Ελλάς , το μεγαλείο σου!..

Ελλάδα
Σχολικές βιβλιοθήκες

Η είδηση έσκασε στην καρδιά του καλοκαιριού, φέρνοντας στην επικαιρότητα ένα ακόμη επεισόδιο του θλιβερού έως εξοργιστικού σίριαλ με τίτλο «Σχολικές βιβλιοθήκες», αναφέρει σε άρθρο της η Ελευθεροτυπία (7/9/2008).
Ο διαγωνισμός για την προμήθεια των βιβλίων σε 266 νέες μονάδες ανά την επικράτεια που είχε προκηρυχθεί στις αρχές Μαΐου, ξαφνικά (;) βρέθηκε στον αέρα. Δύο αναδείχτηκαν βασικοί διεκδικητές του έργου: από τη μια η κοινοπραξία Ελευθερουδάκης-Παπασωτηρίου κι από την άλλη ο Ιανός. Πριν καν ανοίξουν, όμως, οι οικονομικές τους προσφορές, όταν ακόμα εξετάζονταν οι τεχνικοί φάκελοι του έργου, έγινε σε όλους σαφής η προχειρότητα με την οποία είχε στηθεί η όλη ιστορία.
Μια προχειρότητα την οποία διαπίστωσε και το ίδιο το Συμβούλιο της Επικρατείας, κάνοντας δεκτή τελικά την αίτηση ασφαλιστικών μέτρων που υπέβαλε τον Ιούλιο κατά του διαγωνισμού η πρώτη κοινοπραξία.

Μπροστά στους ισχυρισμούς του υπουργείου Παιδείας ότι πρόκειται για θέμα «μείζονος εθνικής σημασίας» και ότι τυχόν ματαίωση του διαγωνισμού θα σημάνει απώλεια πολύτιμων κοινοτικών πόρων, το ανώτατο δικαστικό όργανο απάντησε με τον τρόπο του «ας προσέχατε». «Ηταν σίγουρο ότι οι διεκδικητές θα πήγαιναν στα δικαστήρια», σχολιάζει ο εκδότης και επικεφαλής των βιβλιοπωλείων «Πρωτοπορία» Βαγγέλης Τρικεριώτης: «Ο διαγωνισμός ήταν καταδικασμένος εξ αρχής, καθώς στηριζόταν σ' έναν μαθηματικό τύπο σύμφωνα με τον οποίο νικητής θ' αναδεικνυόταν όποιος προσέφερε στη χαμηλότερη τιμή τους λιγότερους τίτλους!».

Τι θα γίνει εφεξής; Σύμφωνα με το στέλεχος του Ιανού Δημήτρη Γιολάση, «το πιθανότερο είναι πως δεν θα τις δούμε, τελικά, τις βιβλιοθήκες. Ακόμα και αν προκηρυσσόταν σήμερα καινούριος διαγωνισμός, το χρονικό περιθώριο μέσα στο οποίο μπορεί η Ελλάδα να απορροφήσει το κονδύλι των 15 εκατομμυρίων ευρώ για τον εξοπλισμό τους είναι πλέον απαγορευτικό, καθώς η προθεσμία παράδοσης των βιβλίων εκπνέει στις 31 Δεκεμβρίου».

Για τον Δημήτρη Πλατή, όμως, γενικό γραμματέα του υπουργείου Παιδείας, η υπόθεση δεν έχει τελειώσει. Θεωρώντας ότι στην απόφαση του ΣτΕ υπάρχουν παράγραφοι που επιδέχονται διπλής ερμηνείας, έχει ζητήσει γνωμοδότηση από το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους, ελπίζοντας ότι θα προχωρήσει η διαδικασία.

Δύο σενάρια υπάρχουν, λοιπόν: ή θα μπει ξανά στο παιχνίδι η διαμαρτυρόμενη κοινοπραξία Ελευθερουδάκης-Παπασωτηρίου και θα εξεταστεί η οικονομική της προσφορά πλάι σ' εκείνη του Ιανού, ή θα χαθεί γι' άλλη μια φορά μια μεγάλη ευκαιρία. «Σε δύο, το πολύ τρεις βδομάδες, θα ξέρουμε», προβλέπει ο Δ. Πλατής.

