Μεγάλοι επιστήμονες, χυδαίοι ρατσιστές

«Οι Αφρικανοί είναι τεμπέληδες και πολυλογάδες άγριοι. Δεν τους αξίζει να διαφεντεύουν τη γη όπου γεννήθηκαν» έγραψε ο «βικτοριανός πανεπιστήμονας» σερ Φράνσις Γκάλτον

Γιώργος Ι. Αλλαμανής

documento.gr

 

Το University College του Λονδίνου σκέφτεται να αλλάξει τα ονόματα κτιρίων ώστε να μην τιμούν οπαδούς της ευγονικής

Υπήρξαν κορυφαίοι επιστήμονες. Ανακάλυψαν, μεταξύ άλλων, τα δακτυλικά αποτυπώματα, εισήγαγαν τη χρήση της στατιστικής στη δημόσια υγεία και τον έλεγχο των γεννήσεων και πραγματοποίησαν μια σειρά επιτευγμάτων της βικτοριανής και εδουαρδιανής Αγγλίας στη γεωγραφία, την παλαιοντολογία, την αρχαιολογία, ακόμη και την πολιτική επιστήμη.
Ομως όλοι τους είχαν ένα κοινό χαρακτηριστικό: εξέφρασαν απόψεις ρατσιστικές, για φυλές ανώτερες και κατώτερες και για πειράματα ευγονικής που θα «έπρεπε» να οδηγήσουν στη βελτίωση του ανθρώπινου είδους.
Ανάμεσά τους συγκαταλέγονται αστέρες πρώτου μεγέθους όπως ο σερ Φράνσις Γκάλτον (18221911), γεωγράφος, εξερευνητής, μετεωρολόγος, ανθρωπολόγος και –φευ– οπαδός της «κληρονομικής ευφυΐας».
Ανταποκρινόμενο σε ένα αίτημα που διατυπώνεται όλο και περισσότερο τα τελευταία χρόνια το University College του Λονδίνου (UCL) συγκρότησε μια επιτροπή που θα μελετήσει εάν και πώς θα αλλάξει τα ονόματα κτιρίων, αιθουσών και βιβλιοθηκών ώστε να μην τιμούν αυτούς τους επιστήμονες.
Αντιπρόταση: ας μπουν ταμπέλες με την αλήθεια
«Γνωρίζω πολύ καλά ότι ο Γκάλτον ήταν φοβερός ρατσιστής» λέει η γενετίστρια Βερόνικα φον Χάινινγκεν, πρόεδρος του Ινστιτούτου Γκάλτον. «Όμως», προσθέτει, «έπαιξε εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της γενετικής και είναι λογικό να τον τιμάμε δίνοντας το όνομά του σε ιδρύματα όπως αυτό του οποίου προΐσταμαι». Η πρόταση της Φον Χάινινγκεν είναι απλή: να μη μετονομαστούν οι αίθουσες αλλά σε όλους τους πανεπιστημιακούς και δημόσιους χώρους που φέρουν ονόματα αμφιλεγόμενων επιστημόνων να αναρτηθούν ταμπέλες με την αλήθεια, με αναφορά στα λάθη τους.
Δεν συμφωνούν όλοι με αυτό. «Το όνομα του Γκάλτον έχει συνδεθεί με ρατσιστικές, μισογυνικές και ιεραρχικές ιδεολογικές θεωρήσεις» λέει ο Τζο Κέιν, που διδάσκει ιστορία και φιλοσοφία της βιολογίας στο UCL. Και εξηγεί: «Δεν θέλω να διδάσκω σε μια αίθουσα που έχει το όνομα κάποιου που πιστεύει ότι “οι Αφρικανοί είναι τεμπέληδες και πολυλογάδες άγριοι. Δεν τους αξίζει να διαφεντεύουν τη γη όπου γεννήθηκαν”, όπως έγραψε ο Γκάλτον το 1873».
Πόρισμα από την επιτροπή το 2020
Η ειδική επιτροπή την οποία συγκρότησε το βρετανικό πανεπιστήμιο για να αποφανθεί επί του θέματος θα εκδώσει το πόρισμά της το 2020. Ο καθηγητής Κέιν είναι ένα από τα μέλη της.
Θα εξετάσει επίσης το ενδεχόμενο αλλαγής ονομασίας σε χώρους και σε ακαδημαϊκούς φορείς οι οποίοι συνδέονται με το UCL και τιμούν, μεταξύ άλλων, τον Bρετανό μαθηματικό Καρλ Πίρσον (1857-1936), στατιστικολόγο, μαθητή και προστατευόμενο του Γκάλτον, τον αρχαιολόγο Φλίντερς Πέτρι (1853-1942), ειδικευμένο στην αιγυπτιολογία, καθώς και τη «μητέρα του οικογενειακού σχεδιασμού στο Ηνωμένο Βασίλειο» Μαρί Στόουπς (1880-1958).
Η Στόουπς ήταν παλαιοντολόγος, πα λα ι ο βοτανολόγος και ένθερμη οπαδός της ευγονικής με στόχο τη δημιουργία μιας ανθεκτικής στις ασθένειες και ολοένα πιο έξυπνης φυλής. Ταυτόχρονα ήταν φεμινίστρια, υπέρμαχος της αναγνώρισης πολιτικών δικαιωμάτων στις γυναίκες αλλά και φανατική εχθρός της έκτρωσης. Για τον έλεγχο των γεννήσεων πρότεινε αντισυλληπτικές μεθόδους και τις δίδασκε σε νεαρά ζευγάρια στην κλινική της. Συνέγραψε επίσης τον σεξουαλικό οδηγό «Εγγαμη αγάπη» («Married love» – πρώτη έκδοση το 1918), αποκλειστικά για παντρεμένους.