Σκυλλίας από τη Σκιώνη: ένας δεινός αρχαίος δύτης και κολυμβητής
Στην αρχαία Ελλάδα δύτες με άπνοια μάζευαν σφουγγάρια και επιδίδονταν σε στρατιωτικές υποβρύχιες επιχειρήσεις. . Η ιδέα της πρώτης αναπνευστικής συσκευής υποβρυχίως -μια χύτρα ανεστραμμένη πάνω από την κεφαλή του δύτη, ώστε να συγκρατεί τον αέρα, ανήκει στον Αριστοτέλη (βλ. Αριστοτέλους Προβλήματα). Ο Θουκυδίδης, επίσης, κάνει αναφορά για δύτες που πριόνιζαν τα υποβρύχια φράγματα προστασίας των Συρακουσίων, ενώ ο Αρριανός εξιστορεί πώς ο Αλέξανδρος έκανε χρήση δυτών στην πολιορκία της Τύρου. Μεταξύ των αρχαίων ιστοριών, η ιστορία του Σκυλλία είναι ίσως η πιο διάσημη.
Ο Ηρόδοτος, ο ιστοριογράφος από την Αλικαρνασσό που ονομάστηκε και
πατέρας της Ιστορίας, αναφέρει ότι το 500 π.Χ ο δύτης Σκυλλίας ή Σκύλλις ή ακόμη Σκύλαξ και Σκύλλος – ονομαστός κολυμβητής, (στο μακροβούτι και στο κολύμβι … σωστό «σκυλόψαρο !...») από την πολιτεία Σκιώνη, Ευβοέων εποίκων της Παλλήνης Χαλκίδικής, ύστερα
από πολλά κατορθώματα του ως βατραχάνθρωπος, συνελήφθη από Πέρσες
στρατιώτες οι οποίοι τον επιβίβασαν σε ένα από τα πλοία του στόλου τους
με σκοπό να τον χρησιμοποιήσουν εναντίον του Ελληνικού στόλου.
Όμως ο
Σκυλλίας έμαθε τα σχέδια τους και βούτηξε από το πλοίο στην θάλασσα,
έκοψε τα σκοινιά από τις άγκυρες και δημιούργησε μεγάλη σύγχυση στον
Περσικό στόλο.Χρησιμοποιώντας ένα κούφιο καλάμι ως αναπνευστήρα
κολύμπησε 9 ναυτικά μίλια μέχρι το Αρτεμίσιο και ανέφερε στους Έλληνες
τις προθέσεις του εχθρού καθώς και άλλα χρήσιμα στοιχεία. Η Ύδνα (κατά
άλλους Κυανή), εκπληκτική δύτρια και κόρη του Σκυλλία, βοήθησε τον πατέρα
της στα έργα του εναντίον των Περσών.
Προς τιμήν τους ανεγέρθησαν δυο χρυσά αγάλματα - ομοιώματα (το ένα
είναι μάλλον η Αφροδίτη του Εσκυλλίνου) στο πανελλήνιο ιερό των Δελφών
τα οποία σύλησε ο Νέρων 500 χρόνια αργότερα.
«Άριστος
δύτης της εποχής του, εκ Σκιώνης, παράσχων μεγάλας εκδουλεύσεις εις
τους Έλληνας κατά τους Περσικούς πολέμους. Ευρισκόμενος εν τη υπηρεσία
του Περσικού στόλου, έπεσεν ημέραν τινά εις την θάλασσαν περί τας
Αφετάς, και, κατά την παράδοσιν διήλθε υπό τα εχθρικά πλοία και έφθασε
κολυμβών υπό την θάλασσαν μέχρι του Αρτεμισίου, όπου εστάθμευεν ο
Ελληνικός στόλος, να αναγγείλη το ναυάγιον του Περσικού στόλου,
πληροφοριών αυτούς συνάμα ότι το υπόλοιπον αυτού περιέπλεε την Είβοιαν
ίνα περικύκλωση τον Ελληνικόν στόλον. Κατά την παράδοσιν, περί της
οποίας αμφιβάλλει και αυτός ο αναφέρων ταύτην Ηρόδοτος, ο Σκυλλίας
διέτρεξεν υπό την θάλασσαν 80 σταδίους ! (Ήροδ. VIII, 8). Μετά το τέλος
του πολέμου οι Αμφικτύονες εκτιμώντες τας προς την Ελλάδα υπηρεσίας του
Σκυλλίου και της θυγατρός του Κυανής, φημιζαμένης και ταύτης ως άρισίης
δύτου και κολυμβήτριας, ανήγειραν προς τιμήν αυτών ανδριάντας εις το εν Δελφοίς Ιερόν του Απόλλωνος.»
Ο άνθρωπος που στάθηκε μεταξύ δύο Κόσμων...
του Ιωάννη Παλάντζα *
Το ζήτημα του πόσο καθοριστική μπορεί να είναι η συμβολή της μεμονωμένης Ιστορικής Προσωπικότητας στη διαμόρφωση της ιστορικής συνέχειας είναι αντικείμενο παλαιόθεν των Θεωρητικών Επιστημών. Τι θα γινόταν αν δεν υπήρχε ο Περικλής των Κλασικών χρόνων, ο Αλέξανδρος της επικής εκστρατείας προς την Ανατολή, o Μαντέλα της αντίστασης κατά του Αpartheid, ο Γκάντι «της μη βίας», ο Χίτλερ της εθνικοσοσιαλιστικής Γερμανίας και πολλοί άλλοι; Αρκετοί θα απαντούσαν ότι η Αμερική θα ανακαλυπτόταν από έναν άλλο Κολόμβο, ενώ κάποιος άλλος θα πετούσε στο διάστημα αντί του Γκαγκάριν. Απλά, είναι θέμα χρονικής επίσπευσης ή αργοπορίας να συντελεστεί κάτι λόγω της κοινωνικής και εξελικτικής ωρίμανσης. Όλα είναι προδιαγεγραμμένο ή μοιραίο να συμβούν, σύμφωνα με μια αρχέγονη νομοτέλεια; Όλα είναι αναπόφευκτο να ανταποκριθούν σε μια γραμμική εξέλιξη ή «άνθρωπος πάντων χρημάτων μέτρον εστίν»;
Άλλοι θα επιχειρηματολογήσουν στη σημασία της συγκυρίας και της στιγμιαίας δράσης ή αντίδρασης του ανθρώπινου υποκειμένου. Του ναύτη- φύλακα, ο οποίος δεν εντόπισε το παγόβουνο τρία λεπτά νωρίτερα, του εργάτη της βάρδιας στο Τσέρνομπιλ που δεν είδε την ένδειξη της βουλωμένης βαλβίδας, του «ύφυδρου» πολεμιστή που κανένας δεν πρόσεξε ότι καταδύεται αφανώς στη γεμάτη από χιλιάδες Πέρσες ακτή της Μαγνησίας. Ένα κλάσμα ιστορικού χρόνου που έμελλε να επαναρρυθμίσει την κλεψύδρα των επικών μαχών, ναυμαχιών, «της ανατολής και δύσεως» Πολιτισμών. Όσο και αν δεν είναι πολύ εύηχο, το όνομα Σκυλλίας, εκλείπει από την γκάμα των μεγάλων Ελλήνων, στους οποίους συχνά καταφεύγουμε για να διασώσουμε την εθνική μας αξιοπρέπεια. Μικρασιάτης και αυτός, από τα Καρύαδνα, απέναντι από τη Σάμο, φρόντισε να διασώσει την ανάμνηση της γενέτειράς του στο όνομα της έφηβης κόρης του, της Ύδνας.
Στα τέλη του 5ου αι. απολάμβανε μία περίοπτη θέση και έχαιρε μεγάλης εκτίμησης στην αυλή του Μεγάλου Βασιλέως της Περσίας. Παρόμοια, δηλαδή τύχη, την οποία απολαμβάνουν σήμερα πολλοί Νεοέλληνες, όντες σύμβουλοι πολυεθνικών εταιρειών, διευθυντικά στελέχη Τραπεζικών Ομίλων, υψηλόβαθμα στελέχη Διεθνών Οργανισμών και Θεσμικών Οργάνων, οι οποίοι εισπράττουν τις παχυλές απολαβές τους σε απόσταση ασφαλείας από την άμοιρη γενέτειρά τους και από τους ταλαίπωρους ομοεθνείς τους. Όσους, δηλαδή, θα απομείνουν σε αυτή τη χώρα και εννοούν το απόφθεγμα: «H Ελλάς κλυδωνίζεται αλλά ποτέ δε βυθίζεται»! Πολύ πιθανόν να είναι και ο πρώτος μεγάλος εξερευνητής, που ολοκλήρωσε τον περίπλου του αραβικού κόσμου κατόπιν αποστολής που του ανέθεσε ο Δαρείος, πριν ξεχυθεί στην κατάκτηση των «ενοχλητικών» ελληνικών πόλεων.
Αυτό, όμως, που γοητεύει στην περίπτωσή του είναι η ανάδειξη - της κατακριτέας σήμερα - ελληνικής ευφυΐας και πρωτοπορίας, καθώς το όνομά του συνδέεται διεθνώς με την απαρχή της τέχνης των οργανωμένων καταδύσεων, των εναλίων ανελκύσεων και της πρώτης ανορθόδοξης στρατιωτικής επιχείρησης ναυτικού χαρακτήρα.
Στην Ελλάδα του 21ου αιώνα, η περίπτωση της ιδιόρρυθμης αυτής προσωπικότητας κάνει τους σύγχρονους επωνύμους όχι μόνο να φαίνονται αλλά και να είναι ασήμαντοι. Ο ίδιος ο Σκυλλίας, κάποτε, πλούτισε από τους αμύθητους θησαυρούς που ανέλκυε από τα εκατοντάδες ναυάγια στο ακρωτήριο Άθως, απόρροια της πρώτης επέλασης των Περσών στην Ελλάδα. Μάλιστα, είχε κάνει μόνιμη κατοικία του τη Σκιώνη Χαλκιδικής, από όπου πάλι τον επιστράτευσε ο Μεγάλος Βασιλιάς στην τρίτη και τελευταία εκστρατεία των Περσών στην Ελλάδα. Όντας ο ίδιος μέλος μια πολυεθνικής αρμάδας, σε μια άλλη απόπειρα παγκοσμιοποίησης, αυτή του Περσικού Βασιλείου, βρέθηκε στην παραλία των Αφετών, όπου πάνω από χίλια Περσικά πλοία ανέμεναν την τελική επίπλευση προς τα νότια.
Ποια εσωτερική σύγκρουση ήταν αυτή και ποιοι συνειρμοί «εθνικής» αυτοσυνειδησίας, που έκαναν τον ήρωά μας να απεμπολήσει τον «εύκρατο βίο» του και να εκθέσει τον εαυτό του και την κόρη του, στον κολυμβητικό διάπλου του Βόρειου Ευβοϊκού; Ποιο επίπεδο «εθνικής» αυταπάρνησης τον κυρίευσε και επιδόθηκε στην κοπή των αγκυρών από πολλά, πλέον, «εχθρικά» πλοία; Ποιο αρχέγονο εθνικό καθήκον τον οδήγησε στον άθλο της υποβρύχιας περαίωσής του στο απέναντι Αρτεμίσιο, όπου ναυλοχούσε ο ελληνικός στόλος και ήταν έτοιμος να υποχωρήσει; Τι θα συνέβαινε αν δεν μετέδιδε τις πληροφορίες για το αξιόμαχο των Περσών και τις αδυναμίες τους;
Το αποτέλεσμα πάντως ήταν οι Έλληνες να παραμείνουν στις θέσεις τους, όπως και στις παρακείμενες Θερμοπύλες, χωρίς να αναβάλουν την τελική σύγκρουση, όταν όλα φαίνονταν εναντίον τους!
Απευθύνομαι στη γνώση όχι του μέσου Έλληνα αλλά του μέσου ανθρώπου, ο οποίος γνωρίζει τι επακολούθησε. Και αναπαράγεται αυτό «το μετά» σαν σημείο αναφοράς της θνητής, γήινης αγωνιστικότητας και του ανθρώπινου μεγαλείου μπροστά στην έπαρση και τη διαλυτικότητα, την οποία κατά καιρούς εκφράζουν αυτοκρατορίες, θρησκείες, πολιτικά και οικονομικά συστήματα.
Ο Σκυλλίας, μετά τον άθλο του καταδύθηκε και εξαφανίστηκε από το προσκήνιο! Κανένας δεν γνωρίζει τι έκανε και πού πήγε μετά. Μία άλλη, όμως ελληνική «Πλειοψηφία» τον τίμησε με επιβλητικό άγαλμα, αυτού και της κόρης του, στο Μαντείο των Δελφών. Έπλασαν λέξεις και μύθους για τον ίδιο.
Αυτός, όχι ήταν, αλλά είναι ο Σκυλλίας. Ο άνθρωπος που κέρδισε την αθανασία, χωρίς να την επιδιώκει, χωρίς να πατρονάρεται για να γίνει σημαντικός. Μπροστά στις «ορδές» δεκάδων σήμερα επωνύμων, οι οποίοι δικαιολογούν τις λανθασμένες επιλογές και τις δοσοληψίες τους για να υποστηρίξουν τη μόρφωση των παιδιών τους σε κανένα καλό ξένο πανεπιστήμιο ή για να έχουν να ανεβάσουν κάποια θεατρική παράσταση ή για μια δύσκολη στιγμή ή για να έχουν καλά γεράματα, σε αυτούς ο Σκυλλίας σίγουρα θα προσέδενε βαρίδια για να χαθούν στα μεγάλα βάθη του Ευβοϊκού.
Σε αυτή την ίδια θάλασσα, η «Περιπέτεια» του Σκυλλία συνεχίζει να εμπνέει σωματικά και πνευματικά εκατοντάδες νέους και λίγο μεγαλύτερους?, οι οποίοι προετοιμάζονται για να είναι αντάξιοι της πρόκλησης. «ΣΚΥΛΛΙΑΣ 2016», λοιπόν, 27 και 28 Αυγούστου στη Λίμνη Ευβοίας, για αυτούς που σκέφτονται και «βιούν» διαφορετικά!
* Ο Ιωάννης Παλάντζας είναι διευθυντής του Λυκείου Λίμνης Ευβοίας και Δρ. Φιλοσοφίας του Freie Universität Berlin
Πηγή: amna.grΠαρασκευή, 27 Μαΐου, 2016
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου