Πόλεμος στην Ουκρανία / Σε διασταυρούμενα πυρά οι Έλληνες στην Ουκρανία
Η καταγωγή των Ελλήνων έχει δύο μεγάλες ρίζες. Η μεγαλύτερη είναι της Μαριούπολης - βόρειας Αζοφικής και η μικρότερη των Ελλήνων της παρευξείνιας ζώνης
Πριν από 25 χρόνια βρέθηκα ξαφνικά στην αυλή των θαυμάτων. Στο χωριό Τσερμαλίκ, περίπου μία ώρα από τη Μαριούπολη, είχαν μαζευτεί χιλιάδες αυτόχθονες Έλληνες, αλλά και Ρώσοι, Ουκρανοί, Τάταροι και άλλοι γείτονες, για την ελληνική «Μέγα Γιορτή» που γίνεται κάθε δύο χρόνια σε διαφορετικό χωριό και ενώνει τις διαφορετικές εθνότητες με βάση τον πολιτισμό που οι Έλληνες μετέφεραν από την Κριμαία το 1778-79. Έκτοτε δημιούργησαν μια ισχυρή εστία ελληνική στην Αζοφική Θάλασσα. Γλώσσα, Παιδεία, Τύπος, βιβλίο, ποίηση, μουσική, χορός, αρχιτεκτονική, θέατρο, αθλητισμός, κουζίνα, ένας πολιτισμός πλήρης που καλλιεργήθηκε και αναπτύχθηκε σε εξαιρετικό βαθμό μέχρι σήμερα.
Και τι δεν είχε αυτή η "αυλή των θαυμάτων" στο Τσερμαλίκ. Όλα εκείνα τα μικρά θαυμαστά που συνθέτουν το θαύμα του πολιτισμού σε όλες του τις εκφάνσεις. Τραπέζια στις αυλές, οργανοπαίχτες στους δρόμους, φρεσκοβαμμένα σπίτια, σημαιοστολισμένο πολιτιστικό κέντρο και σε ένα ίσιωμα μια μεγάλη εξέδρα στην οποία δεκάδες συγκροτήματα με εκατοντάδες μέλη κάθε ηλικίας παίζουν, χορεύουν και τραγουδούν με πολύχρωμες ενδυμασίες, ακροβάτες με τσέρκια και μπάλες δημιουργούν μια μικρογραφία τσίρκου, μικρές μαθήτριες με κολλητές φόρμες και ωραίους φιόγκους στριφογυρίζουν σαν μπαλαρίνες, ποιητές απαγγέλλουν ποιήματα στις ελληνικές διαλέκτους και λίγο παραπέρα, σε ένα πελώριο λιβάδι χωρισμένο στα τέσσερα, γίνονται ιπποδρομίες με άντρες και γυναίκες έφιππες, αγώνες πάλης ανάμεσα σε νεαρά παλικάρια από τα αθλητικά σωματεία και διελκυστίνδα από ομάδες χειροδύναμων κατοίκων που εκπροσωπούν το κάθε χωριό τραβώντας το χοντρό σκοινί μέχρι ο αντίπαλος να πατήσει τη διαχωριστική γραμμή!
Ο κόσμος προσπαθεί να τους εμψυχώσει, οι προπονητές δίνουν οδηγίες, οι διαιτητές με τις σφυρίχτρες είναι κοινής αποδοχής και η κριτική επιτροπή αποτελείται από προσωπικότητες υπεράνω υποψίας. Τα βραβεία είναι μεγάλα αρνιά, τα οποία, πεσμένα στο γρασίδι με δεμένα πόδια, περιμένουν τους τελικούς νικητές να τα φορτωθούν στους φαρδιούς τους ώμους. Σε όλα επικρατεί άμιλλα και ενθουσιασμός χωρίς φανατισμό. Κανένα δυσάρεστο επεισόδιο, μόνο χαρά και ευθυμία. Για όποιον χορτάσει από τα θεάματα-ακροάματα υπάρχει μια τεράστια υπαίθρια ταβέρνα με δεκάδες φαρδιά ξύλινα τραπέζια, όπου σερβίρονται τα φαγητά που μαγειρεύονται επί τόπου σε ψησταριές και μεγάλα καζάνια. Τα σπιτικά γλυκά είναι σε στρογγυλά ταψιά, οι μπίρες σε μεγάλα βαρέλια με πάγο και οι ποικίλες βότκες αραδιασμένες πάνω σε μακριούς πάγκους. Πάμφθηνα όλα και κατευθείαν από την παραγωγή στην κατανάλωση. Για τα πολύ μικρά παιδιά κυκλοφορούν παλιάτσοι και κλόουν, υπάρχουν φορητές κούνιες και γλειφιτζούρια. Και παιχνίδια για τους μεγάλους, όπως σκοποβολή, βάρη κ.λπ.
Επίσης, περιμετρικά είναι στημένα κιόσκια και πίνακες όπου εκτίθενται προϊόντα που διαθέτουν τα χωριά και έργα χειροτεχνίας, κεντήματα, ζωγραφιές, ξυλόγλυπτα κ.λπ. Παντού σημαίες ελληνικές και μαίανδροι. Το πιο σημαντικό, όμως, είναι το μέγεθος της συμμετοχής, τα πλήθη που έχουν κατακλύσει μια πολύ μεγάλη περιοχή από νωρίς το πρωί καταφθάνοντας με ό,τι μέσο μπορεί κανείς να φανταστεί: λεωφορεία, γιωταχί, μοτοσικλέτες με καρότσι στο πλάι, φορτηγά, τρακτέρ, ποδήλατα, κάρα, άλογα, αλλά και βάρκες και βενζινακάτους που καταφθάνουν διαπλέοντας το ποτάμι, στις όχθες του οποίου μόλις αρχίζει να πέφτει ο ήλιος μαζεύονται με ακορντεόν, βιολιά και ντέφια για να τραγουδήσουν κλασικά ρωσικά, ουκρανικά και ρωμέικα τραγούδια, αλλά και να χορέψουν ταγκό υπό το σεληνόφως.
Αξιοθαύμαστη δράση
Η «Μέγα Γιορτή»(; "μεγάλη", ίσως...) είναι και μια ειρηνική επίδειξη της ελληνικής παρουσίας, αλλά οι Έλληνες έχουν καθιερώσει κι άλλους θεσμούς για την ανάδειξη της ταυτότητας και του πολιτισμού τους. Στην ετήσια Ολυμπιάδα του Πολιτισμού, από κάθε σημείο της χώρας όπου διδάσκεται η ελληνική γλώσσα συγκεντρώνονται μαθητές και φοιτητές στη Μαριούπολη για να συναγωνιστούν σε γλώσσα, ιστορία, μουσική, τραγούδι, χορό, θέατρο και ζωγραφική, πάνω σε ελληνική θεματολογία, από τη μυθολογία μέχρι το σύγχρονο ελληνικό τραγούδι. Εκατοντάδες παιδιά με τους εκπαιδευτικούς που τα συνοδεύουν, με τετράδια, όργανα, μάσκες και πινέλα, εκφράζουν ζωηρά την αγάπη τους για τον ελληνικό πολιτισμό και την Ελλάδα. Οι δράσεις πραγματοποιούνται σε θεατρικούς χώρους και στις αίθουσες του Πανεπιστημίου Ανθρωπιστικών Σπουδών.
Σημαντικό είναι και το Φεστιβάλ Ελληνικού Τραγουδιού που πραγματοποιείται στο θέατρο «Ίσκρα» με ταλέντα απ’ όλες τις κοινότητες. Επίσης, γιορτάζονται με συγκίνηση οι εθνικές γιορτές της 25ης Μαρτίου και της 28ης Οκτωβρίου, όπως γιορτάζονται με τις ελληνικές ενδυμασίες, τις ελληνικές σημαίες και τα πανό οι γιορτές της πόλης. Και εννοείται ότι κάθε χωριό και σύλλογος έχει τις δικές του ξεχωριστές εκδηλώσεις.
Με πολύ γρήγορο και αποφασιστικό τρόπο συγκρότησαν ένα πελώριο πανουκρανικό δίκτυο για την εκμάθηση της νέας ελληνικής γλώσσας με ένταξή της στο ωρολόγιο πρόγραμμα ορισμένων σχολείων και με τη μορφή φροντιστηρίων και κυριακάτικων μαθημάτων, ενώ πολλά από τα μεγάλα πανεπιστήμια, όπως της Οδησσού, της Συμφερούπολης, του Κιέβου και του Λβιβ, είχαν τμήματα ελληνικών σπουδών.
Είναι πάρα πολύ αξιοθαύμαστη η προσπάθεια, γιατί από τη δεκαετία του 1990 βασίστηκε σε ντόπιες αυτοδίδακτες δασκάλες που δεν είχαν ποτέ πατήσει το πόδι τους στην Ελλάδα, αλλά είχαν τρομερό ζήλο! Στη συνέχεια, άρχισαν να διορίζονται λίγοι εκπαιδευτικοί από την Ελλάδα για ενισχυτική διδασκαλία, αλλά το βάρος έπεφτε στους απόφοιτους των ελληνικών σπουδών από τα πανεπιστήμια. Στην ακμή του, το Πανεπιστήμιο της Μαριούπολης με επικεφαλής τον ομογενή Κωνσταντίνο Μπαλαμπάνοφ είχε περισσότερους από 40 ντόπιους εκπαιδευτικούς που δίδασκαν ελληνικά σε πάνω από 400 φοιτητές του ελληνικού τμήματος και σε πολλούς ακόμα που επέλεγαν τα ελληνικά σαν δεύτερη ξένη γλώσσα στα τμήματα ξένων γλωσσών, Ιστορίας, νομικών κ.λπ.!
Και όλη αυτή η γιγαντιαία προσπάθεια γινόταν από ανθρώπους που πολλές φορές ούτε βίζα για επίσκεψη στην Ελλάδα δεν έπαιρναν από το υπουργείο Εξωτερικών, όταν δεν υφίσταντο και άλλες απογοητεύσεις και ταπεινώσεις από τους προξενικούς υπαλλήλους.
Συντονιστής όλων αυτών των δράσεων, η Ομοσπονδία Ελληνικών Συλλόγων Ουκρανίας, με την Αλεξάνδρα Προτσένκο-Πιτσατζή στο τιμόνι, με έδρα σε ένα επιβλητικό μέγαρο στη Μαριούπολη, έφτασε να έχει στο δυναμικό της πάνω από 100 συλλόγους και κοινότητες σε δεκάδες χωριά και πόλεις, μεταξύ των οποίων οι Οδησσός, Ντονιέτσκ, Χάρκοβο, Κίεβο, Ζαπαρόζιε, Μπερντιάνσκ, Μελιτόπολη, Χερσών, Ντνιπροπετρόφσκ, Λβιβ (Λβοβ) και, βέβαια, στην Κριμαία, Σεβαστούπολη, Γιάλτα, Συμφερούπολη, Θεοδοσία, Ευπατορία κ.ά. Στη Μαριούπολη, ο τοπικός σύλλογος, με τη Νάντια Τσαπνή πρόεδρο, διαθέτει κι αυτός ένα πολύ ωραίο ελληνοπρεπές κτήριο στο κέντρο της πόλης.
Άνοδος και κρίση
Η καταγωγή των Ελλήνων έχει δύο μεγάλες ρίζες. Η μεγαλύτερη είναι της Μαριούπολης - βόρειας Αζοφικής, των Ελλήνων που προέρχονται από την Κριμαία, και η μικρότερη, αλλά εξίσου δυναμική, των Ελλήνων της παρευξείνιας ζώνης, κυρίως από τον μικρασιατικό Πόντο, τη Γεωργία και τη νότια Ρωσία. Με βάση την τελευταία επίσημη απογραφή, οι Έλληνες αποτελούσαν την ενδέκατη από τις δεκάδες μειονότητες που ζουν στην Ουκρανία, με συνολικό πληθυσμό 91.500 άτομα, εκ των οποίων οι 77.500 βρίσκονται στην Αζοφική Θάλασσα, ως τρίτη μειονότητα στην περιοχή. Μέσα σε λίγα χρόνια, στηριγμένοι στις δικές τους δυνάμεις και με τη φλογερή αγάπη τους για την Ελλάδα ως ιστορική τους πατρίδα, συναρμολόγησαν το πιο συγκροτημένο, δραστήριο και δημιουργικό κομμάτι του Ελληνισμού παγκοσμίως.
Δυστυχώς, από το 2014 ο Ελληνισμός διασπάστηκε σε τρία κομμάτια. Η Κριμαία εντάχθηκε στη Ρωσία και οι περιοχές Ντονιέτσκ και Λουχάνσκ αυτονομήθηκαν από την Ουκρανία. Η ανεπίσημη συνοριακή γραμμή που χαράχτηκε ανάμεσα στους αντιμαχόμενους περνάει μέσα από τα ελληνικά χωριά της Αζοφικής και τα διαχωρίζει. Το πλήγμα είναι πάρα πολύ μεγάλο. Με κατακερματισμένες δυνάμεις, έναν πόλεμο οκτώ ετών που επιδρά διχαστικά και στους Έλληνες, σε συνδυασμό με τους νέους ουκρανικούς νόμους για τη γλώσσα, την εκπαίδευση και τα ΜΜΕ που επιδρούν στην πολιτισμική φυσιογνωμία των μειονοτήτων, ο ρόλος του Πανεπιστημίου της Μαριούπολης στην ελληνική Παιδεία μίκρυνε και οι δράσεις της Ομοσπονδίας και των μελών της συρρικνώθηκαν. Και, κατά τα ειωθότα, η ελληνική Πολιτεία αποδείχτηκε για άλλη μια φορά ανεπαρκής αλλά και, όπως εκδηλώνεται τώρα, επικίνδυνη για τον Ελληνισμό, καθώς φλυαρεί υπέρ του, ενώ στέλνει όπλα, ενέργεια που μπορεί να έχει ακόμα πιο καταστρεπτικές συνέπειες σε βάρος των ομογενών μας και της ελληνικής παρουσίας στην Ουκρανία και τη Ρωσία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου