DR. HEIDEGGER'S EXPERIMENT
Hawthorne, Nathaniel,
1804-1864
THAT very
singular man, old Dr. Heidegger, once invited four venerable friends to meet
him in his study. There were three white-bearded gentlemen, Mr. Medbourne,
Colonel Killigrew, and Mr. Gascoigne, and a withered gentlewoman, whose name
was the Widow Wycherly. They were all melancholy old creatures, who had been
unfortunate in life, and whose greatest misfortune it was that they were not
long ago in their graves. Mr. Medbourne, in the vigor of his age, had been a
prosperous merchant, but had lost his all by a frantic speculation, and was
now little better than a mendicant. Colonel Killigrew had wasted his best
years, and his health and substance, in the pursuit of sinful pleasures,
which had given birth to a brood of pains, such as the gout, and divers other
torments of soul and body. Mr. Gascoigne was a ruined politician, a man of
evil fame, or at least had been so till time had buried him from the
knowledge of the present generation, and made him obscure instead of
infamous. As for the Widow Wycherly, tradition tells us that she was a great
beauty in her day; but, for a long while past, she had lived in deep
seclusion, on account of certain scandalous stories which had prejudiced the
gentry of the town against her. It is a circumstance worth mentioning that
each of these three old gentlemen, Mr. Medbourne, Colonel Killigrew, and Mr.
Gascoigne, were early lovers of the Widow Wycherly, and had once been on the
point of cutting each other's throats for her sake. And, before proceeding
further, I will merely hint that Dr. Heidegger and all his foul guests were
sometimes thought to be a little beside themselves, -- as is not infrequently
the case with old people, when worried either by present troubles or woeful
recollections.
``My dear old
friends,'' said Dr. Heidegger, motioning them to be seated, ``I am desirous
of your assistance in one of those little experiments with which I amuse
myself here in my study.''
If all
stories were true, Dr. Heidegger's study must have been a very curious place.
It was a dim, old-fashioned chamber, festooned with cobwebs, and besprinkled
with antique dust. Around the walls stood several oaken bookcases, the lower
shelves of which were filled with rows of gigantic folios and black-letter
quartos, and the upper with little parchment-covered duodecimos. Over the
central bookcase was a bronze bust of Hippocrates, with which, according to
some authorities, Dr. Heidegger was accustomed to hold consultations in all
difficult cases of his practice. In the obscurest corner of the room stood a
tall and narrow oaken closet, with its door ajar, within which doubtfully
appeared a skeleton. Between two of the bookcases hung a looking-glass,
presenting its high and dusty plate within a tarnished gilt frame. Among many
wonderful stories related of this mirror, it was fabled that the spirits of
all the doctor's deceased patients dwelt within its verge, and would stare
him in the face whenever he looked thitherward. The opposite side of the
chamber was ornamented with the full-length portrait of a young lady, arrayed
in the faded magnificence of silk, satin, and brocade, and with a visage as
faded as her dress. Above half a century ago, Dr. Heidegger had been on the point
of marriage with this young lady; but, being affected with some slight
disorder, she had swallowed one of her lover's prescriptions, and died on the
bridal evening. The greatest curiosity of the study remains to be mentioned;
it was a ponderous folio volume, bound in black leather, with massive silver
clasps. There were no letters on the back, and nobody could tell the title of
the book. But it was well known to be a book of magic; and once, when a
chambermaid had lifted it, merely to brush away the dust, the skeleton had
rattled in its closet, the picture of the young lady had stepped one foot
upon the floor, and several ghastly faces had peeped forth from the mirror;
while the brazen head of Hippocrates frowned, and said, -- ``Forbear!''
Such was Dr. Heidegger's
study. On the summer afternoon of our tale a small round table, as black as
ebony, stood in the centre of the room, sustaining a cut-glass vase of
beautiful form and elaborate workmanship. The sunshine came through the
window, between the heavy festoons of two faded damask curtains, and fell
directly across this vase; so that a mild splendor was reflected from it on
the ashen visages of the five old people who sat around. Four champagne
glasses were also on the table.
``My dear old
friends,'' repeated Dr. Heidegger, ``may I reckon on your aid in performing
an exceedingly curious experiment?''
Now Dr.
Heidegger was a very strange old gentleman, whose eccentricity had become the
nucleus for a thousand fantastic stories. Some of these fables, to my shame
be it spoken, might possibly be traced back to my own veracious self; and if
any passages of the present tale should startle the reader's faith, I must be
content to bear the stigma of a fiction monger.
When the
doctor's four guests heard him talk of his proposed experiment, they
anticipated nothing more wonderful than the murder of a mouse in an air pump,
or the examination of a cobweb by the microscope, or some similar nonsense,
with which he was constantly in the habit of pestering his intimates. But
without waiting for a reply, Dr. Heidegger hobbled across the chamber, and
returned with the same ponderous folio, bound in black leather, which common
report affirmed to be a book of magic. Undoing the silver clasps, he opened
the volume, and took from among its black-letter pages a rose, or what was
once a rose, though now the green leaves and crimson petals had assumed one
brownish hue, and the ancient flower seemed ready to crumble to dust in the
doctor's hands.
``This rose,''
said Dr. Heidegger, with a sigh, ``this same withered and crumbling flower,
blossomed five and fifty years ago. It was given me by Sylvia Ward, whose
portrait hangs yonder; and I meant to wear it in my bosom at our wedding. Five
and fifty years it has been treasured between the leaves of this old volume.
Now, would you deem it possible that this rose of half a century could ever
bloom again?''
``Nonsense!'' said the Widow
Wycherly, with a peevish toss of her head. ``You might as well ask whether an
old woman's wrinkled face could ever bloom again.''
``See!''
answered Dr. Heidegger.
He
uncovered the vase, and threw the faded rose into the water which it
contained. At first, it lay lightly on the surface of the fluid, appearing to
imbibe none of its moisture. Soon, however, a singular change began to be
visible. The crushed and dried petals stirred, and assumed a deepening tinge
of crimson, as if the flower were reviving from a deathlike slumber; the
slender stalk and twigs of foliage became green; and there was the rose of
half a century, looking as fresh as when Sylvia Ward had first given it to
her lover. It was scarcely full blown; for some of its delicate red leaves
curled modestly around its moist bosom, within which two or three dewdrops
were sparkling.
``That is certainly a very
pretty deception,'' said the doctor's friends; carelessly, however, for they
had witnessed greater miracles at a conjurer's show; ``pray how was it
effected?''
``Did you
never hear of the `Fountain of Youth?' '' asked Dr. Heidegger, ``which Ponce
De Leon, the Spanish adventurer, went in search of two or three centuries
ago?''
``But did
Ponce De Leon ever find it?'' said the Widow Wycherly.
``No,''
answered Dr. Heidegger, ``for he never sought it in the right place. The
famous Fountain of Youth, if I am rightly informed, is situated in the
southern part of the Floridian peninsula, not far from Lake Macaco. Its
source is overshadowed by several gigantic magnolias, which, though
numberless centuries old, have been kept as fresh as violets by the virtues
of this wonderful water. An acquaintance of mine, knowing my curiosity in
such matters, has sent me what you see in the vase.''
``Ahem!''
said Colonel Killigrew, who believed not a word of the doctor's story; ``and
what may be the effect of this fluid on the human frame?''
``You
shall judge for yourself, my dear colonel,'' replied Dr. Heidegger; ``and all
of you, my respected friends, are welcome to so much of this admirable fluid
as may restore to you the bloom of youth. For my own part, having had much
trouble in growing old, I am in no hurry to grow young again. With your
permission, therefore, I will merely watch the progress of the experiment.''
While he
spoke, Dr. Heidegger had been filling the four champagne glasses with the
water of the Fountain of Youth. It was apparently impregnated with an
effervescent gas, for little bubbles were continually ascending from the
depths of the glasses, and bursting in silvery spray at the surface. As the
liquor diffused a pleasant perfume, the old people doubted not that it
possessed cordial and comfortable properties; and though utter sceptics as to
its rejuvenescent power, they were inclined to swallow it at once. But Dr.
Heidegger besought them to stay a moment.
``Before
you drink, my respectable old friends,'' said he, ``it would be well that,
with the experience of a lifetime to direct you, you should draw up a few
general rules for your guidance, in passing a second time through the perils
of youth. Think what a sin and shame it would be, if, with your peculiar
advantages, you should not become patterns of virtue and wisdom to all the
young people of the age!''
The
doctor's four venerable friends made him no answer, except by a feeble and
tremulous laugh; so very ridiculous was the idea that, knowing how closely
repentance treads behind the steps of error, they should ever go astray
again.
``Drink,
then,'' said the doctor, bowing: ``I rejoice that I have so well selected the
subjects of my experiment.''
With
palsied hands, they raised the glasses to their lips. The liquor, if it
really possessed such virtues as Dr. Heidegger imputed to it, could not have
been bestowed on four human beings who needed it more woefully. They looked
as if they had never known what youth or pleasure was, but had been the
offspring of Nature's dotage, and always the gray, decrepit, sapless,
miserable creatures, who now sat stooping round the doctor's table, without
life enough in their souls or bodies to be animated even by the prospect of
growing young again. They drank off the water, and replaced their glasses on
the table.
Assuredly
there was an almost immediate improvement in the aspect of the party, not
unlike what might have been produced by a glass of generous wine, together
with a sudden glow of cheerful sunshine brightening over all their visages at
once. There was a healthful suffusion on their cheeks, instead of the ashen
hue that had made them look so corpse-like. They gazed at one another, and
fancied that some magic power had really begun to smooth away the deep and
sad inscriptions which Father Time had been so long engraving on their brows.
The Widow Wycherly adjusted her cap, for she felt almost like a woman again.
``Give us
more of this wondrous water!'' cried they, eagerly. ``We are younger -- but
we are still too old! Quick -- give us more!''
``Patience,
patience!'' quoth Dr. Heidegger, who sat watching the experiment with
philosophic coolness. ``You have been a long time growing old. Surely, you
might be content to grow young in half an hour! But the water is at your
service.''
Again he
filled their glasses with the liquor of youth, enough of which still remained
in the vase to turn half the old people in the city to the age of their own
grandchildren. While the bubbles were yet sparkling on the brim, the doctor's
four guests snatched their glasses from the table, and swallowed the contents
at a single gulp. Was it delusion? Even while the draught was passing down
their throats, it seemed to have wrought a change on their whole systems.
Their eyes grew clear and bright; a dark shade deepened among their silvery
locks, they sat around the table, three gentlemen of middle age, and a woman,
hardly beyond her buxom prime.
``My dear
widow, you are charming!'' cried Colonel Killigrew, whose eyes had been fixed
upon her face, while the shadows of age were flitting from it like darkness
from the crimson daybreak.
The fair widow knew, of old,
that Colonel Killigrew's compliments were not always measured by sober truth;
so she started up and ran to the mirror, still dreading that the ugly visage
of an old woman would meet her gaze. Meanwhile, the three gentlemen behaved
in such a manner as proved that the water of the Fountain of Youth possessed
some intoxicating qualities; unless, indeed, their exhilaration of spirits
were merely a lightsome dizziness caused by the sudden removal of the weight
of years. Mr. Gascoigne's mind seemed to run on political topics, but whether
relating to the past, present, or future, could not easily be determined,
since the same ideas and phrases have been in vogue these fifty years. Now he
rattled forth full-throated sentences about patriotism, national glory, and
the people's right; now he muttered some perilous stuff or other, in a sly
and doubtful whisper, so cautiously that even his own conscience could
scarcely catch the secret; and now, again, he spoke in measured accents, and
a deeply deferential tone, as if a royal ear were listening to his
well-turned periods. Colonel Killigrew all this time had been trolling forth
a jolly bottle song, and ringing his glass in symphony with the chorus, while
his eyes wandered toward the buxom figure of the Widow Wycherly. On the other
side of the table, Mr. Medbourne was involved in a calculation of dollars and
cents, with which was strangely intermingled a project for supplying the East
Indies with ice, by harnessing a team of whales to the polar icebergs.
As for the Widow
Wycherly, she stood before the mirror courtesying and simpering to her own
image, and greeting it as the friend whom she loved better than all the world
beside. She thrust her face close to the glass, to see whether some
long-remembered wrinkle or crow's foot had indeed vanished. She examined
whether the snow had so entirely melted from her hair that the venerable cap
could be safely thrown aside. At last, turning briskly away, she came with a
sort of dancing step to the table.
``My dear old
doctor,'' cried she, ``pray favor me with another glass!''
``Certainly,
my dear madam, certainly!'' replied the complaisant doctor; ``see! I have
already filled the glasses.''
There, in
fact, stood the four glasses, brimful of this wonderful water, the delicate
spray of which, as it effervesced from the surface, resembled the tremulous
glitter of diamonds. It was now so nearly sunset that the chamber had grown
duskier than ever; but a mild and moonlike splendor gleamed from within the
vase, and rested alike on the four guests and on the doctor's venerable
figure. He sat in a high-backed, elaborately-carved, oaken arm-chair, with a
gray dignity of aspect that might have well befitted that very Father Time,
whose power had never been disputed, save by this fortunate company. Even while
quaffing the third draught of the Fountain of Youth, they were almost awed by
the expression of his mysterious visage.
But, the next moment, the
exhilarating gush of young life shot through their veins. They were now in
the happy prime of youth. Age, with its miserable train of cares and sorrows
and diseases, was remembered only as the trouble of a dream, from which they
had joyously awoke. The fresh gloss of the soul, so early lost, and without
which the world's successive scenes had been but a gallery of faded pictures,
again threw its enchantment over all their prospects. They felt like
new-created beings in a new-created universe.
``We are
young! We are young!'' they cried exultingly.
Youth,
like the extremity of age, had effaced the strongly-marked characteristics of
middle life, and mutually assimilated them all. They were a group of merry
youngsters, almost maddened with the exuberant frolicsomeness of their years.
The most singular effect of their gayety was an impulse to mock the infirmity
and decrepitude of which they had so lately been the victims. They laughed
loudly at their old-fashioned attire, the wide-skirted coats and flapped
waistcoats of the young men, and the ancient cap and gown of the blooming
girl. One limped across the floor like a gouty grandfather; one set a pair of
spectacles astride of his nose, and pretended to pore over the black-letter
pages of the book of magic; a third seated himself in an arm-chair, and
strove to imitate the venerable dignity of Dr. Heidegger. Then all shouted
mirthfully, and leaped about the room. The Widow Wycherly -- if so fresh a
damsel could be called a widow-tripped up to the doctor's chair, with a
mischievous merriment in her rosy face.
``Doctor, you dear old
soul,'' cried she, ``get up and dance with me!'' And then the four young
people laughed louder than ever, to think what a queer figure the poor old
doctor would cut.
``Pray
excuse me,'' answered the doctor quietly. ``I am old and rheumatic, and my
dancing days were over long ago. But either of these gay young gentlemen will
be glad of so pretty a partner.''
``Dance with me,
Clara!'' cried Colonel Killigrew
``No, no,
I will be her partner!'' shouted Mr. Gascoigne.
``She
promised me her hand, fifty years ago!'' exclaimed Mr. Medbourne.
They all
gathered round her. One caught both her hands in his passionate grasp another
threw his arm about her waist -- the third buried his hand among the glossy
curls that clustered beneath the widow's cap. Blushing, panting, struggling,
chiding, laughing, her warm breath fanning each of their faces by turns, she
strove to disengage herself, yet still remained in their triple embrace.
Never was there a livelier picture of youthful rivalship, with bewitching
beauty for the prize. Yet, by a strange deception, owing to the duskiness of
the chamber, and the antique dresses which they still wore, the tall mirror
is said to have reflected the figures of the three old, gray, withered grandsires,
ridiculously contending for the skinny ugliness of a shrivelled grandam.
