Ασπαρτάμη και άλλα δεινά
Η ιστορία της ασπαρτάμης - Καρκινογόνα τρόφιμα για τον άνθρωπο - Φρούτα, λαχανικά και ενεργός τρόπος ζωής για καλή υγεία
Η είδηση ότι ο ΠΟΥ τον ερχόμενο μήνα αναμένεται να ανακοινώσει ότι η ασπαρτάμη είναι πιθανόν να είναι καρκινογόνος ουσία, ανησύχησε ιδιαίτερα τους καταναλωτές
Η ασπαρτάμη, η οποία χρησιμοποιείται σε προϊόντα όπως αναψυκτικά διαίτης μέχρι τσίχλες, γλυκαντικά δισκία, παγωτά θα καταχωρηθεί τον Ιούλιο ως «πιθανή καρκινογόνα ουσία για τον άνθρωπο» για πρώτη φορά από τον Διεθνή Οργανισμό Έρευνας για τον Καρκίνο (IARC), τον ερευνητικό βραχίονα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) για τον καρκίνο.
Η ασπαρτάμη είναι η πιο ευρέως χρησιμοποιούμενη ολιγοθερμιδική γλυκαντική ουσία και εκτιμάται πως βρίσκεται σε πάνω από έξι χιλιάδες προϊόντα. Αποδίδει 4 kcal/g, όσο δηλαδή και η ζάχαρη, αλλά είναι 160-200 φορές πιο γλυκιά από αυτήν, οπότε χρησιμοποιείται σε πολύ μικρότερη ποσότητα, αποδίδοντας την ίδια γλυκύτητα με τις ίδιες θερμίδες όπως η λευκή ζάχαρη. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση ανήκει στα Πρόσθετα Τροφίμων (Ε951) και η χρήση της ρυθμίζεται από τον Ευρωπαϊκό Κανονισμό ΕΚ 1333/2009. Τα προϊόντα που φαίνεται να περιέχουν ασπαρτάμη είναι η diet Coke, Diet Pepsi, προϊόντα χωρίς ζάχαρη όπως καραμέλες, τσίχλες, ποτά, ορισμένα φάρμακα, καραμέλες, σιρόπια για το βήχα και αναλγητικά.
Η ιστορία της ασπαρτάμης
H ασπαρτάμη ανακαλύφθηκε το 1965 απο τον James M. Schlatter, ο οποίος την ανακάλυψε τυχαία από την ενασχόληση για την εύρεση φαρμάκου για το έλκος. Ο Schlatter χημικός στο επάγγελμα, ανακάλυψε την ασπαρτάμη απο την γλυκιά της γεύση κατά τύχη, όταν έγλυψε το δάχτυλο του , κάτι το οποίο ήταν ενάντια στους κανόνες ασφαλείας του επαγγέλματος του. Η αδειοδότηση της αντιμετωπίσει αρκετές δυσκολίες για την έγκριση της ως πρόσθετο τροφίμων. Η μαζική της παραγωγή ξεκίνησε το 1981 με αυτή να εγκρίνεται και να βγαίνει στην αγορά τις αρχές του 1980 απο το FDA. Η κατανάλωση της σε καθημερινή συχνότητα σε ποσότητες μέχρι τα 40 mg/kg για την Ευρώπη από το EFSA και 50mg/kg για τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής για ενήλικες και παιδιά από το FDA, θεωρείται ασφαλής. To FDA θεωρεί ότι για να ξεπεράσει κάποιος αυτή την ποσότητα θα πρέπει να καταναλώνει την ημέρα καθημερινά 19 κουτάκια Coca-Cola (που περιέχουν περίπου 180 mg ασπαρτάμη) ή να καταναλώνει περίπου 270 τσίχλες με ασπαρτάμη (με την κάθε τσίχλα να περιέχει περίπου 13 mg ασπαρτάμη) (PMID: 34200310). Αντιθέτως το EFSA αναφέρει ότι ένας ενήλικας που ζυγίζει 60 κιλά θα πρέπει να καταναλώνει καθημερινά 12 κουτάκια Coca Cola κάθε μέρα.
Το IARC αντιμετωπίζει επικρίσεις απο την βιομηχανία τροφίμων που υποστηρίζει ότι τα δεδομένα είναι ελλιπή και ότι η κατανάλωση της ασπαρτάμης είναι ασφαλής για κατανάλωση εντός των καθορισμένων ημερήσιων ορίων
Πριν ακόμα βγει η ανακοίνωση οτι ο ΠΟΥ θα την κατατάξει σε πιθανόν καρκινογόνος ουσία, υπήρχαν ανησυχίες ότι ίσως αυξάνει το ρίσκο καρκίνου με τα δεδομένα να είναι ανεπαρκή. Το γεγονός ότι η ασπαρτάμη μπορεί να είναι καρκινογόνος βασίστηκε στη πιθανή καρκινογόνος δράση της , όταν αυτή καταναλώνεται και διασπάται σε φορμαλδεΰδη. Η κατανάλωση 1 λίτρου αναψυκτικού διαίτης έχει ώς αποτέλεσμα τη μετατροπή περίπου 600mg ασπαρτάμης σε 60mg φορμαλδεΰδης, η οποία φαίνεται να υπερβαίνει κατά πολύ τις συστάσεις για την κατανάλωση φορμαλδεΰδης (0,15 mg /kg).
Ωστόσο, τα δεδομένα ήταν βασισμένα κυρίως σε έρευνες πάνω σε ζωικά μοντέλα και οχι σε κλινικές έρευνες, οι οποίες αναδείκνυαν οτι η ασπαρτάμη αυξάνει το κίνδυνο πολλών καρκίνων σε ποντίκια και αρουραίους που κατανάλωναν ασπαρτάμη καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής τους και πιο συγκεκριμένα λευχαιμία και καρκίνο στο λεμφικό σύστημα (PMID: 17805418, PMID: 20886530). Επειδή όμως τα δεδομένα σε ζωικά μοντέλα δεν επαρκούν, μια παρατηρητική μελέτη διαρκείας 22 χρόνων εντόπισε ότι κυρίως στους άνδρες και όχι στις γυναίκες που καταναλώναν καθημερινά ένα ή περισσότερα αναψυκτικά που περιείχαν ασπαρτάμη είχαν ένα αυξημένο ρίσκο διαφόρων καρκίνων σε σύγκριση με αυτούς που δεν κατανάλωναν αναψυκτικά (PMID: 23097267). Για τις γυναίκες, μια μελέτη του 2022 παρατήρησε ότι μια υψηλή ποσότητα κατανάλωσης ασπαρτάμης, περίπου 15mg/kg ή περισσότερο συνδεόταν με 22% αυξημένο ρίσκο καρκίνου του μαστού.
Όλα αυτά τα ασαφή και αντικρουόμενα δεδομένα, έχουν οδηγήσει φορείς, όπως την Ευρωπαϊκή Αρχή για την ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) (2019) να διεξάγουν μια ολοκληρωμένη αξιολόγηση για την ασφάλεια της ασπαρτάμης, η οποία και κατέληξε ότι δεν ενέχει σημαντικό κίνδυνο για τους καταναλωτές στα τρέχοντα επίπεδα έκθεσης. Πιο συγκεκριμένα ανέφερε οτι οι μελέτες δεν υποδεικνύουν αυξημένο κίνδυνο που σχετίζεται με την κατανάλωση της ασπαρτάμης για λευχαιμία, όγκους εγκεφάλου ή μια ποικιλία καρκίνων, συμπεριλαμβανομένων των καρκίνων του εγκεφάλου, του λεμφικού και του αιμοποιητικού. Το IARC (the International Agency for Research on Cancer) μέρος του Π.Ο.Υ. που θα κηρύξει την ασπαρτάμη, ως πιθανώς καρκινογόνο για τον άνθρωπο, βασίζεται σε μια ανασκόπηση απο 1,300 μελέτες.
Καρκινογόνα για τον άνθρωπο
Αφλατοξίνες, αλκοολούχα ποτά, B[a]P, κάδμιο, παστά ψάρια, ενώσεις χρωμίου (VI), διοξίνες, PCB, αλλαντικά και επεξεργασμένα κρέατα έχουν κατηγοριοποιηθεί από τον ΠΟΥ στην ομάδα 1 καρκινογόνα για τον άνθρωπο, δηλαδή χωρίς αμφιβολία καρκινογόνα.
Ακρυλαμίδιο, μόλυβδος και κόκκινο κρέας στην Ομάδα 2Α, δηλαδή πιθανότατα καρκινογόνο για τον άνθρωπο.
Οι μελέτες σχετικά με την καρκινογένεση από τη βρώση ζώων και ζωικών
παραγώγων, πληθαίνουν. Τον Οκτώβριο του 2015, 22 επιστήμονες από 10
χώρες στη Διεθνή Υπηρεσία Έρευνας για το Καρκίνο στη Λυών της Γαλλίας
αξιολόγησαν τη καρκινογένεση της κατανάλωσης του κόκκινου κρέατος, του
επεξεργασμένου (κόκκινου και μη) και παρα/υπό- προϊόντων τους. Μέχρι
πρόσφατα ο Διεθνής Οργανισμός Ερευνών για τον Καρκίνο αξιολόγησε
περισσότερες από 800 μελέτες για να διατυπώσει την παραπάνω θέση σχετικά
με τον κίνδυνο καρκινογένεσης από το επεξεργασμένο και το κόκκινο
κρέας.
Με βάση τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας:
Το επεξεργασμένο κρέας έχει ταξινομηθεί ως καρκινογόνο Ομάδας 1 για τον άνθρωπο δηλαδή χωρίς αμφιβολία καρκινογόνο. Κάπνισμα και αμίαντος έχουν επίσης ταξινομηθεί ως Ομάδας 1 καρκινογόνα.
Η κατηγορία αυτή χρησιμοποιείται όταν υπάρχουν αρκετές αποδείξεις για την καρκινογένεση στους ανθρώπους από την έκθεση σε έναν παράγοντα. Συγκεκριμένα, η ταξινόμηση βασίζεται σε επαρκή τεκμήρια από επιδημιολογικές μελέτες που αποδεικνύουν ότι η κατανάλωση επεξεργασμένου κρέατος προκαλεί καρκίνο του παχέος εντέρου.
Το δε κόκκινο κρέας έχει ταξινομηθεί ως Ομάδας 2Α, δηλαδή πιθανότατα καρκινογόνο για τον άνθρωπο.
Αν και υπάρχουν επιδημιολογικές μελέτες που δείχνουν θετική συσχέτιση μεταξύ της κατανάλωσης κόκκινου κρέατος και της εμφάνισης καρκίνου, τα απαραίτητα στοιχεία ακόμη συλλέγονται και για αυτό δεν γίνεται λόγος για βεβαιότητα αλλά για πιθανό ρόλο του κόκκινου κρέατος στην καρκινογένεση.
Τι εννοούμε με τον όρο επεξεργασμένο
Κρέας που έχει υποστεί σκλήρυνση, κάπνισμα, ζύμωση, αλάτισμα και άλλες διεργασίες για την ενίσχυση της γεύσης ή τη βελτίωση της συντήρησης τους. Στα επεξεργασμένα κρέατα βάση ΠΟΥ συγκαταλέγονται επίσης αλλαντικά και κρέατα πουλερικών, καθώς και παραπροϊόντα όπως το συκώτι αλλά και υποπροϊόντα όπως το αίμα. Η αυξημένη κατανάλωση επεξεργασμένου κρέατος βρέθηκε επίσης να σχετίζεται με καρκίνους του παχέος εντέρου, του οισοφάγου, της γαστρικής και της ουροδόχου κύστης.
Τι εννοούμε με τον όρο κόκκινο κρέας
Βοδινό, χοιρινό, αρνίσιο, κρέας αλόγου, κρέας προβάτου, κρέας κατσίκας, συμπεριλαμβανομένου του κιμά ή κατεψυγμένου κρέατος, το οποίο καταναλώνεται μαγειρεμένο.
Το πόρισμα
Πάνω από 800 επιδημιολογικές μελέτες διερευνήθηκαν για να αναδειχθεί η συσχέτιση του καρκίνου του παχέος εντέρου με τη κατανάλωση του κόκκινου και επεξεργασμένου κρέατος. Ενώ οι κλινικές τυχαιοποιημένες μελέτες είναι το gold standard της επιστήμης, είναι αδιανόητο και ανέφικτο να γίνουν σε τέτοιο επίπεδο. Το πόρισμα βασίστηκε επίσης σε πληθυσμιακές case-control μελέτες υψηλής ποιότητας.
Βασίστηκε σε μελέτες που είχαν ποσοτικά διατροφικά δεδομένα από επικυρωμένα ερωτηματολόγια, μεγάλου μεγέθους δείγματος και ελεγχόμενα για μεγάλες πιθανές συγχύσεις για τις σχετικές περιοχές καρκίνου. Ενώ η πλειοψηφία των μελετών που περιελήφθησαν αφορούσαν το καρκίνο του παχέος εντέρου, τα στοιχεία ήταν διαθέσιμα για περισσότερους από 15 άλλους τύπους καρκίνου, όπως του πάγκρεας, του προστάτη (κυρίως του προχωρημένου καρκίνου του προστάτη), αλλά και του στομάχου (συσχέτιση με το επεξεργασμένο 'κρέας').
Το συμπέρασμα ήταν ότι υπάρχουν επαρκείς αποδεικτικά στοιχεία στους ανθρώπους για τη καρκινογένεση της κατανάλωσης του επεξεργασμένου κρέατος.
Όσον αφορά το κόκκινο κρέας, το πόρισμα βασίστηκε στην ύπαρξη επιδημιολογικών μελετών αλλά επειδή δεν ήταν τόσο ισχυρές, βασίστηκε περισσότερο σε μηχανιστικές μελέτες στη πεπτική οδό (NOCs, PAHs, HAAs, haem), όπου και το κατέταξε στην ομάδα 2Α. O αιμικός σίδηρος παρατηρήθηκε να προκαλεί το σχηματισμό NOCs και προϊόντα λιπιδικής οξείδωσης στο έντερο. Οι ετεροκυκλικές αμίνες που σχηματίζονται με το ψήσιμο είναι γονιδιοτοξικές, προκαλώντας βλάβες στο DNA.
Να σημειωθεί ότι δεν έχει ολοκληρωθεί η αξιολόγηση του λευκού κρέατος ως καρκινογόνου, αν και η μελέτη EPIC το συσχετίζει με την εμφάνιση Β- λεμφωμάτων (σε μέγεθος δείγματος 411.000 ανθρώπων).
Φρούτα, λαχανικά και ενεργός τρόπος ζωής
Ένας αριθμός παραγόντων, συμπεριλαμβανομένης της διατροφής, του
σωματικού βάρους και των σωματικών δραστηριοτήτων μπορεί να επηρεάσει
τον κίνδυνο διαφόρων τύπων καρκίνου (PMID: 35324894).
H μείωση της κατανάλωσης επεξεργασμένων κρεάτων, κόκκινου κρέατος,
παστών ψαριών και αλκοολούχων ποτών, πρόληψη της παχυσαρκίας και αποφυγή
λήψης αφλατοξινών κ.λπ. μπορεί να συμβάλλει στη μείωση του κινδύνου της
εμφάνισης του καρκίνου.
Είναι προφανές ότι η διατήρηση μιας ισορροπημένης διατροφής με επαρκή πρόσληψη φυτικών ινών, φρούτων και λαχανικών αλλά και η διατήρηση ενός ενεργού τρόπου ζωής μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του κινδύνου για μια σειρά από καρκίνους που σχετίζονται με τη διατροφή.
*Vegan Life NGO - Κωνσταντίνα Λύρου Η ... - Facebook
**Η Νίκη Μαρτιμιανάκη είναι BANT Διατροφολόγος με ειδίκευση στη διατροφική θεραπεία (MSC,UK
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου