gerontakos: Μια σπουδαία δωρεά: Η συλλογή χαρακτικών του ζεύγους Bellasi δωρήθηκε στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας!

Δευτέρα, Ιουνίου 12, 2023

Μια σπουδαία δωρεά: Η συλλογή χαρακτικών του ζεύγους Bellasi δωρήθηκε στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας!

Η δωρήτρια Κατερίνα Παπαγεωργίου Bellasi και ο Πρύτανης του Π.Θ. καθηγητής Ζήσης Μαμούρης, κατά τη διάρκεια της παρουσίασης της Συλλογής

Αποστολή στον Βόλο ● Η συλλογή χαρακτικών του ζεύγους Bellasi αποτελεί πια κι ένα επιπλέον κίνητρο εξωστρέφειας, μελέτης και δημιουργίας για το Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα.

Τάσσος Αλεβίζος, 1968, χαρακτικό

Μια σπουδαία δωρεά, μια ιστορική προίκα δέχθηκε πρόσφατα το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Έτσι, κατέχει πλέον για διδασκαλία, μελέτη, έρευνα και ανάδειξη, την πολύτιμη συλλογή του Pietro Bellasi και της Κατερίνας Παπαγεωργίου Bellasi, η οποία επικεντρώνεται στη χαρακτική και την έντυπη τέχνη. Θεωρείται μοναδική στην Ελλάδα δε, για το εύρος και την ποιότητά της. Απώτερος σκοπός του ανώτατου εκπαιδευτικού ιδρύματος είναι η δημιουργία ενός πανεπιστημιακού ερευνητικού κέντρου-μουσείου, με διεθνή εμβέλεια, που θα εστιάζει στη συλλογή και την έρευνα των διαφορετικών τεχνικών της χαρακτικής τέχνης (ξυλογραφία, χαλκογραφία, λιθογραφία κ.λπ.), που αγαπήθηκε από μεγάλους ζωγράφους, οι οποίοι δημιούργησαν αριστουργήματα. Η δημιουργία της συλλογής Bellasi κράτησε αρκετές δεκαετίες, φέρει τη γνώση των δημιουργών της, τη βιωματική εμπειρία τού συλλέγειν και την αγάπη τους για την τέχνη. Αριθμεί 230 έργα διεθνών και Ελλήνων καλλιτεχνών, όπως του Max Ernst, του Lucio Fontana, του Giorgio de Chirico, του Gianfranco Ferroni, του Marino Marini, του Δημήτρη Γαλάνη, του Γιάννη Μόραλη, του Νίκου Χατζηκυριάκου-Γκίκα, του Γιάννη Τσαρούχη, του Κώστα Γραμματόπουλου κ.ά., και απαρτίζεται από χαρακτικά ποιότητας, ιστορικής αξίας και αισθητικού κάλλους.

Η πρώτη επίσημη παρουσίαση της συλλογής έγινε το περασμένο διάστημα (24/5/2023), στην κατάμεστη αίθουσα του νεοκλασικού κτιρίου Τσικρίκη στον Βόλο (εξαιρετικό δείγμα της εκλεκτικιστικής αρχιτεκτονικής του Μεσοπολέμου εξωτερικά και εσωτερικά), εκεί όπου πρόκειται να δημιουργηθεί, από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, η μόνιμη έδρα της, όπως προβλέπει το συμφωνητικό δωρεάς. Πρυτάνεις, αντιπρυτάνεις και καθηγητές, η αεικίνητη Κατερίνα Παπαγεωργίου Bellasi, εμφανώς συγκινημένη και ευχαριστημένη, φίλοι και πολίτες του Βόλου, φιλότεχνοι και φοιτητές, παρακολούθησαν την τελετή της πρώτης δημόσιας παρουσίασης και ήταν οι πρώτοι που είδαν ορισμένα από τα ωραιότερα χαρακτικά της συλλογής, η οποία συνοδεύεται από βιβλιογραφικό αρχείο 3.000 τόμων, που αφορά στην ιστορία της τέχνης και φιλοξενείται στον ίδιο χώρο.

«Θέλουμε να συμβάλουμε στην ανάπτυξη της συλλογής, να την αναδείξουμε σ’ ένα κέντρο πολιτισμού που θα τιμήσει το Πανεπιστήμιό μας, τον τόπο μας και όλη την Ελλάδα. Θέλουμε να ελκύει και να εκπαιδεύει κοινό, θέλουμε να της δώσουμε την αίγλη που της αξίζει, γιατί έχει εξαιρετικά έργα», είπε στον χαιρετισμό του ο Ζήσης Μαμούρης, πρύτανης του Π.Θ. Ευχαρίστησε τη δωρήτρια, όλους τους καθηγητές που εργάστηκαν για τη θετική έκβαση του εγχειρήματος και τα μέλη της Επιτροπής Διαχείρισης και Αξιοποίησης της Συλλογής, που συστάθηκε από τους καθηγητές και τα στελέχη του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και του ΕΚΠΑ, Γιώργο Πετράκο, Μιχάλη Ζουμπουλάκη, Γιώργο Τζιρτζιλάκη, Αλέξανδρο Ψυχούλη, Δημήτρη Παυλόπουλο. Μέλη της είναι επίσης η δωρήτρια και η Μαίρη Μιχαηλίδου, ιστορικός τέχνης και επίτιμη γενική γραμματέας του υπουργείου Πολιτισμού, ενώ γενικός γραμματέας εξελέγη ο Δημήτρης Δερβένης, εργαζόμενος στο Π.Θ. και φίλος του ζεύγους Bellasi. Όπως είπε ο κ. Μαμούρης, το Πανεπιστήμιο δίνει μεγάλη σημασία στον ρόλο της επιτροπής, γι’ αυτό αποφάσισε ότι πρόεδρός της αναλαμβάνει ο εκάστοτε πρύτανης του Π.Θ., οπότε στην τελετή παρευρέθηκε και ο κ. Μπιλίνης ο οποίος εξελέγη νέος πρύτανης.

Η ιστορία της δωρεάς

Οι πρώτες συζητήσεις για τη δωρεά άρχισαν το 2016 και το 2018 υπογράφτηκε το προσύμφωνο, οπότε ξεκίνησαν οι πολύπλοκες διαδικασίες μεταφοράς των έργων από την Ιταλία στην Ελλάδα, ενώ την ίδια χρονιά ο Pietro Bellasi απεβίωσε. Το τελικό συμφωνητικό υπογράφηκε τον Φεβρουάριο του 2022, μεταξύ της Κατερίνας Bellasi και του πρύτανη του Π.Θ., καθηγητή Ζήση Μαμούρη. Παράλληλα, συστάθηκε η Επιτροπή Διαχείρισης και Αξιοποίησης της Συλλογής και δημιουργήθηκε η Επιμελητική Ομάδα Εργασίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, η οποία προχώρησε σε μια πρώτη αξιολόγηση της καλλιτεχνικής αξίας της και των πλεονεκτημάτων της. Η διαχείριση, όπως παρουσιάστηκε, είναι οραματική, καθώς ανοίγει νέους δρόμους συνεργασίας με άλλα πανεπιστημιακά ιδρύματα και φορείς, τονώνει την εξωστρέφεια του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, ενισχύει την ερευνητική και εκπαιδευτική διαδικασία και προτρέπει την ενεργό εμπλοκή της τοπικής κοινωνίας, μέσα από τη διοργάνωση περιοδικών εκθέσεων και δράσεων, εκπαιδευτικών προγραμμάτων, διαλέξεων κ.ο.κ. Στόχος είναι η συλλογή να αποτελέσει αντικείμενο έρευνας και να συνδεθεί με το Εργαστήριο Οπτικού Πολιτισμού και Επιμελητικών Πρακτικών του Τμήματος Πολιτισμού και Δημιουργικών Μέσων και Βιομηχανιών του Π.Θ.

Είναι πραγματικά ευτύχημα για τους φοιτητές του, τους καθηγητές, τους ερευνητές και τους κατοίκους της πόλης ότι το ζεύγος Bellasi αποφάσισε να δωρίσει τη συλλογή χαρακτικών του στο Π.Θ. Και αυτό δεν ήταν αυτονόητο, καθώς τρεις περιοχές διεκδίκησαν τα έργα. Η Μπολόνια και το Πανεπιστήμιο, όπου εργαζόταν ο Pietro Bellasi, το Museo delle Culture του Λουγκάνο, τόπου καταγωγής του στην Ελβετία, και ο Βόλος, τόπος καταγωγής της Κατερίνας Παπαγεωργίου. Τελικά, κάποια έργα δωρήθηκαν στο Λουγκάνο και η μερίδα του λέοντος ήρθε στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. «Η επιλογή αυτή επικράτησε για τρεις λόγους. Λόγω της αγάπης και των δύο για τον Βόλο, όπου περνούσαν τα καλοκαίρια τους και όχι μόνο, λόγω του έντονου ενδιαφέροντος που εκφράστηκε από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και λόγω του εξαιρετικού χώρου που προσφέρθηκε από το Πανεπιστήμιο για τη φιλοξενία της μόνιμης έκθεσης, ο οποίος ενθουσίασε, ιδιαίτερα τον Pietro», αναφέρθηκε κατά την παρουσίαση.

Karel Demel, 1970, χαρακτικό (aquaforte)

Ετοιμάζεται η πρώτη έκθεση

Η μουσειογραφική και η μουσειολογική μελέτη της μόνιμης έκθεσης, που θα βρίσκεται στον πρώτο όροφο του Μεγάρου Τσικρίκη, εκπονήθηκαν από τους καθηγητές Ίριδα Λυκουριώτη από το Τμήμα Αρχιτεκτόνων και Σωτήρη Μπαχτσετζή από το Τμήμα Πολιτισμού και Δημιουργικών Μέσων του Π.Θ., αντίστοιχα. Όπως προβλέπει η μελέτη, θα διαμορφωθούν κατάλληλοι χώροι για τη φύλαξη, συντήρηση, καταγραφή, τεκμηρίωση και μελέτη, την έκθεση και την προβολή της συλλογής, καθώς και την υποδοχή και εξυπηρέτηση των φοιτητών και του κοινού, ενώ θα υπάρχει η δυνατότητα για διοργάνωση περιοδικών εκθέσεων.

Η πρώτη έκθεση που θα ανοίξει στο ευρύ κοινό αναμένεται το φθινόπωρο, όπου θα παρουσιαστούν 78 έργα της συλλογής, μικρού και μεσαίου μεγέθους και μια εγκατάσταση από 64 διαφορετικούς καλλιτέχνες, από την Ελλάδα και το εξωτερικό, τόσο από έργα της δωρεάς, όσο και από έργα προερχόμενα από την ιδιωτική συλλογή της Κατερίνας Παπαγεωργίου Bellasi.

Δημήτρης Γαλάνης, Νεκρή φύση με πίπα, 1922, ξυλογραφία

Ορισμένες ιστορίες (από τις αμέτρητες) που έχει ζήσει, θυμήθηκε η κ. Παπαγεωργίου και αφηγήθηκε πώς αποκτήθηκε το χαρακτικό έργο (φωτ. πάνω), του Δημήτρη Γαλάνη (1879-1966).

«Παρίσι μια καλοκαιρινή μέρα του 1975... Ανακαλύπτω σε μια γκαλερί, χαρακτικά Γάλλων και ανάμεσά τους την ξυλογραφία του Δ. Γαλάνη. Η καρδιά μου χτυπά δυνατά... Ζητώ την τιμή. Μένω έκπληκτη, είναι η τιμή ενός δείπνου τεσσάρων φίλων στο μπιστρό της γειτονιάς. Με βλέπει συγκινημένη, ο υπεύθυνος μου ψυθιρίζει: ‘‘Ξέρετε οι Γάλλοι δεν αγαπούν τις ξυλογραφίες’’. Παίρνω στην αγκαλιά μου το πακέτο, κάθομαι σ’ ένα παγκάκι και τηλεφωνώ στον Pietro μου. Είμαι ευτυχής».

⌛

Pietro Bellasi (Violenti confini) Ο Pietro Bellasi και η σύζυγός του Κατερίνα Παπαγεωργίου Bellasi αφιέρωσαν τη ζωή τους στη συστηματική απόκτηση έργων τέχνης, κυρίως χαρακτικών. Ο Pietro, Ιταλο-Ελβετός στην καταγωγή, ήταν καθηγητής Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Μπολόνια, επιμελητής στο Εθνολογικό Μουσείο της Γενεύης και παράλληλα κριτικός τέχνης, επιμελητής εκθέσεων, σύμβουλος του Εκδοτικού Οίκου Giuseppe Mazzotta. Συλλογή Bellasi: Μια στέγη για τη χαρακτική στον Βόλο από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας - Γεγονότα Η Κατερίνα, Ελληνίδα με καταγωγή από τον Βόλο, πτυχιούχος γραφικών τεχνών της Σχολής Ecole des Arts Decoratifs στη Γενεύη. Εκεί γνώρισε τον Pietro Bellasi και έκτοτε μοιράστηκαν τη ζωή τους και το πάθος τους για την τέχνη. Συνέλεξαν εκατοντάδες έργα με τα οποία συνδέθηκαν βιωματικά, είτε γιατί γνώριζαν τους καλλιτέχνες προσωπικά είτε γιατί τους δόθηκαν με αφιέρωση είτε γιατί συνέβαλαν στην ανάδειξη των νέων καλλιτεχνών.