30 χρόνια τηλεοπτική «ψυχαγωγία»!

Πηγή: efsyn.gr, 15.11.2018

Συντάκτης: 

Δημήτρης Παναγιωτάτος *

Μετά από 30 χρόνια, τα «ιδιωτικά» κανάλια υποχρεώθηκαν επιτέλους να πληρώνουν από δω και πέρα για τις συχνότητές τους – ένα μέτρο που κρίθηκε από πολλούς δίκαιο. Δεν ξέρω όμως πόσοι συνειδητοποίησαν το χειρότερο: ότι μέσα από αυτές τις συχνότητες, για τρεις δεκαετίες, σχεδόν πραξικοπηματικά, «ψυχαγωγήθηκε» το ελληνικό κοινό στο όνομα της «ελεύθερης έκφρασης». Περιορίζομαι στην «ψυχαγωγία», γιατί θεωρώ ότι αυτή επηρεάζει πιο ουσιαστικά, σε βάθος χρόνου, ακόμα και από την πιο μονόπλευρη ενημέρωση.
Δεν παραγνωρίζω ότι τα κανάλια αυτά ήταν ιδιωτικές επιχειρήσεις που επιβίωναν από τις διαφημίσεις τους. Συγχρόνως όμως παρείχαν σκέψη, συναίσθημα, κουλτούρα, έστω και σε μηδενικό βαθμό, κι ανέξοδα έμπαιναν στο σπίτι καθενός ως αντίδοτο στη μοναξιά του ή την αδυναμία του να πληρώσει για την ψυχαγωγία του.
Ας θυμηθούμε κάποιες βασικές επιλογές των «ιδιωτικών» καναλιών στον τομέα της ψυχαγωγίας αυτά τα τριάντα χρόνια:

• Αγνόησαν τον πολιτισμό ακόμα και στην πιο προσιτή μορφή του (εκπομπές για το σινεμά, το βιβλίο κ.ά.).
• Εξαφάνισαν στην κυριολεξία από τις οθόνες τους τον ελληνικό κινηματογράφο των τελευταίων 40 χρόνων καθηλώνοντάς τον στο παρελθόν (δεκαετίες '50 και '60) και αγνοώντας προκλητικά τον σχετικό νόμο που τα υποχρέωνε να χρηματοδοτούν με ένα μικρό ποσοστό τις νέες παραγωγές του.
• Αντικατέστησαν σταδιακά όλες τις κλασικές ξένες ταινίες και όσες είχαν κάποιες καλλιτεχνικές απαιτήσεις με πρόσφατες παραγωγές, στη συντριπτική πλειονότητά τους του στιλ «για να σκοτώνεις την ώρα σου».
• Εδωσαν μεγάλη προτεραιότητα στις δικές τους παραγωγές μυθοπλασίας (που μπορούσαν να φτάσουν και τις 30 τον χρόνο!), με ελάχιστες από αυτές να ξεφεύγουν από κοινοτοπίες και στερεότυπα.
• Παράλληλα, κι ακόμα περισσότερο μετά την κρίση, έστρεψαν την προσοχή τους στα ριάλιτι, τα παιχνίδια, τους κάθε λογής «διαγωνισμούς», καλλιεργώντας έναν απίστευτο ανθρωποφαγικό ανταγωνισμό στον οποίο «ο πρώτος τα παίρνει όλα», οι υπόλοιποι αρκούνται απλώς σ’ αυτόν τον λίγο χρόνο «διασημότητας» και όλοι ανεξαιρέτως έχουν εντρυφήσει στο ευγενές σπορ της αλληλοεξόντωσης.

Υπήρχε άραγε κάποιο σχέδιο πίσω απ’ όλα αυτά; Κάποιο... «concept»; (ο όρος έγινε πολύ της μόδας τελευταία στα κανάλια).
Ενας υπεύθυνος καναλιού, ιδιαίτερα ευφυής, θεωρούσε ότι το ιδανικό τηλεοπτικό πρόγραμμα είναι «αυτό που βλέπεις εύκολα και το ξεχνάς το ίδιο εύκολα»!
Είναι έτσι όμως; Γιατί, σε βάθος χρόνου, αυτό το πρόγραμμα εξοικειώνει το ανθρώπινο μυαλό και το μάτι και την καρδιά με το ευτελές, με το διανοητικά και αισθητικά ασήμαντο που φτιασιδώνεται όμως έτσι ώστε να φαίνεται εντυπωσιακό – ένα life style για να υπάρξεις.
Βλαχο-μπαρόκ ψυχαγωγία, δηλαδή, στην κυριολεξία!
* σκηνοθέτης, συγγραφέας και καθηγητής Κινηματογράφου