Ας υποθέσουμε ότι όλα θα πάνε κατ' ευχήν και τα ράφια των 266 νέων σχολικών βιβλιοθηκών δεν θα μείνουν άδεια. Τι είδους βιβλία θ' αποκτήσουν; Πόσα απ' αυτά θα χρησιμοποιηθούν;

Λογικά, θα περίμενε κανείς να εξοπλιστούν με άφθονα λεξικά και βοηθήματα, με μεταφρασμένα έργα της κλασικής γραμματείας, με αντιπροσωπευτικά δείγματα της ελληνικής και της ξένης λογοτεχνίας, ακόμα και με κόμικς που θα τραβούσαν την προσοχή των εφήβων. Κι όμως... Πριν από τέσσερα χρόνια το υπουργείο ζήτησε από τους εκδότες να κάνουν τις προτάσεις τους, και στη συνέχεια ειδική επιτροπή κατέληξε σ' έναν κατάλογο 13.500 τίτλων από τον οποίο κάθε σχολείο θα μπορούσε να επιλέξει το πολύ 3.500. Κι όπως ήταν αναμενόμενο, τηρήθηκαν άψογα οι... δημοκρατικές διαδικασίες ώστε να μη μείνει εκδότης παραπονεμένος.

«Στο βασικό κατάλογο», ισχυρίζεται ο Β. Τρικεριώτης «εντάχθηκαν έως και τόμοι με συστήματα προγραμματισμού που δεν εφαρμόζονται πλέον σε κανένα κομπιούτερ. Τα περισσότερα εγχειρίδια πληροφορικής είναι άχρηστα, αλλά δεν υπήρξε η παραμικρή αντίδραση από τα εκδοτικά σωματεία». Ενώ κι ο Κώστας Ακρίβος, φιλόλογος και πεζογράφος, αναρωτιέται με τη σειρά του: «Μήπως έχει κανείς ακουστά το έργο 'Δρ Βλαχούστους' ενός ποιητή ονόματι Αντωνίου; Μήπως γνωρίζει κανείς την τριλογία 'Ο δίψυχος' κάποιου Χονδρονάσιου; Το ότι το δοκίμιο της Μάρως Δούκα 'Ο συγγραφέας και το πιθάρι του' εμφανίζεται ως μυθιστόρημα ή το ότι περιλαμβάνεται δύο φορές η συλλογή διηγημάτων 'Ο χαρτοπαίχτης έχει φοβηθεί' του Ανδρέα Μήτσου, δεν είναι τίποτε μπροστά σε απίστευτες επιλογές όπως οι παραπάνω»...

Αξίζει να θυμίσουμε τι συνέβη με την πρώτη φουρνιά των 499 βιβλιοθηκών που ξεκίνησαν να λειτουργούν γύρω στο 2000. Όπως φάνηκε σε έκθεση αξιολόγησης του καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών Παναγιώτη Πετράκη, η οποία διενεργήθηκε για λογαριασμό της πολιτείας στις αρχές της δεκαετίας, τα μισά σχεδόν βιβλία από κάθε συλλογή δεν κινούσαν το παραμικρό ενδιαφέρον στη σχολική κοινότητα -έμεναν αχρησιμοποίητα.

Σύμφωνα με την ίδια έκθεση, οι πραγματικές συλλογές των σχολείων δεν αντιστοιχούσαν μ' εκείνες που θα έπρεπε (δεν τους παραδόθηκαν όλοι οι τίτλοι που τους αναλογούσαν), η κατάρτιση και η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών που τις εμψύχωναν κρινόταν από τους ίδιους ανεπαρκής, και μολονότι οι δανεισμοί εμφανίζονταν ικανοποιητικοί, ο βασικός λόγος για τον οποίο περνούσαν οι μαθητές από τις βιβλιοθήκες ήταν για να κάνουν φωτοτυπίες...

Άλλαξε, άραγε, τίποτε ώς τώρα; Αν κρίνουμε απ' όσα μας μεταφέρει ο Κ. Ακρίβος, αποσπασμένος εδώ κι οχτώ χρόνια στην «ωραιότατη και φωτεινή» βιβλιοθήκη του 5ου Γυμνασίου Βόλου, όπου «Ο φύλακας στη σίκαλη» του Σάλιντζερ συναγωνίζεται σε δανεισμούς τα έργα της Αλκης Ζέη, της Ζωρζ Σαρρή, τη «Φανέλα με το εννιά» του Κουμανταρέα και τον «Βασίλη Αρβανίτη» του Μυριβήλη, η κατάσταση παραμένει πάνω κάτω η ίδια.