But they
were young: their burning passions proved them so. Inflamed to madness by the
coquetry of the girl-widow, who neither granted nor quite withheld her
favors, the three rivals began to interchange threatening glances. Still
keeping hold of the fair prize, they grappled fiercely at one another's
throats. As they struggled to and fro, the table was over-turned, and the
vase dashed into a thousand fragments. The precious Water of Youth flowed in
a bright stream across the floor, moistening the wings of a butterfly, which,
grown old in the decline of summer, had alighted there to die. The insect
fluttered lightly through the chamber, and settled on the snowy head of Dr.
Heidegger.
``Come, come,
gentlemen! -- come, Madam Wycherly,'' exclaimed the doctor, ``I really must
protest against this riot.''
They stood
still and shivered; for it seemed as if gray Time were calling them back from
their sunny youth, far down into the chill and darksome vale of years. They
looked at old Dr. Heidegger, who sat in his carved arm-chair, holding the
rose of half a century, which he had rescued from among the fragments of the
shattered vase. At the motion of his hand, the four rioters resumed their
seats; the more readily, because their violent exertions had wearied them,
youthful though they were.
``My poor
Sylvia's rose!'' ejaculated Dr. Heidegger, holding it in the light of the
sunset clouds; ``it appears to be fading again.''
And so it
was. Even while the party was looking at it, the flower continued to shrivel
up, till it became as dry and fragile as when the doctor had first thrown it
into the vase. He shook off the few drops of moisture which clung to its
petals.
``I love
it as well thus as in its dewy freshness,'' observed he, pressing the
withered rose to his withered lips. While he spoke, the butterfly fluttered
down from the doctor's snowy head, and fell upon the floor.
His guests
shivered again. A strange chillness, whether of the body or spirit they could
not tell, was creeping gradually over them all. They gazed at one another,
and fancied that each fleeting moment snatched away a charm, and left a
deepening furrow where none had been before. Was it an illusion? Had the
changes of a lifetime been crowded into so brief a space, and were they now
four aged people, sitting with their old friend, Dr. Heidegger?
``Are we
grown old again, so soon?'' cried they, dolefully.
In truth
they had. The Water of Youth possessed merely a virtue more transient than
that of wine. The delirium which it created had effervesced away. Yes! they
were old again. With a shuddering impulse, that showed her a woman still, the
widow clasped her skinny hands before her face, and wished that the coffin
lid were over it, since it could be no longer beautiful.
``Yes,
friends, ye are old again,'' said Dr. Heidegger, ``and lo! the Water of Youth
is all lavished on the ground. Well -- I bemoan it not; for if the fountain
gushed at my very doorstep, I would not stoop to bathe my lips in it -- no,
though its delirium were for years instead of moments. Such is the lesson ye
have taught me!''
But the doctor's four
friends had taught no such lesson to themselves. They resolved forthwith to
make a pilgrimage to Florida, and quaff at morning, noon, and night, from the
Fountain of Youth.
Note: -- In an English review, not long since I have been accused of
plagiarizing the idea of this story from a chapter in one of the novels of
Alexandre Dumas. There has undoubtedly been a plagiarism on one side or the
other; but as my story was written a good deal more than twenty years ago,
and as the novel is of considerably more recent date, I take pleasure in
thinking that M. Dumas has done me the honor to appropriate one of the
fanciful conceptions of my earlier days. He is heartily welcome to it; nor is
it the only instance, by many, in which the great French romancer has
exercised the privilege of commanding genius by confiscating the intellectual
property of less famous people to his own use and behoof. September, 1860.
|
ΤΟ ΠΕΙΡΑΜΑ
ΤΟΥ Δρα ΧΑΪΝΤΕΓΚΕΡ
Ναθαναήλ Χόθορν*, 1804-1864
Μετάφραση:
Βασίλης Μηλίτσης
Εκείνος ο πολύ ασυνήθιστος άνθρωπος, ο γέρο Δρ Χαϊντέγκερ, κάλεσε
κάποτε τέσσερις αξιοσέβαστους φίλους να τον συναντήσουν στο γραφείο του. Ήταν
τρεις κύριοι με άσπρα γένια, ο Κύριος Μέντμπουρν, ο Συνταγματάρχης Κίλιγκρου
και ο Κύριος Γκασκόιν, καθώς και μια ξερακιανή
κυρία ονόματι Χήρα Γουήτσερλι. Και οι τέσσερις ήταν μελαγχολικά ηλικιωμένα
άτομα που υπήρξαν άτυχα στη ζωή τους και που η μεγαλύτερη ατυχία τους ήταν
που εδώ και καιρό ζούσαν ακόμη. Ο Κύριος Μέντμπουρν, στην ακμή της ζωής του
υπήρξε ένας πετυχημένος έμπορος αλλά τα έχασε όλα σ’ ένα παράτολμο επιχειρηματικό
ρίσκο και κατέληξε τώρα σχεδόν ζητιάνος. Ο Συνταγματάρχης Κίλιγκρου σπατάλησε
τα καλύτερα χρόνια του, κατέστρεψε την υγεία του και σκόρπισε την περιουσία
του σε επιδιώξεις αμαρτωλών ηδονών, οι οποίες του προξένησαν σωρεία ασθενειών
όπως ποδάγρα και ποικίλα άλλα βάσανα της ψυχής και του σώματος. Ο Κύριος
Γκασκόιν ήταν ένας κατεστραμμένος πολιτικός, ένας άνθρωπος κακόφημος, ή
τουλάχιστον υπήρξε τέτοιος μέχρι που ο χρόνος τον εξάλειψε από την μνήμη της
παρούσης γενιάς και τον κατέστησε άσημο αντί αχρείο. Όσο για τη Χήρα
Γουήτσερλι, φημολογείται πως ήταν μια καλλονή στις μέρες της. Όμως εδώ και
πολύν καιρό ζούσε σε μεγάλη μοναξιά εξαιτίας ορισμένων σκανδαλιστικών
ιστοριών, οι οποίες επηρέασαν αρνητικά την καλή κοινωνία της πόλης για το
άτομό της. Σημειωτέον ότι ο καθένας από τους τρεις γηραιούς κυρίους, ο Κύριος
Μέντμπουρν, ο Συνταγματάρχης Κίλιγκρου και ο Κύριος Γκασκόιν, υπήρξαν από τους πρώτους
εραστές της Χήρας Γουήτσερλι, και είχαν φτάσει ακόμη στο σημείο παρά λίγο να
σκοτωθούν μεταξύ τους για χάρη της. Αλλά, πριν προχωρήσουμε παρακάτω, θα
υπαινιχθώ τούτο μόνο: ότι ο Δρ Χαϊντέγκερ κι όλοι οι φαύλοι του επισκέπτες
ενίοτε θεωρούνταν πως τους είχε λίγο στρίψει, - όπως συχνά συμβαίνει με την
περίπτωση γερόντων όταν πλήττονται από τωρινά βάσανα ή θλιβερές αναμνήσεις.
«Αγαπητοί μου φίλοι», είπε ο Δρ Χαϊντέγκερ, κάνοντάς τους νόημα να
καθίσουν, «Ζητώ τη συμμετοχή σας σ’ ένα από εκείνα τα μικρά πειράματα με τα
οποία διασκεδάζω εδώ στο γραφείο μου».
Αν όλες οι ιστορίες αληθεύουν, το γραφείο του Δρ Χαϊντέγκερ πρέπει να
ήταν ένα πολύ περίεργο μέρος. Το γραφείο του ήταν ένα σκοτεινό, παλιομοδίτικο
δωμάτιο, διακοσμημένο με ιστούς από αράχνες και πασπαλισμένο με αιώνια σκόνη.
Ολόγυρα στους τοίχους έστεκαν αρκετές βιβλιοθήκες από ξύλο οξιάς, που τα κάτω
ράφια τους ήταν καλυμμένα με σειρές από γιγάντιους δίφυλλους και τετράφυλλους
φακέλους με μαύρους τίτλους, και τα πάνω ράφια με μικρές δωδεκάφυλλες
περγαμηνές. Πάνω από την κεντρική βιβλιοθήκη υπήρχε μια μπρούντζινη προτομή
του Ιπποκράτη, την οποία, σύμφωνα με έγκυρες πηγές, ο Δρ Χαϊντέγκερ συνήθιζε
να συμβουλεύεται σε κάθε δύσκολη περίπτωση του ιατρικού του επαγγέλματος.
