Χρειαζόμαστε σχολείο με πιο ανθρώπινο πρόσωπο

Χρειαζόμαστε σχολείο με πιο ανθρώπινο πρόσωπο

Το σχολείο, η πρώτη δομή κοινωνικοποίησης των παιδιών, πάσχει τόσο σε επίπεδο ειδικευμένων ψυχολόγων που θα μπορούσαν να βοηθήσουν τα παιδιά όσο και ευρύτερα σε επίπεδο νοοτροπίας.
΄Οπως αναφέρει η Καθημερινή (02.12.2007), σε όλη τη χώρα, σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Παιδείας, λειτουργούν πλήρως δεκαπέντε Συμβουλευτικοί Σταθμοί Νέων με παιδοψυχιάτρους, ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς. Ηδη, βέβαια, από το 2006 υπάρχει υπουργική απόφαση για ίδρυση άλλων 45 Σταθμών, ενώ σχέδιο Π.Δ. για τις λεπτομέρειες της λειτουργίας τους είναι σε φάση επεξεργασίας, λέει η υπευθύνη στο τμήμα αγωγής υγείας και περιβαλλοντικής αγωγής στο υπουργείο Παιδείας κ. Μαρία Σωτηράκου.

Ομως, επαρκούν για να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα, να παρέμβουν μεταξύ εκπαιδευτικού - μαθητή - οικογένειας, να τους ευαισθητοποιήσουν; Είναι οι τρεις κρίκοι της αλυσίδας, που ο καθένας απαιτεί τη δική του, ιδιαίτερη μεταχείριση.

«Δυστυχώς έχουμε περιπτώσεις παιδιών με προβλήματα, οι οποίες δεν γίνονται γνωστές στους εκπαιδευτικούς που θα μπορούσαν να βοηθήσουν. Οι εκπαιδευτικοί δεν είναι εύκολο να αναλάβουν το ρόλο του ψυχολόγου. Θυμάμαι μία μαθήτρια κάποτε που ήλθε στο γραφείο μου και ήταν σε κακή ψυχολογική κατάσταση. Στην αρχή κόμπιασε, τελικά ξέσπασε. Ο πατέρας της την εξέδιδε και το παιδί μού ζητούσε βοήθεια.
Πόσες τέτοιες ή ανάλογες περιπτώσεις υπάρχουν;», αναρωτιέται ο διευθυντής του 28ου Λυκείου Παγκρατίου κ. Δημήτρης Υφαντόπουλος. Είδε το σχολείο του πρόσφατα να καταστρέφεται κατά τη διάρκεια της κατάληψης. Οι δράστες ήταν κυρίως εξωσχολικοί. Μήπως, όμως, μεταξύ τους ήταν μαθητές που ήθελαν να ξεσπάσουν για τα όσα κρυφά, καθημερινά υποφέρουν; «Υπάρχουν πολλά τέτοια παιδιά. Ξέρετε, ο ρόλος μας είναι πολύ δύσκολος. Πρέπει να μεταδώσουμε τη γνώση, να διαπλάσουμε χαρακτήρες, να δώσουμε μηνύματα. Θέλει μεράκι, αλλά χρειάζονται και ειδικές γνώσεις. Κι αυτό γιατί υπάρχει ο κίνδυνος μία παρέμβαση του εκπαιδευτικού να φέρει τα αντίστροφα αποτελέσματα. Εάν δεν μπορούμε να βοηθήσουμε, να μην καταστρέφουμε. Με την παιδική ψυχή δεν μπορεί να παίζει κανείς», παρατηρεί μιλώντας στην εφημερίδα η εκπαιδευτικός στο 28ο Γυμνάσιο κ. Πόπη Κοντομίχη.

«Δεν θα έπρεπε, τουλάχιστον στα μεγάλα σχολικά συγκροτήματα της χώρας, να υπάρχει ένας ψυχολόγος; Θα μπορούσε να ευαισθητοποιεί τους γονείς αλλά και τους εκπαιδευτικούς, η συμπεριφορά των οποίων είναι ορισμένες φορές απαράδεκτη», λέει η κ. Σοφία Λινάρδου με δύο παιδιά σε Γυμνάσιο και Λύκειο. «Πολλοί γονείς δεν γνωρίζουν πώς να συμπεριφερθούν στα παιδιά, ιδίως στην κρίσιμη φάση της εφηβείας. Θα ήταν καλό να μας χτυπούν ένα καμπανάκι από το σχολείο. Χρειάζεται όμως ευαισθητοποίηση και από τους εκπαιδευτικούς. Ομως, οι περισσότεροι δεν δείχνουν μεράκι για τέτοια θέματα», συμπληρώνει.

«Δεν είναι εύκολο να αλλάξει η νοοτροπία. Και νοοτροπία πρέπει να αλλάξουν οι γονείς, οι εκπαιδευτικοί, η πολιτική ηγεσία. Ολοι πρέπει να κατανοήσουν ότι έχει τελειώσει το μοντέλο ενός σχολείου που δίνει ξερή γνώση», αναφέρει ο κ. Λεωνίδας Κωλέττης, εκπαιδευτικός - ψυχολόγος που εργάζεται στον Συμβουλευτικό Σταθμό Νέων της Αγίας Παρασκευής. «Το πρόσωπο του εκπαιδευτικού παίζει ρόλο. Πρόσφατα, φιλόλογος ήλθε στο γραφείο μου και μου ζήτησε συμβουλές για το πώς θα προσεγγίσει ένα παιδί με μαθησιακές δυσκολίες. Δεν τον συναντάμε συχνά αυτό τον τύπο εκπαιδευτικού. Χρειάζεται δουλειά. Από την πλευρά των εκπαιδευτικών πρέπει να υπάρχει επιμόρφωση σε τέτοια ζητήματα, ενώ θα ήταν καλό να δοθεί έμφαση στα παιδαγωγικά και στην ψυχολογία στο πρόγραμμα σπουδών των λεγόμενων καθηγητικών σχολών (π.χ. Φιλολογίες, Μαθηματικό, Φυσικό κ.λπ.). Ταυτόχρονα, και οι Συμβουλευτικοί Σταθμοί πρέπει να στηριχθούν με περισσότερο προσωπικό. Θέλει επιμονή. Οι αλλαγές δεν γίνονται πατώντας ένα κουμπί», συμπληρώνει.