«Υποτίθεται πως η συλλογή μας θ' απαρτιζόταν από 6.000 τόμους», λέει, «αλλά αποκτήσαμε τους 4.700, πολλοί από τους οποίους παραμένουν ανέγγιχτοι. Τα ηλεκτρονικά συστήματα της βιβλιοθήκης είναι απαρχαιωμένα και η δυνατότητα ανανέωσης του υλικού της ανύπαρκτη. Οι πιο φρέσκες εκδόσεις που διαθέτουμε κυκλοφόρησαν στην αγορά το 1998. Την τριλογία του Τσίρκα 'Ακυβέρνητες πολιτείες', για παράδειγμα, δεν την έχουμε. Εχουμε όμως έναν ογκωδέστατο τόμο για το πώς υπολογίζεται ο ΦΠΑ, τον οποίο δανείστηκε μία και μοναδική φορά ώς τώρα ένας καθηγητής τεχνικού λυκείου της περιοχής μας. Η μόνη δε επαφή μας με τις κεντρικές υπηρεσίες του υπουργείου εξαντλείται στο να στέλνουμε ανά εξάμηνο κάποια συγκεντρωτικά στοιχεία -περί επισκεπτών, δανεισμών ή τυχόν πολιτιστικών εκδηλώσεων- η τύχη των οποίων αγνοείται...».

Η καλή μέρα, λέει ο λαός, από το πρωί φαίνεται. Και, δυστυχώς, στην περίπτωση των σχολικών βιβλιοθηκών το πράγμα στράβωσε από νωρίς. Από τα πιο μεγαλεπήβολα σχέδια στο χώρο της παιδείας και του πολιτισμού, «σημαία» τόσο του εκσυγχρονιστικού ΠΑΣΟΚ όσο και του Κώστα Καραμανλή στις προεκλογικές του εκστρατείες, χρόνο με το χρόνο κουτσουρεύεται κι απαξιώνεται.

Ο αριθμός των 2.800 που είχε ανακοινωθεί αρχικά (σε μια χώρα με 16.000 συνολικά σχολικές μονάδες) φαντάζει πλέον μαγικός. Οι πόροι από διαδοχικά ΚΠΣ που προορίζονταν γι' αυτόν τον σκοπό, στην καλύτερη περίπτωση διοχετεύτηκαν στην κατασκευή δρόμων. Ακόμα κι αυτό το κονδύλι των 15 εκατ. ευρώ για τον εξοπλισμό των 266 νέων βιβλιοθηκών αρχικά ανερχόταν σε 55... Κι όσο φιλότιμες προσπάθειες κι αν καταβάλλουν οι καθηγητές (για βιβλιοθηκονόμους, ούτε λόγος) ώστε να τις καταστήσουν ζωντανούς πυρήνες της μαθητικής ζωής, είναι τόσο αρτηριοσκληρωτικό το εκπαιδευτικό μας σύστημα και τόσο δεμένο στο άρμα των εισαγωγικών για τα ΑΕΙ, που ο αγώνας τους μοιάζει άγονος.

«Η σχέση των υπόλοιπων καθηγητών με τη βιβλιοθήκη είναι μάλλον χλιαρή», ομολογεί ο Κώστας Ακρίβος. «Εγκλωβισμένοι καθώς είναι στο να βγάλουν την ύλη εγκαίρως, δεν την αξιοποιούν όσο θα έπρεπε. Τα παιδιά την επισκέπτονται κατά κανόνα στα διαλείμματα ή στις κενές τους ώρες -μετά τις 2.30 μ.μ. είναι κλειστή, εκτός κι αν ο υπεύθυνος δουλέψει εθελοντικά μερικά απογεύματα για να εξυπηρετήσει τους περίοικους- και πολύ σπάνια αναζητούν στα ράφια της εγχειρίδια για τις εργασίες που πρέπει να φέρουν σε πέρας. Κατευθύνονται μαζικά σ' ένα συγκεκριμένο βιβλίο που τους έχει υποδείξει ο καθηγητής, κι όλα τους φωτοτυπούν τις ίδιες ακριβώς σελίδες... Το μάθημα της λογοτεχνίας θα μπορούσε κάλλιστα να γίνεται εκεί, κι ας μην υπάρχουν όλα τα έργα των ανθολογούμενων στα σχολικά βιβλία συγγραφέων. Λείπει, όμως, η ευελιξία».

Το πιο αποκαρδιωτικό; «Είναι κρίμα, αλλά έχω την αίσθηση», καταλήγει, «πως έτσι κι έκλεινε η βιβλιοθήκη ίσως να μη διαμαρτυρόταν κανένας...».

e-paideia.net