«Ο Στρατηγός του Μπάστερ Κίτον »: θαλερός και γοητευτικός στα 97 του σήμερα χρόνια πορεύεται προς την αθανασία !

 Ο Τζόνι Γκρέι, μηχανικός τρένου στον αμερικανικό Νότο, αγαπά με πάθος την Αναμπέλ και την ατμομηχανή του. Όταν ξεσπά ο Εμφύλιος, ένας κατάσκοπος των γιάνκηδων κλέβει το τρένο του, όπου επιβαίνει η Αναμπέλ. Ο ήρωάς μας θα τον καταδιώξει στο εχθρικό έδαφος για να ξανακερδίσει τις δυο "αγάπες" του.

Ο Στρατηγός (ταινία, 1926)

«Ο Στρατηγός» του Μπάστερ Κίτον ή η επιτομή μιας ιδιοφυίας

Κάθε καλλιτέχνης, ίσως και κάθε άνθρωπος, οφείλει μια μεγάλη ακμή πριν την παρακμή του. Και για τον τραγικό ήρωα του Χόλιγουντ, τον μέγιστο Μπάστερ Κίτον, ο «Στρατηγός», που είχε την πρεμιέρα του σαν σήμερα το 1926 (31 Δεκεμβρίου 1926 ), ήταν αυτή η δυσθεώρητη ακμή.

Από τον Ηλία Δημόπουλο

cinemagazine.gr

Για σκέψου τον «Στρατηγό» στο ιστορικό του πρίσμα. Ο βωβός κινηματογράφος, στο Χόλιγουντ αλλά και πολύ πέρα από αυτό (στην Γερμανία, στην Σουηδία, στην Γαλλία) εξελίσσεται ραγδαία, στο σαρωτικό πέρασμά του εγκαινιάζονται τεχνικές, αποκρυσταλλώνεται αισθητική, διαμορφώνεται η (για κάποιους αξεπέραστη) αριστεία της εκφραστικής του μέσου, σταρ αστραφτοκοπούν (να, πριν την πρεμιέρα του «Στρατηγού», παίζεται επί σειρά εβδομάδων με καταπληκτική επιτυχία η «Σάρκα και ο Διάβολος» με την Γκάρμπο και τον φίλο της τον Τζον Γκίλμπερτ, εξαιτίας της καθυστερεί η έξοδος του «Στρατηγού»!), κάποιοι αρχίζουν να ψιθυρίζουν στους διαδρόμους μια τεχνολογική εξέλιξη, ήχο θα τον έλεγαν…

Λογάριασε επίσης τον χρόνο του. Στα 1926 ο «Στρατηγός», με μια ιστορία διαδραματιζόμενη στον αμερικανικό Εμφύλιο (και βασισμένη σε πραγματικό περιστατικό), θα ερχόταν «μόλις» 61 χρόνια μετά την λήξη του εξαντλητικά εξιστορημένου πολέμου. 61 χρόνια είναι αυτά που μας χωρίζουν από τον «Δεσμώτη του Ιλίγγου» ή τον «Άρχοντα του Τρόμου», είναι σχετικά πρόσφατα. Ο Κίτον εξάντλησε όλη του την φιλοδοξία εδώ, θέλησε να φτιάξει ένα μεγαλεπήβολο έργο χωρίς ανάλογό του, εκτός ίσως της «Μισαλλοδοξίας» του Γκρίφιθ δέκα χρόνια πριν. Αν σκεφτείς την πιο μεγαλεπήβολη ταινία του Τσάπλιν ας πούμε ως τότε (ή και όποτε), τον «Χρυσοθήρα», μπορείς εύγλωττα να καταλάβεις την διαφορά των δημιουργών, την απόσταση στην αντίληψή τους του χώρου,  του σκηνικού, της κίνησης, του θεματικού βάρους.

Ο Κίτον δεν έχει αντίπαλο. Στον «Στρατηγό» θα το απεδείκνυε περίτρανα, όχι αμέσως, η κριτική δεν το κατάλαβε (θέλει χαρακτήρα να καταλάβεις αυτό που πρωτοεμφανίζεται), ο κόσμος δεν «γέλασε όσο θα περίμενε». Ο «Στρατηγός» καθότι πανάκριβος για την εποχή του – και ο Κίτον δεν βοηθούσε με την ανεξέλεγκτη τελειοθηρία του - έχτιζε γέφυρες, άλλαζε ροές ποταμών, έκανε αλλεπάλληλες λήψεις, έκανε φυσικά τα δικά του stunt (όταν το δεις θα καταλάβεις για τί κινδύνους μιλάμε) παραλίγο να κάψει ένα ολόκληρο δάσος (έκαψε ένα μικρό μέρος του), γύρισε εξ ολοκλήρου εκτός στούντιο και πάει λέγοντας.

Ο «Στρατηγός» ήταν (και είναι) κωμωδιακός νεορεαλισμός, ρομαντικό δράμα, ιστορικό έπος. Είναι και μια επίδειξη αυτού που λέμε κινηματογραφικότητα. Ο Κίτον έφτιαξε ένα μοναδικού ρυθμού θρίλερ καταδίωξης, με μια φοβερή, ακαταπόνητη δύναμη προς τα εμπρός που μοιάζει να το τρέχει σ’ όλο το φιλμ, χειρίστηκε τον άνθρωπο και το αντικείμενο (το τρένο, τη γέφυρα, τον εαυτό του) με μια πρωτοφανή εφευρετικότητα, μια αντίληψη ενός ανθρώπου που επέκτεινε την έννοια της σκηνοθεσίας πολύ-πολύ πέρα από τα γνωστά, στατικά, θεατρογενή πλάνα του «λαϊκού» βωβού.

Ο «Στρατηγός» λόγω μιας αμέλειας με τα δικαιώματά του έγινε public domain 28 χρόνια μετά την πρώτη του προβολή και, ειρωνικά, καθώς τότε άρχισε να προβάλλεται ακατάσχετα στην τηλεόραση και τις λέσχες, επανεκτιμήθηκε. Βέβαια, ο Κίτον είχε ήδη υπερχρεωθεί από την ίδια χρονιά της αποτυχίας του και στην γωνιά τον περίμενε η MGM με το συμβόλαιο που σήμανε την παρακμή του και ουσιαστικά τον οδήγησε στην καλλιτεχνική και προσωπική καταστροφή. (Διαβάστε για την ιστορία του Μπάστερ Κίτον εδώ)

Κι όμως, μπροστά από αυτό το σκοτεινό οπισθόφυλλο που η ιστορία του σινεμά και της ζωής διαθέτει πάμπολλα, χαράχτηκε πρώτα ο «Στρατηγός», η αιώνια άφθαρτη στιγμή του μεγάλου κινηματογραφιστή που τόσο άργησε να εκτιμηθεί μα ακόμα και σήμερα είναι εκεί, περήφανη (και λίγο μοναχική στο ασπρόμαυρο, βωβό περίβλημά της που οι νεότερες γενιές περιφρονούν) να μαρτυρά την εποχή των πιονιέρων της 7^ης τέχνης, όταν τα φιλμ φτιάχνονταν με το χέρι και κόστιζαν μια ζωή.