«Υπάρχει μακρά συζήτηση για τον θεσμό σχολικού ψυχολόγου, αλλά δεν έχουν ληφθεί αποφάσεις. Σε ορισμένα ιδιωτικά σχολεία υπάρχει, και αυτό βοηθάει. Ο ρόλος του είναι να στηρίζει τους εκπαιδευτικούς, ώστε εκείνοι να προσεγγίσουν το παιδί, που φαίνεται ότι έχει πρόβλημα. Ταυτόχρονα, ο ψυχολόγος μπορεί να βοηθήσει και τους ίδιους τους εκπαιδευτικούς που, σε αρκετές περιπτώσεις, έχουν τις δικές τους εμπλοκές. Για παράδειγμα, ένας δάσκαλος με ανάλογα προβλήματα στα δικά του παιδιά, δεν βλέπει τα θέματα του μαθητή. Σε άλλη περίπτωση, πολλοί δάσκαλοι, επειδή δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν ένα θέμα, το αγνοούν, το «κουκουλώνουν», λέει η Ευγενία Σουμάκη, πρόεδρος του παιδοψυχιατρικού κλάδου της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρίας. «Βέβαια, δεν πρέπει να “ψυχιατρικοποιηθούν” τα σχολεία. Ο χώρος του σχολείου είναι ουδέτερος και ο ρόλος του ψυχολόγου είναι καθαρά συμβουλευτικός, για να ευαισθητοποιήσει τα άτομα», συμπληρώνει.

Ευρύτερα, είναι θέμα αλλαγής στρατηγικής, φιλοσοφίας και στόχευσης του ίδιου του ελληνικού σχολείου. Οπως αναφέρει η κ. Ελένη Καραγιάννη, ψυχολόγος - εκπαιδευτικός σε Συμβουλευτικό Σταθμό Νέων στον Πειραιά, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας δίνει και μια άλλη διάσταση στο ρόλο της σύγχρονης εκπαίδευσης. Αφορά την έγκαιρη ανίχνευση και την υποστηρικτική παρέμβαση σε διάφορα προβλήματα, όπως η χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών, η επιθετικότητα, η βίαιη συμπεριφορά, τα οποία συνήθως συνυπάρχουν με ψυχολογικά προβλήματα. Αυτή είναι η πλέον ουσιαστική προσπάθεια για την αναβάθμιση του ρόλου της παιδείας στη διαμόρφωση των κοινωνιών του 21ου αιώνα. Μπορεί το ελληνικό σχολείο, με την σημερινή του μορφή, να υπηρετήσει αυτό το ρόλο;

Ο 17χρονος Αλέξανδρος Πατέλ με μητέρα από τις Φιλιππίνες και πατέρα Ινδό γεννήθηκε στη χώρα μας. Σήμερα είναι μαθητής της Γ΄ Λυκείου. «Μίλησα και ένιωσα πολύ καλύτερα». Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του προσώπου του «προδίδουν» την... εξωτική καταγωγή των γονιών του. «Οι άλλοι μαθητές με κορόιδευαν στην αρχή, όταν ήλθα σε αυτό το σχολείο. Ενιωθα πολύ πιεσμένος, μεγάλη ανασφάλεια, δεν είχα παρέες», θυμάται –μιλώντας στην εφημερίδα– το πρώτο διάστημα στο γυμνάσιο. «Τελικά, αποφάσισα μόνος μου να μιλήσω με μία καθηγήτρια. Ενιωθα ότι μπορούσα να την εμπιστευθώ», συμπληρώνει. «Να μη σκέφτεσαι τι λένε οι άλλοι. Να είσαι σίγουρος για τις δικές σου δυνάμεις. Οσο νοιάζεσαι για τη γνώμη των άλλων, τόσο την ενισχύεις», είπε η εκπαιδευτικός στον Αλέξανδρο. Αυτή η συνομιλία στάθηκε ικανή να του αλλάξει σταδιακά την εικόνα των συμμαθητών, να τους πλησιάσει από άλλη οπτική. «Τώρα είναι πολύ καλύτερα», μας λέει ο Αλέξανδρος.

«Λίγοι εκπαιδευτικοί δείχνουν κατανόηση. Αλλά και πολύ λίγα παιδιά μιλάνε για τα προβλήματά τους, απευθύνονται στους καθηγητές. Δεν υπάρχει τέτοιου είδους σχέση στο σχολείο. Και, δυστυχώς, νομίζω ότι πολλά παιδιά κρύβουν τα προβλήματά τους, ενώ θα μπορούσαν να έχουν κάποια βοήθεια», τονίζει ο συμμαθητής του Αλέξανδρου, Γιάννης Φουρλάνος. «Πρέπει να αλλάξει η νοοτροπία και το σχολείο να αποκτήσει πιο ουσιαστικό, πιο ανθρώπινο πρόσωπο...», καταλήγει ο Γιάννης.

e-paideia.net