Στην πιο σκοτεινή γωνιά του δωματίου βρισκόταν μια ψηλή και στενή δρύινη
ντουλάπα, με την πόρτα της μισάνοιχτη, μέσα στη οποία αναμφίβολα μπορούσε να
δει κανείς έναν ανθρώπινο σκελετό. Μεταξύ δύο από τις βιβλιοθήκες ήταν
κρεμασμένος ένας μακρόστενος, σκονισμένος καθρέφτης πλαισιωμένος από μια πολυκαιρισμένη
επίχρυση κορνίζα. Μεταξύ των πολλών καταπληκτικών ιστοριών που λέγονταν γι’
αυτόν τον καθρέφτη, ήταν και η φήμη ότι τα πνεύματα όλων των αποθανόντων
ασθενών του γιατρού κατοικούσαν μέσα
στην περιοχή του, και ατένιζαν κατά πρόσωπο τον ίδιο κάθε φορά που κοίταζε
προς τα εκεί. Η απέναντι πλευρά του δωματίου ήταν διακοσμημένη με το ολόσωμο
πορτρέτο σε φυσικό μέγεθος μιας νεαρής γυναίκας, ντυμένης με μεγαλοπρέπεια μ’
ένα ξεθωριασμένο μεταξωτό, σατινένιο και χρυσοποίκιλτο μπροκάρ φόρεμα, το δε
πρόσωπό της ήταν κι αυτό ξεθωριασμένο όπως κι η ενδυμασία της. Πριν πάνω από
μισό αιώνα, ο Δρ Χαϊντέγκερ επρόκειτο να νυμφευθεί αυτή τη νεαρή γυναίκα,
αλλά έχοντας η νεαρή προσβληθεί από κάποια νευρική διαταραχή, είχε καταπιεί
ένα ολόκληρο μπουκάλι από τα φάρμακα του αγαπημένου της και πέθανε τη νύχτα
του γάμου τους. Το πιο αξιοπερίεργο στο γραφείου δεν αναφέρθηκε ακόμη: κι
αυτό ήταν ένας ογκώδης πολυσέλιδος τόμος, δερματόδετος, που έκλεινε με δυο
πόρπες από ατόφιο ασήμι. Δεν είχε τίποτε γραμμένο στα εξώφυλλά του και κανείς
δεν ήταν σε θέση να ξέρει τον τίτλο του βιβλίου. Όμως ήταν γνωστό σε όλους
πως επρόκειτο για βιβλίο μαγείας. Και κάποτε, όταν η υπηρέτρια το σήκωσε
απλώς για να το ξεσκονίσει, ο σκελετός είχε κροταλίσει μέσα στην ντουλάπα, η
εικόνα της νεαρής γυναίκας είχε κάνει ένα βήμα προς τα εμπρός πάνω στο
πάτωμα, και κάποιες απαίσιες μορφές είχαν κρυφοκοιτάξει μέσα από τον
καθρέφτη, ενώ το μπρούντζινο κεφάλι του Ιπποκράτη σκυθρώπιασε και είπε: «Μην
το πειράζεις!»
Αυτό ήταν το γραφείο του Δρ Χαϊντέγκερ. Το καλοκαιρινό απόγευμα της
εξιστόρησής μας, ένα στρόγγυλο τραπεζάκι, μαύρο σαν έβενος, ήταν τοποθετημένο
στο κέντρο του δωματίου. Πάνω του υπήρχε ένα κρυστάλλινο βάζο με ωραίο σχήμα
και περίτεχνα δουλεμένο. Το φως του ήλιου έμπαινε μέσα από το παράθυρο,
ανάμεσα από τις βαριές ντραπαρίες των δύο ξεθωριασμένων δαμασκηνί κουρτινών
κι έπεφτε ακριβώς στο βάζο με τρόπο που αυτό αντανακλούσε μια απαλή λάμψη πάνω
στις σταχτιές μορφές των πέντε γέρικων ατόμων που κάθονταν γύρω του. Πάνω στο
τραπέζι υπήρχαν τέσσερα ποτήρια σαμπάνιας.
«Αγαπητοί μου παλιόφιλοι», επανέλαβε ο Δρ Χαϊντέγκερ, «Μπορώ να βασιστώ
στη βοήθειά σας για την εκτέλεση ενός εξαιρετικά περίεργου πειράματος;»
Τώρα ο Δρ Χαϊντέγκερ ήταν ένας πολύ παράξενος γέρος, που η
εκκεντρικότητά του είχε γίνει ο πυρήνας χιλιάδων φανταστικών ιστοριών. Μερικά
από αυτά τα μυθεύματα, ας ειπωθεί τούτο προς ντροπή μου, αποδίδονται μάλλον
στη δική μου κατ’ ισχυρισμόν αλήθεια. Και αν οποιαδήποτε εδάφια του παρόντος
διηγήματος ενδέχεται να κλονίσουν την
πίστη του αναγνώστη, θα πρέπει αγόγγυστα να επωμιστώ εγώ το στίγμα του μυθομανούς.
Όταν οι τέσσερις καλεσμένοι του γιατρού τον άκουσαν να μιλάει για το
προτεινόμενο πείραμα, δεν πρόσμεναν τίποτε πιο εκπληκτικό από τη δολοφονία
ενός ποντικού μέσα σε μια αντλία αέρα ή την εξέταση ενός ιστού αράχνης κάτω από
το μικροσκόπιο ή κάποια παρόμοια ανοησία, πράγματα με τα οποία ολοένα
συνήθιζε ο γιατρός να βασανίζει τους γνωστούς του. Αλλά χωρίς να περιμένει
απάντηση, ο Δρ Χαϊντέγκερ διέσχισε κουτσαίνοντας το δωμάτιο και επέστρεψε
κρατώντας τον προαναφερθέντα δερματόδετο τόμο, που κοινές αναφορές
επιβεβαιώνουν πως επρόκειτο για βιβλίο μαγείας. Ξεκούμπωσε τις ασημένιες
πόρπες, άνοιξε το ογκώδες βιβλίο κι έβγαλε μέσα από τις σελίδες του,
γραμμένες με χοντρά γράμματα, ένα τριαντάφυλλο, ή μάλλον ό, τι ήταν κάποτε
τριαντάφυλλο, αν και τώρα τα πράσινα φύλλα και τα βαθυκόκκινα πέταλά του
είχαν πάρει μια σκουρόχρωμη χροιά, και το παμπάλαιο αυτό άνθος έδειχνε έτοιμο
να θρυμματιστεί και να γίνει σκόνη στα χέρια του γιατρού.
«Το τριαντάφυλλο αυτό», είπε ο Δρ Χαϊντέγκερ, αναστενάζοντας, «τούτο το λουλούδι,
μαραμένο και έτοιμο να κονιορτοποιηθεί, άνθισε πριν από πενήντα πέντε χρόνια.
Μου το έδωσε η Σίλβια Γουόρντ, που το πορτρέτο της κρέμεται σ’ εκείνον εκεί τον
τοίχο. Κι επρόκειτο να το φορέσω στο πέτο μου τη μέρα του γάμου μας. Για
πενήντα πέντε χρόνια το φύλαγα σαν θησαυρό μέσα στις σελίδες αυτού του παλιού
τόμου. Λοιπόν, θα πιστεύατε πως τούτο δω το τριαντάφυλλο θα μπορούσε ποτέ να
ανθίσει ξανά μετά από μισό αιώνα;»
«Ανοησίες!»
είπε η Χήρα Γουήτσερλι, μ’ ένα ευέξαπτο τίναγμα του κεφαλιού της. «Θα
μπορούσες κάλλιστα να αναρωτηθείς αν το ρυτιδωμένο πρόσωπο μιας γριάς θα
μπορούσε ποτέ να ξανανιώσει».
«Για
κοιτάξτε!» απάντησε ο Δρ Χαϊντέγκερ.
Ξεσκέπασε
το βάζο και έριξε το μαραμένο τριαντάφυλλο στο νερό που περιείχε. Στην αρχή,
αυτό έμεινε να επιπλέει ελαφρά στην επιφάνεια του υγρού, χωρίς να δείχνει να
απορροφά κάτι από την υγρασία του. Γρήγορα, όμως, άρχισε να γίνεται ορατή μια
ασυνήθιστη αλλαγή. Τα τσακισμένα και αποξηραμένα πέταλα άρχισαν να
αναδεύονται και να παίρνουν μια βαθυκόκκινη απόχρωση, λες και το λουλούδι
ζωντάνευε από έναν νεκρικό ύπνο. Το εύθραυστο κοτσανάκι και τα κλαδάκια των
φύλλων του πρασίνιζαν. Και να, το τριαντάφυλλο ηλικίας μισού αιώνα, έδειχνε
το ίδιο φρέσκο όπως ήταν όταν η Σίλβια Γουόρντ το είχε δώσει για πρώτη φορά
στον αγαπημένο της. Δεν είχε καλά-καλά ακόμη επανέλθει στην πλήρη άνθισή του,
διότι κάποια από τα κόκκινα φυλλαράκια ήταν κουλουριασμένα δειλά γύρω από το
υγρό στέλεχος, μέσα στο οποίο άστραφταν κάνα δυο δροσοσταλίδες.
«Τούτο
βέβαια είναι μια πολύ ωραία οφθαλμαπάτη», είπαν οι φίλοι του γιατρού, χωρίς
όμως να εντυπωσιαστούν, διότι είχαν δει πιο εντυπωσιακά τεχνάσματα σε
ταχυδακτυλουργικές επιδείξεις. «Πώς το κάνατε αυτό, σε παρακαλούμε;»
«Δεν
έχετε ποτέ ακούσει για την Πηγή της
Νεότητας;» ρώτησε ο Δρ Χαϊντέγκερ, «εκείνη που ο Πόνσε Ντε Λεόν*, ο
Ισπανός τυχοδιώκτης, πήγε να βρει πριν από τρεις αιώνες;»
«Αλλά
ο Πόνσε Ντε Λεόν τη βρήκε ποτέ;» είπε η Χήρα Γουήτσερλι.
«Όχι»,
απάντησε ο Δρ Χαϊντέγκερ, «γιατί ποτέ δεν έψαξε στο σωστό μέρος. Η μυθική Πηγή της Νεότητας, αν είμαι σωστά
πληροφορημένος, βρίσκεται στο νότιο μέρος της χερσονήσου της Φλόριντας, κοντά
στη λίμνη Μακάκο. Η πηγή σκιάζεται από αρκετές γιγαντιαίες μανόλιες, οι
οποίες, αν και αμέτρητους αιώνες γέρικες, διατηρούνται φρέσκες σαν βιολέτες
με τις ιδιότητες αυτού του θαυματουργικού νερού. Ένας γνωστός μου,
γνωρίζοντας την περιέργειά μου για τέτοια θέματα, μου έστειλε αυτό που
βλέπετε μέσα στο βάζο».
«Χμ!»
έκανε ο Συνταγματάρχης Κίλιγκρου, που δεν πίστεψε λέξη από τα λεγόμενα του
γιατρού. «Και τι αποτέλεσμα μπορεί να έχει αυτό το υγρό στον ανθρώπινο
οργανισμό;»
«Αυτό
θα το κρίνεις ο ίδιος, αγαπητέ μου συνταγματάρχα», αποκρίθηκε ο Δρ
Χαϊντέγκερ, «και όλοι σας, αξιοσέβαστοι φίλοι μου, καλείστε να δοκιμάστε τόσο
απ’ αυτό το θαυμαστό υγρό όσο να μπορέσει να σας ξαναδώσει το άνθος της
νιότης. Όσο για μένα, έχοντας περάσει πολλές σκοτούρες γερνώντας, δε βιάζομαι
και πολύ να ξαναγίνω νέος. Γι’ αυτό, με την άδειά σας, εγώ θα είμαι ένας
απλός παρατηρητής της διαδικασίας του πειράματος».
Ενώ
ο Δρ Χαϊντέγκερ μιλούσε, παράλληλα γέμιζε τα τέσσερα ποτήρια σαμπάνιας με το
νερό της Πηγής της Νεότητας. Ήταν
προφανώς διαποτισμένο με κάποιο αναβράζον αέριο, διότι μικρές φυσαλίδες
ανέβαιναν συνεχώς από τον πυθμένα των ποτηριών και έσκαγαν σε ασημένιο αφρό
στην επιφάνεια. Καθώς το υγρό ανέδιδε ένα ευχάριστο άρωμα, τα γέρικα άτομα
δεν αμφισβητούσαν πλέον ότι τούτο περιείχε
ζωτικές και ευεργετικές ιδιότητες. Αν και πεπεισμένοι σκεπτικιστές για
την αναζωογονητική του δύναμη, προθυμοποιήθηκαν να το πιουν αμέσως. Όμως ο Δρ
Χαϊντέγκερ τους παρακάλεσε να περιμένουν μια στιγμή.
«Πριν
πιείτε, αξιοσέβαστοι παλιοί μου φίλοι», είπε ο γιατρός, «Θα ήταν σκόπιμο, με
την πείρα μιας ολόκληρης ζωής για οδηγό σας, να ακολουθήσετε μερικούς κανόνες
προς καθοδήγησή σας, περνώντας για δεύτερη φορά από τις συμπληγάδες της
νιότης. Αναλογιστείτε τι ντροπή και αμαρτία θα αποτελεί, με τα ασυνήθιστα
προτερήματά σας, το να μην καταστείτε παραδείγματα αρετής και σοφίας για όλη
την νεολαία!»
Οι
τέσσερις φίλοι του γιατρού δεν του έδωσαν καμιά απάντηση, παρά μόνο έβγαλαν
ένα αδύναμο και τρεμουλιαστό γέλιο: τόσο πολύ γελοία φάνηκε η ιδέα ώστε,
γνωρίζοντας πόσο κοντά η μετάνοια ακολουθεί τα βήματα του λάθους, να βαδίσουν
ποτέ εκ νέου το δρόμο της Κακίας.
«Πιείτε,
λοιπόν», είπε ο γιατρός με μια υπόκλιση: «Χαίρομαι που τόσο καλά έχω διαλέξει
τα άτομα για το πείραμά μου».
Με
τρεμάμενα χέρια έφεραν τα ποτήρια στα χείλη τους. Το υγρό, εάν πράγματι είχε
τέτοιες ευεργετικές ιδιότητες όπως το καταλόγιζε ο Δρ Χαϊντέγκερ, δεν
μπορούσε να δωριθεί αλλού παρά μόνο στους τέσσερις αυτούς ανθρώπους που τόσο
απελπισμένα το είχαν ανάγκη. Φαίνονταν σαν να μην είχαν ποτέ γνωρίσει τι
σημαίνει νιάτα και χαρά, αλλά να ήταν εξαρχής φυσικά προϊόντα ξεμωράματος,
ασπρομάλλικα, ετοιμόρροπα, ξεζουμισμένα, αξιοθρήνητα πλάσματα, που κάθονταν
τώρα σκυφτά γύρω από το τραπέζι του γιατρού, χωρίς αρκετή ικμάδα ούτε στην
ψυχή ούτε στο σώμα τους για να πάρουν κουράγιο από την προοπτική του να
ξαναγίνουν νέοι. Ήπιαν το νερό μονορούφι κι απίθωσαν τα ποτήρια τους πάνω στο
τραπέζι.
Υπήρξε
στα σίγουρα μια σχεδόν άμεση βελτίωση στην ατμόσφαιρα της παρέας, παρόμοια μ’
εκείνη που δημιουργείται μετά από ένα ποτήρι δυνατού κρασιού, μαζί με μια
ζεστασιά από χαρούμενη λιακάδα που φώτιζε παντού στην όψη τους. Τα μάγουλά
τους κατακλύστηκαν από ένα υγιές χρώμα, αντίθετα με τη μέχρι τούδε χροιά που
τους προσέδιδε όψη πτώματος. Ατένιζαν ο ένας τον άλλον κι ένιωθαν πως κάποια
μαγική δύναμη είχε πράγματι αρχίσει να λειαίνει και να αφαιρεί τις βαθιές και
μελαγχολικές χαρακιές που ο πανδαμάτορας χρόνος είχε προ πολλού σκαλίσει στο
μέτωπό τους. Η Χήρα Γουήτσερλι έσιαξε το καπελάκι της, γιατί ένιωσε σχεδόν
γυναίκα πάλι.
«Δώσε
μας κι άλλο απ’ αυτό το θαυματουργό νερό!» ξεφώνισαν με λαχτάρα. «Γίναμε ξανά
νέοι – αλλά παραείμαστε ακόμη γέροι! Γρήγορα – δώσε μας κι άλλο!»
«Υπομονή,
υπομονή!» είπε ο Δρ Χαϊντέγκερ, ο οποίος καθόταν και παρακολουθούσε το
πείραμα με φιλοσοφική αταραξία. «Κάνατε πολύν καιρό να γεράσετε. Σίγουρα θα
μπορούσατε να είστε ικανοποιημένοι να γίνετε νέοι σε μισή ώρα! Το νερό είναι
στη διάθεσή σας».
Ξαναγέμισε
τα ποτήρια τους με το υγρό της νεότητας, απ’ το οποίο παρέμεινε αρκετό στο
βάζο να καταστήσει τον μισό πληθυσμό της πόλης στην ηλικία των εγγονών τους.
Ενώ οι φυσαλίδες συνέχιζαν να στραφταλίζουν στο χείλος των ποτηριών, οι
τέσσερις καλεσμένοι του γιατρού άρπαξαν με απληστία τα ποτήρια τους από το
τραπέζι και κατέβασαν το περιεχόμενο μονορούφι. Μήπως ήταν πλάνη; Ακόμη κι
ενώ η ρουφηξιά περνούσε από τον οισοφάγο τους, φάνηκε πως προκάλεσε μια αλλαγή
σ’ ολόκληρο τον οργανισμό τους. Τα μάτια τους έγιναν λαμπερά, η όρασή τους
βελτιώθηκε και μια βαθιά σκούρα απόχρωση εμφανίστηκε στους ασημένιους
βοστρύχους των κυρίων. Τώρα γύρω από το τραπέζι κάθονταν τρεις μεσήλικες
κύριοι, και μια χυμώδης γυναίκα μόλις λίγο πάνω από την ακμή της.
«Αγαπητή
μου κυρία, είστε πράγματι χάρμα!» απευθύνθηκε στη Χήρα αναφωνώντας ο
Συνταγματάρχης Κίλιγκρου, που δεν μπορούσε να πάρει τη ματιά του από το
πρόσωπό της, που έδιωχνε τις σκιές της ηλικίας σαν τη ροδαυγή που το διώχνει
τη σκοτεινιά.
Η
ωραία Χήρα γνώριζε παλαιόθεν πως οι φιλοφρονήσεις του Συνταγματάρχη Κίλιγκρου
δεν ανταποκρίνονταν πάντα στην πεζή πραγματικότητα. Γι’ αυτό σηκώθηκε απότομα
και κατευθύνθηκε τρέχοντας στον καθρέφτη, διατηρώντας ακόμη το φόβο μήπως το
άσχημο είδωλο μιας γριάς την ατενίσει κατά πρόσωπο. Εντωμεταξύ, οι τρεις
κύριοι συμπεριφέρονταν με τέτοιο τρόπο λες και το νερό της Πηγής της Νιότης περιείχε κάποιες
μεθυστικές ιδιότητες, εκτός κι αν, πράγματι, η αγαλλίαση του πνεύματός τους
ήταν απλά μια ελαφρά ζάλη που την προξένησε το απότομο ξαλάφρωμα από το
φορτίο των χρόνων. Το μυαλό του Κυρίου Γκασκόιν έδειχνε να πηγαίνει σε
πολιτικά θέματα, αλλά αν αυτά αφορούσαν το παρελθόν, το παρόν ή το μέλλον,
δεν ήταν εύκολο να προσδιοριστεί, αφού η ίδια φρασεολογία και οι ίδιες ιδέες
ήταν σε χρήση εδώ και πενήντα χρόνια. Πότε άρχισε να ρητορεύει βαθύφωνα για
πατριωτισμό, εθνική δόξα και για τα δικαιώματα του λαού, πότε να χαμηλώνει τη
φωνή του και μιλάει για θέματα επικίνδυνα και ύπουλα, σχεδόν ψιθυριστά, και τόσο
προσεχτικά που ακόμη κι η ίδια η συνείδησή του μετά βίας μπορούσε να
ανακαλύψει το μυστικό. Και πότε πάλι, μιλούσε μετρημένα και μ’ ευλαβικό τόνο,
λες και κάποιο βασιλικό αυτί θα άκουγε τις εύγλωττές του προτάσεις. Ο
Συνταγματάρχης Κίλιγκρου σ’ αυτό το μεταξύ έλεγε με μακρόσυρτη φωνή ένα
κεφάτο βακχικό τραγούδι κουδουνίζοντας το ποτήρι του σε συγχορδία, ενώ τα
μάτια του περιπλανιόνταν στην στρουμπουλή μορφή της Χήρας Γουήτσερλι. Από την
άλλη μεριά του τραπεζιού ο Κύριος Μέντμπουρν ήταν απορροφημένος σε υπολογισμούς
δολαρίων και σεντ, οι οποίοι κατά παράδοξο τρόπο αφορούσαν ένα σχέδιο
εφοδιασμού των Ανατολικών Ινδιών με πάγο, προσδένοντας ένα κοπάδι φάλαινες σε
παγόβουνα.
Η
δε Χήρα Γουήτσερλι, καμάρωνε μπροστά στον καθρέφτη χαζογελώντας και κάνοντας
υποκλίσεις στο είδωλό της και χαιρετίζοντάς το σαν τον φίλο που αγαπούσε
περισσότερο απ’ όλη την υπάρχουσα οικουμένη. Κολλούσε το πρόσωπό της κοντά
στο γυαλί για να δει αν κάποια πολύ γνώριμη ρυτίδα ή εκείνες γύρω από τα
μάτια είχαν εξαφανιστεί. Εξέταζε εάν τα χιόνια είχαν λιώσει από τα μαλλιά της
και αν το σεβάσμιο καπελάκι της μπορούσε με ασφάλεια να πεταχτεί στην μπάντα.
Επί τέλους, απομακρύνθηκε με ζωηρό βήμα και, κουνιστή και λικνιστή, πλησίασε
στο τραπέζι.
«Αγαπητέ
μου γεροντάκο γιατρέ», ξεφώνισε, «παρακαλώ θα με υποχρεώσετε μ’ ένα ποτήρι
ακόμη!»
«Ευχαρίστως,
αγαπητή μου κυρία, μετά χαράς!» αποκρίθηκε ο πάντα πρόθυμος γιατρός, «ορίστε!
Έχω κιόλας γεμίσει τα ποτήρια».
Και
πράγματι, εκεί βρίσκονταν τα τέσσερα ποτήρια, γεμάτα μέχρι χείλους με το
θαυματουργό υγρό, που ο αστραφτερός του αφρός, καθώς ανάβραζε στην επιφάνεια
των ποτηριών, έμοιαζε με την τρεμουλιαστή λάμψη διαμαντιών. Πλησίαζε σχεδόν
να βασιλέψει ο ήλιος και το δωμάτιο άρχιζε να γίνεται σκοτεινότερο από πριν.
Όμως μια ήπια και φεγγαρόφωτη λάμψη φεγγοβολούσε μέσα από το βάζο και έπεφτε
το ίδιο πάνω στους τέσσερις καλεσμένους καθώς και στη σεβάσμια μορφή του
γιατρού. Ο τελευταίος καθόταν σε μια δρύινη πολυθρόνα με ψηλή πλάτη,
περίτεχνα σκαλισμένη, δεσπόζοντας με την πολιά του μεγαλοπρέπεια της όψης του
που κάλλιστα θα ταίριαζε στον πανδαμάτορα χρόνο, του οποίου η δύναμη δεν είχε
ποτέ αμφισβητηθεί παρά μόνο από την παρούσα τυχερή παρέα. Ακόμη κι ενώ
άπληστα κατέβαζαν το τρίτο ποτήρι της Πηγής
της Νιότης, θωρούσαν σχεδόν με δέος την έκφραση της μυστηριώδους όψης
του.
Όμως,
την επόμενη στιγμή, το συναρπαστικό ξεχείλισμα της νιότης άρχισε να
κυκλοφορεί ορμητικά στις φλέβες τους. Τώρα βρίσκονταν στην ευτυχισμένη ακμή
της νεότητας. Τα γηρατειά, με την αξιοθρήνητη σωρεία από στενοχώριες, λύπες
και αρρώστιες, ήταν πλέον μια ανάμνηση σαν την ταλαιπωρία ενός ονείρου από το
οποίο ξύπνησαν χαρούμενοι. Η νωπή στιλπνότητα της ψυχής, τόσο νωρίς χαμένη,
και χωρίς την οποία οι διαδοχικές σκηνές του κόσμου δεν θα ήταν παρά μια
πινακοθήκη από ξεθωριασμένους πίνακες, έριξε εκ νέου τη γοητεία της πάνω σ’
όλες τους τις προσδοκίες. Ένιωσαν σαν ξαναγεννημένα όντα σ’ ένα ξαναγεννημένο
σύμπαν.
«Είμαστε
νέοι! Είμαστε νέοι!» ξεφώνιζαν με αγαλλίαση.
Τα
νιάτα, όπως και τα βαθιά γεράματα, είχαν σβήσει τα έντονα χαρακτηριστικά της
μέσης ηλικίας και αμοιβαία τα είχαν όλα αφομοιώσει. Ήταν τώρα μια εύθυμη
νεαρή παρέα, σχεδόν ξετρελαμένη με την πληθωρική ζωηρότητα των χρόνων τους. Το
πιο ασυνήθιστο αποτέλεσμα της ευθυμίας τους ήταν μια παρόρμηση να κοροϊδέψουν
την αδυναμία και τη σωματική φθορά που τόσο πρόσφατα υπήρξαν θύματά τους.
Γελούσαν δυνατά με τα παλιομοδίτικα ρούχα τους, με τα φαρδιά επανωφόρια και
τα πτερυγωτά γιλέκα που φορούσαν τώρα ως νέοι, και με το αρχαίο καπελάκι και
φόρεμα της νέας τώρα σαν λουλούδι κοπέλας. Ένας τους διέσχισε κουτσαίνοντας
το δωμάτιο σαν παππούς με ποδάγρα, άλλος έβαλε ένα ζευγάρι γυαλιά χαμηλά πάνω
στη μύτη κι έκανε πως διάβαζε απορροφημένος τις με χοντρά γράμματα γρμμένες
σελίδες της σολομωνικής. Ένας τρίτος ήταν καθισμένος σε μια πολυθρόνα και
πάσχιζε να μιμηθεί τη σεβάσμια μεγαλοπρέπεια του Δρα Χαϊντέγκερ. Μετά όλοι
τους ξεφώνιζαν χαρούμενα και χοροπηδούσαν εδώ κι εκεί μέσα στο δωμάτιο. Η χήρα
Γουήτσερλι – αν μια τέτοια κοπελίτσα σαν τα κρύα νερά θα μπορούσε να λέγεται
χήρα – προχώρησε λικνιστά προς τη θέση του γιατρού, με μια σκανταλιάρικη
φαιδρότητα στο ροδαλό της προσωπάκι».
«Γιατρέ,
καλέ μου και γλυκέ», ξεφώνισε, «σήκω να με χορέψεις!» και τότε οι τέσσερις
νεαροί ξέσπασαν σε δυνατότερα γέλια από ποτέ σκεπτόμενοι τι σόι θέαμα θα παρουσίαζε
ο καημένος ο γιατρός.
«Παρακαλώ
συγχώρησέ με» απάντησε ήρεμα ο γιατρός. «Εγώ είμαι γέρος και με ρευματισμούς,
οι δε μέρες του χορού έχουν περάσει προ πολλού. Αλλά ένας από αυτούς τους
εύθυμους νεαρούς κυρίους θα ήταν ευτυχής να γίνει ο καβαλιέρος σου».
«Χόρεψε
μαζί μου, Κλάρα!» φώναξε ο Συνταγματάρχης Κίλιγκρου.
«Όχι,
όχι, εγώ θα είμαι ο καβαλιέρος της!» ξεφώνισε ο Κύριος Γκασκόιν.
«Η
ίδια μου υποσχέθηκε το χέρι της πενήντα χρόνια πριν!» αναφώνησε ο Κύριος
Μέντμπουρν.
Όλοι
τους μαζεύτηκαν γύρω της. Ένας έπιασε τα δυο της χέρια στα δικά τους με
πάθος, ένας άλλος την αγκάλιασε από τη μέση – και ο τρίτος έβαλε τα χέρια του
μέσα στις λαμπερές μπούκλες που ήταν μαζεμένες κάτω από το σκουφί της χήρας.
Κοκκινίζοντας, ασθμαίνοντας, παλεύοντας, μαλώνοντας, γελώντας, ανεμίζοντας τη
ζεστή ανάσα της στα πρόσωπά τους, πάσχιζε να απαλλαγεί, κι όμως συνέχιζε να
βρίσκεται αιχμαλωτισμένη στο τριπλό τους αγκάλιασμα. Ποτέ δεν υπήρξε
ζωηρότερη εικόνα νεανικού ανταγωνισμού και ερωτοτροπίας, με τρόπαιο μια
μαγευτική καλλονή. Όμως, δημιουργήθηκε μια παράξενη ψευδαίσθηση: θέλεις από
το μισοσκόταδο τους δωματίου, θέλεις από τα παλιομοδίτικα ρούχα που φορούσαν
ακόμη, ο ψηλός καθρέφτης λέγεται ότι αντανακλούσε τις μορφές τριών γέρικων,
πολιών και μαραμένων παππούδων να μαλώνουν γελοιωδώς για την κοκκαλιάρικη
ασχήμια μιας σταφιδιασμένης γριάς.
Όμως
αυτοί ήσαν νέοι: το αποδείκνυε το φλογερό τους πάθος. Ερεθισμένοι μέχρι
τρέλας από την κοκεταρία της χήρας-κοριτσιού, η οποία ούτε χάριζε αλλά ούτε
και εντελώς αρνιόταν την εύνοιά της, οι τρεις αντεραστές άρχισαν ν’
ανταλλάσσουν απειλητικές ματιές. Και εξακολουθώντας από τη μια να κρατούν
γερά το ωραίο τρόπαιό τους, αρπάχτηκαν ο ένας με τον άλλο άγρια από το λαιμό.
Και καθώς πάλευαν μπρος πίσω, αναποδογύρισαν το τραπέζι, και το βάζο έπεσε με
πάταγο και έγινε χίλια κομμάτια. Και το πρώην Νερό της Νιότης έρεε σ’ ένα λαμπερό ρυάκι πάνω στο πάτωμα,
μουσκεύοντας τα φτερά μιας πεταλούδας, η οποία, γερασμένη κι αυτή στο τέλους
του καλοκαιριού, είχε καθίσει εκεί για να πεθάνει. Το έντομο φτερούγισε
ανάλαφρο μέσα στο δωμάτιο κι εγκαταστάθηκε στο κάτασπρο κεφάλι του Δρ
Χαϊντέγκερ.
«Ελάτε,
ελάτε, κύριοι! – ελάτε κι εσείς κυρία Γουήτσερλι», αναφώνησε ο γιατρός,
«αλήθεια, διαμαρτύρομαι γι’ αυτήν τη βίαιη συμπεριφορά σας».
Σταμάτησαν
απότομα και ανατρίχιασαν, διότι φάνηκε πως ο γηραιός Χρόνος τους καλούσε πίσω
από τη φωτεινή τους νεότητα, κάτω μακριά στην ψυχρή και ζοφερή κοιλάδα των
χρόνων. Κοίταξαν τον Δρ Χαϊντέγκερ, ο οποίος καθόταν στη σκαλισμένη πολυθρόνα
του, κρατώντας το μισού αιώνα ηλικίας τριαντάφυλλο, που είχε περισώσει από τα
συντρίμμια του σπασμένου βάζου. Στην κίνηση του χεριού του οι τέσσερις ταραξίες
ξανακάθισαν στις θέσεις τους, και μάλιστα με περισσή προθυμία, διότι οι βίαιες
προσπάθειές τους τούς είχαν καταβάλει, παρόλη τη νεότητά τους.
«Αχ,
το τριαντάφυλλο της φτωχής μου Σίλβιας!» αναφώνησε ο Δρ Χαϊντέγκερ, κρατώντας
το στο φως του συννεφιασμένου βασιλέματος. «Φαίνεται να μαραίνεται ξανά».
Και
πράγματι έτσι ήταν. Κι ενώ η παρέα το κοιτούσε, το λουλούδι συνέχιζε να
ζαρώνει μέχρι που ξεράθηκε και έγινε τόσο εύθραυστο όπως όταν ο γιατρός το
πρωτοέριξε στο βάζο. Το κούνησε να πέσουν λίγες δροσοσταλίδες που είχαν
μείνει ακόμη στα πέταλά του.
«Εγώ
το αγαπώ το ίδιο όπως κι όταν ήταν στην πρώτη του δροσερή φρεσκάδα», παρατήρησε,
πιέζοντας το μαραμένο τριαντάφυλλο στα μαραμένα του χείλη. Ενώ μιλούσε, η
πεταλούδα φτερούγισε πετώντας από το χιονισμένο κεφάλι του γιατρού κι έπεσε
στο πάτωμα.
Οι
καλεσμένοι του ανατρίχιασαν για μια ακόμη φορά. Μια παράξενη ψύχρα – αν ήταν
στο σώμα τους ή στο πνεύμα τους δεν μπορούσαν να ξέρουν – άρχισε να έρπει
προοδευτικά πάνω τους. Ατένιζαν ο ένας τον άλλον, και αναπολούσαν πως κάθε
φευγαλέα στιγμή φεύγοντας άρπαζε μαζί της μια μαγεία, και άφηνε ξωπίσω της
μια βαθιά αυλακιά εκεί που δεν υπήρχε πριν. Μήπως ήταν μια ψευδαίσθηση; Είχαν
οι αλλαγές μιας ολάκερης ζωής συνωστιστεί σ’ ένα τόσο σύντομο χρονικό
διάστημα, και ήταν αυτοί τώρα τέσσερα γηραλέα άτομα, που κάθονταν συντροφιά
με τον παλιό τους φίλο, τον Δρα Χαϊντέγκερ;
«Ξαναγίναμε
γέροι τόσο σύντομα;» ξεφώνισαν με θλίψη.
Στ’
αλήθεια είχαν ξαναγίνει γέροι. Το Νερό
της Νιότης περιείχε μια ευεργετική ιδιότητα περισσότερο παροδική απ’ ό,
τι το κρασί. Το παραλήρημα χαράς που προκάλεσε είχε εξατμιστεί. Μάλιστα!
Ξανάγιναν γέροι. Με μια αυθόρμητη κίνηση, που την έκανε να αναρριγήσει και
έδειχνε πως ήταν ακόμη γυναίκα, η χήρα κάλυψε το πρόσωπό της με τα
κοκκαλιάρικα χέρια της, και ένιωσε πως ήταν καλύτερα να το έκρυβε το κάλυμμα
του φέρετρου, μια και δεν μπορούσε να είναι πια ωραία.
«Μάλιστα,
φίλοι μου, είστε πάλι γέροι», είπε ο Δρ Χαϊντέγκερ, «Και κοιτάξτε! Το Νερό της Νιότης έχει όλο χαραμιστεί
στο πάτωμα. Λοιπόν – δεν θα θρηνήσω γι’ αυτό. Ακόμη κι αν η πηγή ανάβλυζε στο
ίδιο μου το κατώφλι, δε θα έσκυβα να βρέξω τα χείλη μου – όχι, αν και το
παραλήρημα αγαλλίασης θα διαρκούσε για χρόνια αντί για λίγες στιγμές. Αυτό το
μάθημα μου διδάξατε!»
Όμως,
οι τέσσερις φίλοι του γιατρού δεν πήραν ένα παρόμοιο μάθημα οι ίδιοι. Γι’
αυτό πήραν την απόφαση να πάνε ένα προσκύνημα στη Φλόριντα, και να πίνουν,
πρωί, μεσημέρι, βράδυ, από την Πηγή της
Νεότητας.
Σημείωση
του συγγραφέα: Σε μια κριτική στην Αγγλία πριν από λίγο καιρό κατηγορήθηκα
για λογοκλοπή της ιδέας του παρόντος διηγήματος από ένα κεφάλαιο ενός από τα
έργα του Αλέξανδρου Δουμά. Υπήρξε αναμφίβολα μια λογοκλοπή, από τη μια ή από
την άλλη μεριά. Το διήγημά μου όμως γράφηκε πριν πάνω από είκοσι χρόνια, και
εφόσον το έργο [του Δουμά] χρονολογείται πολύ πιο πρόσφατα, μου κάνει μεγάλη
ευχαρίστηση να σκέφτομαι ότι ο κύριος Δουμάς μου έκανε την τιμή να
οικειοποιηθεί μια από τις φανταστικές μου συλλήψεις της νεότητάς μου.
Εγκάρδια τον καλωσορίζω στην ιδέα μου. Και δεν είναι το μοναδικό παράδειγμα
που ο μεγάλος Γάλλος μυθιστοριογράφος έχει εξασκήσει το προνόμιό της
απαιτητικής του μεγαλοφυΐας να σφετερίζεται την πνευματική περιουσία λιγότερο επιφανών ανθρώπων για δική του
χρήση και όφελος. Σεπτέμβριος 1860.
|
«Έχω πει μερικές φορές στον εαυτό μου ότι αν υπήρχε μία μόνο πινακίδα στην είσοδο κάθε εκκλησίας που να απαγόρευε την είσοδο σε οποιονδήποτε με εισόδημα πάνω από ένα συγκεκριμένο ποσό , θα γινόμουν αμέσως χριστιανή» . Σιμόν Βέιλ, Γαλλίδα φιλόσοφος και πολιτική ακτιβίστρια (1909-1943)
Δευτέρα, Οκτωβρίου 13, 2014
Κυνηγώντας την αιώνια νιότη
Εγγραφή σε:
Σχόλια ανάρτησης (Atom)
Philip Glass - Songs From Liquid Days (Live) : Όταν ο μουσικός μινιμαλισμός ερωτεύτηκε την Ποίηση
Το Songs from Liquid Days(1986 είναι μια συλλογή τραγουδιών που συνέθεσε ο συνθέτης Philip Glass σε στίχους των Paul Simon, Suzanne Vega, ...
-
Κι ήτανε τα στήθια σου άσπρα σαν τα γάλατα Γιώργος Σαραντάκος "Γαργάλατα", 50 χρόνια μετά Λέγοντας Αποστασία ή Ιουλιανά εν...
-
Η ΑΘΗΝΑ ΤΟΥ ΑΛΛΟΤΕ Θερμές ευχαριστίες στον Κώστα Μ. που εντόπισε τις φωτογραφίες στο sch.gr και μου τις έστειλε... 1.ΚΥΨΕΛΗ...
-
῎ ΜΙΑ ΧΡΥΣΗ ΜΑΘΗΣΙΑΚΗ ΑΡΧΗ, ΠΟΥ ΑΓΝΟΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΑΓΧΩΤΙΚΟΥΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΕΣ ΓΟΝΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΗΛΙΘΙΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Ηδη δέ τινας ἐγὼ εἶδο...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου