλά την καλύτερη δυνατή. Κι αυτό μας φέρνει στο άρθρο 16. Το οποίο δεν υποχρεώνει την πολιτεία να παρέχει ανώτατη παιδεία που θα καθιστούσε την ιδιωτική περιττή, αλλά, επιλέγοντας την εύκολη και φτηνή λύση, την απαγορεύει. Συνεπώς, εκείνοι που πιστεύουν, όπως ο Κυριάκος Μητσοτάκης, ότι καλώς ανταμείβονται η ευφυΐα και η εργατικότητα, πρέπει επίσης να ζητούν οι αγωνιζόμενοι να αρχίζουν από το ίδιο σημείο, δηλαδή χωρίς το πλεονέκτημα που χαρίζουν στους λίγους οι εύποροι γονείς τους.
Δυστυχώς, το τι θα συμβεί αν καταργηθεί το άρθρο 16 είναι προβλέψιμο: η πίεση στην πολιτεία να χρηματοδοτεί τα δημόσια πανεπιστήμια θα μειωθεί, με το επιχείρημα ότι αν δεν σας αρέσουν, υπάρχουν και τα ιδιωτικά, ενώ ταυτόχρονα το μικρό μέγεθος της αγοράς θα τα μετατρέψει σε επιχειρήσεις, οι οποίες πουλάνε πτυχία στα παιδιά ευκατάστατων οικογενειών που δεν έχουν την ικανότητα να σπουδάσουν πραγματικά σε σοβαρά πανεπιστήμια εκτός Ελλάδας. Τα περί υγιούς ανταγωνισμού μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών ακούγονται ωραία, αλλά μάλλον θα αποδειχθούν εύκολα λόγια.
Υπάρχει όμως και μια άλλη διάσταση στο θέμα που η Ν.Δ. θέλει να αναδείξει: η βία και το γενικευμένο μπάχαλο από διαφόρων ειδών «αριστερούς». Μάλλον, ως αντιπολίτευση, υπερβάλλουν. (Αλήθεια, γιατί διαμαρτύρεται ο ΣΥΡΙΖΑ; Κι αυτοί το ίδιο δεν έκαναν;)
Το πρόβλημα όμως υφίσταται. Και μάλιστα, με μια ειρωνεία που περνάει απαρατήρητη, απηχεί την αντίφαση που κρύβεται στο σκεπτικό των νεοφιλελεύθερων για τον ανταγωνισμό. Οι αριστεροί πιστεύουν, χωρίς υποχρεωτικά να το συνειδητοποιούν, πόσω μάλλον να το δηλώνουν ανοιχτά, ότι τα πανεπιστήμια είναι κατά κάποιον τρόπο ο «δικός τους χώρος». Ετσι εξηγείται η ανοχή τους σε φαινόμενα αριστερής βίας. Καταδικάζουμε, αλλά...
Μια τέτοια στάση εξουσιοδοτείται από έναν ανομολόγητο συλλογισμό: τα πανεπιστήμια είναι ο κατεξοχήν χώρος της κριτικής αμφισβήτησης, την οποία ενσαρκώνει η Αριστερά, άρα μας «ανήκουν». Προφανώς δεν τους περνάει απ' το μυαλό ότι η κριτική αμφισβήτηση, εξ ορισμού, δεν ενσαρκώνεται αλλά ασκείται επί ποινή ακυρώσεως.
Και δεν την ασκείς επειδή κάποιος συγγενής σου ήταν στη Μακρόνησο. Τόσο απλά. Φαίνεται λοιπόν ότι όπως οι δεξιοί υμνούν τον ελεύθερο ανταγωνισμό τον οποίο καταργούν για να αναπαραγάγουν τον νικητή κληρονομικώ δικαιώματι, έτσι και οι αριστεροί επικαλούνται τον κριτικό λόγο ως ενσάρκωσή του, δηλαδή ως αυτό ακριβώς που ο κριτικός λόγος αμφισβητεί.
Μερικές φορές οι σημαντικές πολιτικές επιλογές μπορούν να συμπυκνωθούν και να διατυπωθούν ως απλές, εύληπτες παραβολές, για να θυμηθούμε την Καινή Διαθήκη. Για τους φιλελεύθερους λοιπόν –και δεν εννοώ τους πολιτικά φιλελεύθερους, αλλά όσους πιστεύουν ότι το ζητούμενο είναι ο ανταγωνισμός μέσα στο πλαίσιο μιας απορρυθμισμένης αγοράς– η εν λόγω παραβολή έχει ως εξής: ας φανταστούμε έναν αγώνα δρόμου όπου όλοι ξεκινούν από το ίδιο σημείο και ένας κόβει το νήμα.
Δηλαδή υποχρεωτικά κάποιος κερδίζει και οι υπόλοιποι χάνουν. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και στη ζωή. Ο νικητής είναι πιο εργατικός, πιο ευφυής, πιο εφευρετικός. Ως τέτοιος, λογικό και δίκαιο είναι να επιβραβεύεται. Αν στο όνομα της ισότητας οι ηττημένοι ουσιαστικά δεν χάνουν τίποτα, γιατί να προσπαθήσουν κι αυτοί να γίνουν εργατικοί, ευφυείς και εφευρετικοί;
Το επιχείρημα, έτσι διατυπωμένο, είναι από εύλογο μέχρι ακαταμάχητο. Αν όμως το προεκτείνουμε –κάτι που αποφεύγουν να κάνουν οι νεοφιλελεύθεροι– θα διαπιστώσουμε ότι αυτοαναιρείται. Διότι τα παιδιά όλων, και του νικητή και των ηττημένων, δεν θα ξεκινήσουν από το ίδιο σημείο. Κάποια θα βγουν στο γήπεδο με γκολ από τα αποδυτήρια, για να χρησιμοποιήσω ποδοσφαιρική ορολογία: καλά ιδιωτικά σχολεία με πανάκριβα δίδακτρα, ενώ τα άλλα, τα περισσότερα, χωρίς να φταίνε σε τίποτα, θα έχουν σημαδευτεί από τη μιζέρια των δημόσιων και κατά κανόνα υποδεέστερων σχολείων.
Για να το πω αλλιώς, το παράδειγμα του ελεύθερου ανταγωνισμού ισχύει μόνο για τον πρώτο αγώνα δρόμου εφόσον στους επόμενους η έκβαση έχει σε κάποιο μέτρο προδικαστεί. Δηλαδή η άμιλλα που θα αναδείξει τον καλύτερο υποκαθίσταται από την ανισότητα της κληρονομημένης ανωτερότητας.
Οσο αντιφατικό κι αν ακούγεται, για να αποφευχθεί αυτό το ενδεχόμενο που υπονομεύει το παράδειγμα των νεοφιλελεύθερων, το κράτος πρέπει να προσφέρει όχι απλώς δωρεάν παιδεία αλλά την καλύτερη δυνατή. Κι αυτό μας φέρνει στο άρθρο 16. Το οποίο δεν υποχρεώνει την πολιτεία να παρέχει ανώτατη παιδεία που θα καθιστούσε την ιδιωτική περιττή, αλλά, επιλέγοντας την εύκολη και φτηνή λύση, την απαγορεύει. Συνεπώς, εκείνοι που πιστεύουν, όπως ο Κυριάκος Μητσοτάκης, ότι καλώς ανταμείβονται η ευφυΐα και η εργατικότητα, πρέπει επίσης να ζητούν οι αγωνιζόμενοι να αρχίζουν από το ίδιο σημείο, δηλαδή χωρίς το πλεονέκτημα που χαρίζουν στους λίγους οι εύποροι γονείς τους.
Δυστυχώς, το τι θα συμβεί αν καταργηθεί το άρθρο 16 είναι προβλέψιμο: η πίεση στην πολιτεία να χρηματοδοτεί τα δημόσια πανεπιστήμια θα μειωθεί, με το επιχείρημα ότι αν δεν σας αρέσουν, υπάρχουν και τα ιδιωτικά, ενώ ταυτόχρονα το μικρό μέγεθος της αγοράς θα τα μετατρέψει σε επιχειρήσεις, οι οποίες πουλάνε πτυχία στα παιδιά ευκατάστατων οικογενειών που δεν έχουν την ικανότητα να σπουδάσουν πραγματικά σε σοβαρά πανεπιστήμια εκτός Ελλάδας. Τα περί υγιούς ανταγωνισμού μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών ακούγονται ωραία, αλλά μάλλον θα αποδειχθούν εύκολα λόγια.
Υπάρχει όμως και μια άλλη διάσταση στο θέμα που η Ν.Δ. θέλει να αναδείξει: η βία και το γενικευμένο μπάχαλο από διαφόρων ειδών «αριστερούς». Μάλλον, ως αντιπολίτευση, υπερβάλλουν. (Αλήθεια, γιατί διαμαρτύρεται ο ΣΥΡΙΖΑ; Κι αυτοί το ίδιο δεν έκαναν;)
Το πρόβλημα όμως υφίσταται. Και μάλιστα, με μια ειρωνεία που περνάει απαρατήρητη, απηχεί την αντίφαση που κρύβεται στο σκεπτικό των νεοφιλελεύθερων για τον ανταγωνισμό. Οι αριστεροί πιστεύουν, χωρίς υποχρεωτικά να το συνειδητοποιούν, πόσω μάλλον να το δηλώνουν ανοιχτά, ότι τα πανεπιστήμια είναι κατά κάποιον τρόπο ο «δικός τους χώρος». Ετσι εξηγείται η ανοχή τους σε φαινόμενα αριστερής βίας. Καταδικάζουμε, αλλά...
Μια τέτοια στάση εξουσιοδοτείται από έναν ανομολόγητο συλλογισμό: τα πανεπιστήμια είναι ο κατεξοχήν χώρος της κριτικής αμφισβήτησης, την οποία ενσαρκώνει η Αριστερά, άρα μας «ανήκουν». Προφανώς δεν τους περνάει απ' το μυαλό ότι η κριτική αμφισβήτηση, εξ ορισμού, δεν ενσαρκώνεται αλλά ασκείται επί ποινή ακυρώσεως.
Και δεν την ασκείς επειδή κάποιος συγγενής σου ήταν στη Μακρόνησο. Τόσο απλά. Φαίνεται λοιπόν ότι όπως οι δεξιοί υμνούν τον ελεύθερο ανταγωνισμό τον οποίο καταργούν για να αναπαραγάγουν τον νικητή κληρονομικώ δικαιώματι, έτσι και οι αριστεροί επικαλούνται τον κριτικό λόγο ως ενσάρκωσή του, δηλαδή ως αυτό ακριβώς που ο κριτικός λόγος αμφισβητεί.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου