Μη χάσετε αυτήν την ταινία

«Ευτυχισμένος Λάζαρος»

Lazzaro Felice / Happy as Lazzaro

Δραματική ταινία 2018 | Έγχρωμη | Διάρκεια: 127'

Ιταλογαλλική ταινία, σκηνοθεσία Αλίτσε Ρορβάκερ με τους: Άλμπα Ρορβάκερ, Σέρζι Λόπεζ, Αντριάνο Ταρντιόλο

 ΡΕΓΓΙΝΑ ΖΕΡΒΟΥ
Πηγή:  imerodromos.gr

[..........] Ο κορμός του σεναρίου του Ευτυχισμένου Λάζαρου ήταν μια ιστορία που είχε ακούσει η Ρορβάχερ για μια μαρκησία στην κεντρική Ιταλία που, στην απομονωμένη της ιδιοκτησία, εξακολουθούσε να εκμεταλλεύεται τους αγρότες σε συνθήκες δουλοπαροικίας. Στη φανταστική Ινβιολάτα, που μια καταιγίδα έχει αποκόψει από τον υπόλοιπο κόσμο, ζουν σε συνθήκες αθλιότητας 54 χωρικοί, ανάμεσα τους ηλικιωμένοι και παιδιά, που ακόμα πιστεύουν πως ανήκουν στην μαρκησία Αλφονσίνα ντε Λούνα, τη βαρόνο των ιταλικών καπνών. Δουλεύουν χωρίς να πληρώνονται και βρίσκονται συνέχεια χρεωμένοι. Ανάμεσα τους ο νεαρός Λάζαρο, αγνώστου μητρός και πατρός, ένα αγαθό και καλοπροαίρετο πλάσμα που όλοι θεωρούν ηλίθιο και του φορτώνουν συνέχεια όλες τις δουλειές καθώς εκείνος δεν αρνείται τίποτα. Όταν η βαρόνη επισκέπτεται το υποστατικό μαζί με το γιο της Τανκρέντο, το διαχειριστή της και την κόρη του, ο Τανκρέντο αποφασίζει να οργανώσει την «απαγωγή» του με σκοπό να αποσπάσει χρήματα από τη μητέρα του και να φύγει μακριά της. Πείθει τον Λάζαρο να τον κρύψει και ανάμεσα τους αναπτύσσεται μια παράξενη σχέση που θα μπορούσε να αποκαλέσει κανείς αδελφική φιλία. Ο Λάζαρο τον κρύβει στο καταφύγιο του και φροντίζει να του φέρνει φαγητό χωρίς να κινεί υποψίες. Η κόρη του διαχειριστή, που δεν έχει πιστέψει την βαρόνη πως ο ίδιος ο Τανκρέντο έχει σχεδιάσει την ‘απαγωγή’ του, τηλεφωνεί στην αστυνομία και όταν αυτοί καταφθάνουν η αλήθεια αποκαλύπτεται, οι καλύβες και το παλάτι εκκενώνονται και όλοι οι κάτοικοι της Ινβιολάτα οδηγούνται στην πόλη. Ο Λάζαρο, ο οποίος έχει πέσει από έναν γκρεμό, ‘ανασταίνεται’ και πάει να τους βρει μετά από πολλά χρόνια. Τι θα βρει όμως;

Η πιο φιλόδοξη ταινία της Ρόρβαχερ μεταφέρει τη σύγκρουση του παλιού και του νέου στο χώρο: στο πρώτο μισό της ταινίας οι πρωταγωνιστές ζουν σε μια απομακρυσμένη γωνιά του σήμερα με τους κανόνες του χτες. Από τον υπόλοιπο κόσμο τους χωρίζει ένα ποτάμι. Το διασχίζουν και οδηγούνται στο σήμερα με τους κανόνες του σήμερα – that’s capitalism. Οι φτωχοί απ’τη μια μεριά του ποταμιού ήταν δουλοπάροικοι και από την άλλη απόκληροι που προσπαθούν να επιβιώσουν στις παρυφές της πόλης. Πάλι σε παράγκες, πάλι εξαθλιωμένοι. Αλλά τώρα «ελεύθεροι». Η «ελευθερία» στην πείνα. Οι αριστοκράτες είναι έκπτωτοι άγγελοι μιας τάξης που έχασε την περιουσία και τα προνόμια της από τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, που είναι η νέα, απρόσωπη αριστοκρατία.
Συνδετικός κρίκος ανάμεσα σε αυτούς τους κόσμους ο Λάζαρο.  Ο ευτυχισμένος Λάζαρο, σύμφωνα με τη φράση που χρησιμοποιούν οι Ιταλοί για να ονοματίσουν όποιον δεν έχει μεγάλη επαφή με την πραγματικότητα σε σημείο ανοησίας. Ο Λάζαρο ο αγαθιάρης του πρώτου μέρους μεταβαίνει από τη μια κατάσταση στην άλλη μέσω της ‘πτώσης’ και της ‘ανάστασης’- το άγριο θηρίο, ο λύκος, τον πλησιάζει αλλά δεν του επιτίθεται γιατί μυρίζει επάνω του έναν ‘καλό άνθρωπο’ – ίδιος και απαράλλακτος όπως και πριν, σύμβολο καλοσύνης και αγάπης. Το μόνο μήνυμα ελπίδας ανάμεσα σε δυο κόσμους που μοιάζουν διαφορετικοί αλλά στην ουσία είναι οι ίδιοι.   
Ο νεαρός πρωταγωνιστής Αντριάνο Ταρντίολο είναι μια αποκάλυψη στην πρώτη του επαγγελματική δουλειά – «και μάλλον την τελευταία» όπως συμπληρώνει γελώντας η Ρόρβαχερ – και πλαισιώνεται πολύ όμορφα από την Άλμπα Ρόρβαχερ, αδελφή και συνεργάτη της σκηνοθέτιδας, τον Ισπανό Σέρζι Λόπες και πολλούς ερασιτέχνες, αλλά και ένα λύκο που κινηματογραφήθηκε δίπλα στον Αντριάνο από ένα φοβισμένο συνεργείο. «Η σκηνή όμως ήταν καταπληκτική.»
Αλληγορία, σύγχρονο παραμύθι, με απλούς συμβολισμούς, θα μπορούσε εύκολα να καταλήξει σε μια κακόσχημη υπερβολή αν δεν ήταν γυρισμένο με την απλότητα και την ευαισθησία που χαρακτηρίζουν το σινεμά της Ρόρβαχερ. Αποφεύγοντας τις ανώφελες κορυφώσεις και φέρνοντας το μύθο και την Ιστορία στα μέτρα του ανθρώπου, καταφέρνει μια ισορροπημένη ταινία που αφήνει στο τέλος μια γλυκόπικρη γεύση.
[......]
 ****************************************

Η Αλίτσε Ρορβάκερ και οι αλληγορίες του «Ευτυχισμένου Λαζάρου»

Από Χρήστο Μήτση -

athinorama.gr,

 28/03/2019

Μοντέρνο παραμύθι; Πολιτική παραβολή; Στα χνάρια των Παζολίνι και Ταβιάνι, η νεαρή Ιταλίδα δημιουργός μιλάει για το πρωτότυπο κοινωνικό δράμα φαντασίας που απέσπασε το βραβείο σεναρίου στις Κάνες.

Η αρχική σεναριακή ιδέα της ταινίας βασίστηκε σε αληθινή ιστορία;
Όταν ήμουν στο γυμνάσιο είχα διαβάσει ένα μικρό άρθρο για μια κοντέσα η οποία εκμεταλλευόταν αισχρά τους εργάτες και αγρότες που είχε στη δούλεψή της. Σιγά σιγά αυτή η ιστορία πήρε μέσα μου τη μορφή ταινίας, την οποία αρχικά σκεφτόμουν ως ένα κλασικό μελόδραμα με θέμα την κοντέσα, τους εργάτες και μια απαγωγή. Δεν μου άρεσε όμως να ακολουθήσω την κλασική αφήγηση και έτσι το δεύτερο μέρος του φιλμ εξελίχτηκε εντελώς διαφορετικά. Ήθελα να μιλήσω για την εποχή μας και την έλλειψη συντροφικότητας που τη συνοδεύει, καθώς απομακρυνόμαστε όλο και περισσότερο από τη αίσθηση της κοινότητας η οποία κυριαρχούσε πριν έναν και πλέον αιώνα.
Μια ανάλογη προβληματική υπήρχε και στα «Θαύματα», την προηγούμενη ταινία σας.
Αν και πρόκειται για διαφορετικές ταινίες, η αντιπαράθεση αστικής και αγροτικής ζωής απασχολεί πράγματι και τις δυο. Η αλήθεια είναι πως η εξοχή, η φύση, μού δίνει κινηματογραφική έμπνευση και ως προς τα θέματα και ως προς τις εικόνες, οι οποίες δεν θέλω να είναι φολκλορικές και ειδυλλιακές. Η εγκαταλελειμμένη επαρχία, οι βίλες λίγο πιο πέρα από τα φτωχόσπιτα, η μολυσμένη γη, η βιομηχανοποίηση του αγροτικού τοπίου, όλα αυτά είναι εικόνες που με έχουν σημαδέψει και αναπόφευκτα εισβάλλουν και στις ταινίες μου.
Εδώ έχουμε έντονο και το στοιχείο του μαγικού ρεαλισμού, το οποίο μετατρέπει τον «Ευτυχισμένο Λάζαρο» σε κάτι πιο περίπλοκο από ένα τυπικό κοινωνικό δράμα.
Ξεκίνησα για να κάνω ένα πολύ πολιτικό και πολύ… βαρετό φιλμ, αλλά ο Λάζαρος το μεταμόρφωσε, δίνοντάς του έναν πνευματικό, θρησκευτικό, ιερό τόνο. Του χάρισε μια διάσταση πάνω από το «στείρο ρεαλισμό». Μιλώντας για θρησκεία, δεν αναφέρομαι φυσικά στην εκκλησία, η οποία στην ταινία είναι συνεργός στα εγκλήματα της κοντέσας, αλλά για μια «προϊστορική» οργανωμένη πίστη, μακριά από τα σύγχρονα δόγματα και τα πολυτελή άμφια. Σ’ αυτή τη λογική, ο άγιος της Αντόνια συνδέεται με τον λύκο, έναν λύκο ο οποίος δεν είναι κακός. Αντίθετα με τα στερεότυπα, αναγνωρίζει τον Λάζαρο ως καλό άνθρωπο και δεν τον πειράζει.

Η εικόνα της ταινίας έχει μια τραχύτητα, η οποία παραπέμπει στην αμεσότητα ενός ντοκιμαντέρ…
Γυρίσαμε με 16mm και χωρίς «μάσκα» στο κάδρο, όπως και ο Λάζαρος είναι ένας χαρακτήρας ο οποίος δεν φορά «μάσκα». Είναι αυτό που βλέπουμε. Θέλαμε και η εικόνα να έχει την ίδια αλήθεια, την ίδια ελευθερία και φυσικότητα, μια «ατέλεια» που νομίζω πως την κάνει πιο όμορφη, πιο εκφραστική.
Πόσο δύσκολη είναι η θέση μιας γυναίκας δημιουργού στη σύγχρονη κινηματογραφική βιομηχανία; Φέτος βλέπουμε εκτός από εσάς και την Βαλέρια Γκολίνο να έχει ταινία («Euforia») στο επίσημο πρόγραμμα του φεστιβάλ Κανών…
Είναι θέμα μιας παράδοσης χιλιάδων ετών, που καταλήγει στο φόβο των παραγωγών να εμπιστευτούν μια γυναίκα. «Πώς θα πας στο γύρισμα όταν έχεις περίοδο;» με έχει ρωτήσει γνωστός παραγωγός και δεν θέλω να πω ποιος. «Πώς θα τελειώσεις στο σωστό χρόνο;», «πώς θα επιβληθείς στο συνεργείο;» είναι οι πιο συχνές ερωτήσεις. Σιγά σιγά οι προκαταλήψεις υποχωρούν βέβαια, αλλά υπάρχει πολύς ακόμα δρόμος…
Στην ταινία μου τώρα, αν και μιλάω για εκμετάλλευση ανθρώπων από ανθρώπους, δεν ήθελα αυτό να μετατραπεί σε γυναικεία διαμαρτυρία. Προτίμησα να μιλήσω πιο γενικά και διαχρονικά, καθώς δεν είναι απαραίτητο να ακολουθούμε σ’ όλα τη μόδα των ημερών.