Ερνστ Λούντβιχ Κίρχνερ (1880-1938)
"Ο ζωγράφος ζωγραφίζει την όψη των αντικειμένων, όχι την
αντικειμενική τους ορθότητα, στην πραγματικότητα, δημιουργεί καινούριες
όψεις των αντικειμένων."
Ο Ernst Ludwig Kirchner (Έρνστ Λούντβιχ Κίρχνερ) ήταν κινητήρια δύναμη στην ομάδα Die Brücke
(Η Γέφυρα), που άνθισε στη Δρέσδη και το Βερολίνο πριν τον Πρώτο
Παγκόσμιο Πόλεμο, και θεωρείται ένας από τους πιο ταλαντούχους και με
επιρροή Εξπρεσιονιστές της Γερμανίας. Έχοντας ως κίνητρο
τις ίδιες αγωνίες που βασάνιζαν το κίνημα ως σύνολο - φόβοι για τη θέση
της ανθρωπότητας στο σύγχρονο κόσμο, τα χαμένα συναισθήματα
πνευματικότητας και αυθεντικότητας - ο Kirchner είχε αντικρουόμενες
στάσεις απέναντι στο παρελθόν και το παρόν. Θαυμαστής του Albrecht Dürer
(Άλμπρεχτ Ντύρερ), αναβίωσε την παλιά τέχνη της ξυλογραφίας και ενέταξε
τον εαυτό του στη γερμανική παράδοση, ενώ απέρριψε το ακαδημαϊκό ύφος
και εμπνεύστηκε από τη σύγχρονη πόλη. Μετά τον πόλεμο, η ασθένειά του
τον ανάγκασε να εγκατασταθεί στο Νταβός της Ελβετίας, όπου ζωγράφισε
πολλά τοπία και τελευταία βρέθηκε εξορισμένος από την επικρατούσα τάση
στη γερμανική τέχνη. Όταν οι Ναζί ήρθαν στην εξουσία στις αρχές της
δεκαετίας του 1930, ήταν επίσης ένα θύμα της εκστρατείας τους κατά της
"Εκφυλισμένης Τέχνης". Μελαγχολικός και άρρωστος, διέπραξε, τελικά,
αυτοκτονία.
Το 1905, ο Kirchner και ο Bleyl μαζί με τους συμφοιτητές τους από την αρχιτεκτονική Karl Schmidt-Rottluff (Καρλ Σμιτ-Ρότλουφ) και Erich Heckel, (Έριχ Χέκελ) ίδρυσαν την καλλιτεχνική ομάδα Die Brücke (Η Γέφυρα). Ο σκοπός τους ήταν να απομακρυνθούν από το παραδοσιακό ακαδημαϊκό ύφος και να δημιουργήσουν ένα νέο τρόπο καλλιτεχνικής έκφρασης, διαμορφώνοντας μια "γέφυρα" ανάμεσα στα κλασικά μοτίβα του παρελθόντος και την πρωτοπορία του παρόντος. Η Γέφυρα εξέφραζε έντονο συναίσθημα μέσα από ακατέργαστες γραμμές και μια ζωηρή, αφύσικη χρωματική παλέτα. Η ομάδα συνήθιζε να συναντιέται σε ένα παλιό κρεοπωλείο, που χρησίμευε στον Kirchner ως στούντιο για εξάσκηση στη ζωγραφική φιγούρων. (Οι συναντήσεις στο στούντιο, ωστόσο, συχνά μετατρέπονταν σε περιστασιακό έρωτα και γενική γύμνια). Πολλά από τα έργα τέχνης που δημιουργήθηκαν από την ομάδα της Γέφυρας ήταν μια άμεση απόκριση στο γραφικό έργο του Albrecht Dürer και την έντονη ποικιλία χρωμάτων των Νεο-Ιμπρεσιονιστών. Ο Kirchner έδειχνε ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την ξυλογλυπτική του Dürer και προσπάθησε να την εκμοντερνίσει με το δικό του μοναδικό ύφος των φθινουσών γραμμών και των δυναμικών συνθέσεων.
MORE
Το 1906 ο Kirchner και η ομάδα της Γέφυρας οργάνωσαν την πρώτη τους ομαδική έκθεση σε ένα εργοστάσιο λαμπτήρων. Τα γυναικείο γυμνό, εμπνευσμένο από τις βραδινές συναντήσεις στο στούντιο, ήταν το πρωταρχικό θέμα της έκθεσης. Η ξυλογραφία του Kirchner Nude Dancers (Nackte Tanzerinnen - Γυμνές χορεύτριες) (1909), αποτελεί παράδειγμα του ενεργητικού ύφους της έκθεσης. Οι ακατέργαστες γραφικές γραμμές απεικονίζουν γυμνές γυναίκες που χορεύουν πάνω σε σκηνή. Η Γέφυρα τελείωσε το 1913, με την έκδοση από τον Kirchner του "Chronik der Brücke" (Χρονικό της Γέφυρας), το οποίο εστίαζε στην "ελευθερία της ζωής και της κίνησης ενάντια στις από παλιά εδραιωμένες δυνάμεις".
Από εκεί και μετά ο Kirchner θέλησε να καθιερώσει τη δική του ταυτότητα ως καλλιτέχνης. Ανέπτυξε ενδιαφέρον για τη βιομηχανοποίηση και την αποξένωση, που βιώνουν τα άτομα στις πόλεις. Βαθμιαία έστρεψε την προσοχή του από το γυναικείο γυμνό στους δρόμους του Βερολίνου, με τη δημιουργία της σειράς Strassenbilder (εικόνες του δρόμου) το 1915. Αυτοί οι πίνακες εστιάζουν στην έντονη ζωή του σύγχρονου Βερολίνου, καθώς ο καλλιτέχνης παρατηρούσε την εναλλασσόμενη πολιτική κατάσταση κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και τον αντίκτυπό του στη γερμανική κουλτούρα. Ο Kirchner απεικόνιζε πλήθη ανθρώπων με έντονες, εκφραστικές πινελιές και σε ορμητικά χρώματα του μπλε, πράσινου, πορτοκαλί και ροζ. Η προοπτική ήταν συχνά παραποιημένη, οι φιγούρες διαφαινόμενες, σαν μέσα σε σκοτάδι ή ομίχλη, και παραπαίουσες είτε προς είτε μακριά από το επίπεδο της εικόνας, ως απόρριψη των ακαδημαϊκών συμβάσεων που διδάχθηκε στα μαθήματα αρχιτεκτονικής.
Ο Kirchner μπήκε εθελοντικά στο στρατό το 1915, παρόλο που απολύθηκε μετά από λίγο, εξαιτίας ενός νευρικού κλονισμού. Ανάρρωσε σε διάφορα ελβετικά νοσοκομεία από το 1916 έως το 1917. Πληγωμένος από τη στρατιωτική του εμπειρία, το 1918 μετακόμισε σε μια φάρμα στις Άλπεις, κοντά στο Νταβός, όπου η νέα του κατοικία ενέπνευσε μια σειρά ορεινών τοπίων.
Η φήμη του ως κορυφαίου Γερμανού Εξπρεσιονιστή συνέχισε να μεγαλώνει, με εκθέσεις στην Ελβετία και τη Γερμανία κατά τη δεκαετία του 1920. Η πρώτη του μονογραφία και κατάλογος γραφικών έργων δημοσιεύτηκαν το 1926. Του ανατέθηκε να δημιουργήσει αρκετές τοιχογραφίες στο Μουσείο Folkwang το 1927 και το 1928 προσκλήθηκε να συμμετάσχει στη Biennale της Βενετίας. Το 1931, και καθώς η επιτυχία του συνεχιζόταν, ο Kirchner έγινε μέλος της Πρωσικής Ακαδημίας Τεχνών.
Το 1933, ωστόσο, οι γερμανοί Ναζί ονόμασαν τον Kirchner "εκφυλισμένο καλλιτέχνη", αναγκάζοντάς τον να παραιτηθεί από την Ακαδημία Τεχνών του Βερολίνου. Πάνω από 600 έργα του δεσμεύτηκαν ή καταστράφηκαν από το ναζιστικό καθεστώς. Ο τραυματικός αντίκτυπος αυτών των γεγονότων οδήγησε στην αυτοκτονία του, στις 15 Ιουλίου του 1938.
"Το μεγαλύτερο βάρος από όλα είναι η καταπίεση του πολέμου και η αυξανόμενη επιπολαιότητα. Μου δίνει ακατάπαυστα την εντύπωση ενός αιματηρού καρναβαλιού. Νιώθω σαν το αποτέλεσμα να είναι στον αέρα και όλα είναι αναποδογυρισμένα... Παράλληλα, προσπαθώ να βάλω μια τάξη στις σκέψεις μου και να δημιουργήσω μια εικόνα της εποχής μέσα από σύγχυση, που είναι τελικά η δουλειά μου."
"Φαίνεται ότι σκοπός της δουλειάς μου ήταν πάντα να διαλύω τον εαυτό μου εντελώς μέσα στις αισθήσεις του περιβάλλοντος, με σκοπό, έπειτα, να ενσωματώσω όλο αυτό σε μια συνεκτική μορφή ζωγραφικής."
"Όλες οι τέχνες χρειάζονται τον ορατό κόσμο και πάντα θα τον χρειάζονται. Πολύ απλά επειδή, όντας προσβάσιμος σε όλους, αποτελεί το κλειδί για όλους τους άλλους κόσμους."
ΒΑΣΙΚΕΣ ΙΔΕΕΣ
Η ανθρώπινη μορφή ήταν κεντρική στην τέχνη του Kirchner. Ήταν βασική
στις εικόνες που είχαν το στούντιό του σαν φόντο - εικόνες στις οποίες
ζωγράφιζε μοντέλα να ποζάρουν, καθώς και πλευρές της μποέμικης ζωής του.
Για τον Kirchner το στούντιο ήταν ένας σημαντικός σύνδεσμος, όπου
συναντιούνταν η τέχνη και η ζωή. Όμως η φιγούρα κυριαρχούσε, επίσης, και
στις εικόνες του για το Βερολίνο, στις οποίες η στάση των μορφών στο
δρόμο, συχνά, έμοιαζε πιο σημαντική από το περιβάλλον τοπίο της πόλης.
Και πιο συχνά αποτύπωνε τη φιγούρα σε κίνηση, καθώς πίστευε ότι αυτό
εξέφραζε καλύτερα την πληρότητα και τη ζωντάνια του ανθρώπινου σώματος
Ο εξπρεσιονιστικός χειρισμός του χρώματος από τον Kirchner αντιπροσώπευε μια ισχυρή αντίδραση κατά του ιμπρεσιονισμού που ήταν κυρίαρχος στη γερμανική ζωγραφική όταν ο ίδιος πρωτοεμφανίστηκε. Γι' αυτόν σηματοδοτούσε μια αντίδραση ενάντια στη συντηρητική ευγένεια της αστικής ζωής. Πάντοτε αρνιόταν ότι είχε επηρεαστεί από άλλους καλλιτέχνες, ωστόσο ο Henri Matisse (Ανρί Ματίς) και ο Edvard Munch (Έντβαρντ Μουνκ) ήταν σαφώς σημαντικοί στη διαμόρφωση του ύφους του. Ο Φωβισμός ήταν ιδιαίτερα σημαντικός στο να κατευθύνει την παλέτα του, ενθαρρύνοντάς τον να χρησιμοποιεί επίπεδες περιοχές αδιάσπαστου, συχνά αμιγούς χρώματος και απλουστευμένες μορφές.
Ο Kirchner πίστευε ότι ισχυρές δυνάμεις - αναζωογονητικές, ωστόσο καταστροφικές - υπήρχαν κάτω από τη γυαλιστερή όψη του δυτικού πολιτισμού, και πίστευε ότι η δημιουργικότητα ήταν ένα μέσο αξιοποίησής τους. Αυτή η οπτική διαμόρφωσε τον τρόπο με τον οποίο απεικόνιζε άνδρες και γυναίκες στους πίνακές του, ως ανθρώπους που συχνά φαίνονται να βρίσκονται σε πόλεμο με τον εαυτό τους ή το περιβάλλον τους. Επίσης ενθάρρυνε το ενδιαφέρον του για την πρωτόγονη τέχνη, και, συγκεκριμένα, αυτή των νήσων του Ειρηνικού, καθώς θεωρούσε ότι αυτό το έργο προσέφερε μια πιο άμεση εικόνα αυτών των στοιχειωδών δυνάμεων. Η πρωτόγονη τέχνη ήταν επίσης σημαντική στο να κατευθύνει τον Kirchner σε μια πιο απλουστευμένη διαχείριση της μορφής. Η πρωτόγονη γλυπτική αδιαμφισβήτητα ενέπνευσε τη δική του προσέγγιση στο μέσο και την αγάπη του για ακατέργαστες, εν μέρει βαμμένες, επιφάνειες.
Ο εξπρεσιονιστικός χειρισμός του χρώματος από τον Kirchner αντιπροσώπευε μια ισχυρή αντίδραση κατά του ιμπρεσιονισμού που ήταν κυρίαρχος στη γερμανική ζωγραφική όταν ο ίδιος πρωτοεμφανίστηκε. Γι' αυτόν σηματοδοτούσε μια αντίδραση ενάντια στη συντηρητική ευγένεια της αστικής ζωής. Πάντοτε αρνιόταν ότι είχε επηρεαστεί από άλλους καλλιτέχνες, ωστόσο ο Henri Matisse (Ανρί Ματίς) και ο Edvard Munch (Έντβαρντ Μουνκ) ήταν σαφώς σημαντικοί στη διαμόρφωση του ύφους του. Ο Φωβισμός ήταν ιδιαίτερα σημαντικός στο να κατευθύνει την παλέτα του, ενθαρρύνοντάς τον να χρησιμοποιεί επίπεδες περιοχές αδιάσπαστου, συχνά αμιγούς χρώματος και απλουστευμένες μορφές.
Ο Kirchner πίστευε ότι ισχυρές δυνάμεις - αναζωογονητικές, ωστόσο καταστροφικές - υπήρχαν κάτω από τη γυαλιστερή όψη του δυτικού πολιτισμού, και πίστευε ότι η δημιουργικότητα ήταν ένα μέσο αξιοποίησής τους. Αυτή η οπτική διαμόρφωσε τον τρόπο με τον οποίο απεικόνιζε άνδρες και γυναίκες στους πίνακές του, ως ανθρώπους που συχνά φαίνονται να βρίσκονται σε πόλεμο με τον εαυτό τους ή το περιβάλλον τους. Επίσης ενθάρρυνε το ενδιαφέρον του για την πρωτόγονη τέχνη, και, συγκεκριμένα, αυτή των νήσων του Ειρηνικού, καθώς θεωρούσε ότι αυτό το έργο προσέφερε μια πιο άμεση εικόνα αυτών των στοιχειωδών δυνάμεων. Η πρωτόγονη τέχνη ήταν επίσης σημαντική στο να κατευθύνει τον Kirchner σε μια πιο απλουστευμένη διαχείριση της μορφής. Η πρωτόγονη γλυπτική αδιαμφισβήτητα ενέπνευσε τη δική του προσέγγιση στο μέσο και την αγάπη του για ακατέργαστες, εν μέρει βαμμένες, επιφάνειες.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ERNST LUDWIG KIRCHNER
Η αρχική εκπαίδευση
Ο Ernst Ludwig Kirchner γεννήθηκε στις 6 Μαΐου του 1880 στο Aschaffenburg της Βαυαρίας και άρχισε να σπουδάζει αρχιτεκτονική στην τεχνική σχολή της Δρέσδης το 1901, μετά από την ενθάρρυνση των γονιών του. Ενώ παρακολουθούσε μαθήματα, έγινε στενός φίλος με τον Fritz Bleyl (Φρίτς Μπλέιλ), ο οποίος μοιραζόταν τη ριζοσπαστική του άποψη για την τέχνη και τη φύση. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου ο Kirchner επέλεξε να αφιερωθεί στις καλές τέχνες παρά στην αρχιτεκτονική.Το 1905, ο Kirchner και ο Bleyl μαζί με τους συμφοιτητές τους από την αρχιτεκτονική Karl Schmidt-Rottluff (Καρλ Σμιτ-Ρότλουφ) και Erich Heckel, (Έριχ Χέκελ) ίδρυσαν την καλλιτεχνική ομάδα Die Brücke (Η Γέφυρα). Ο σκοπός τους ήταν να απομακρυνθούν από το παραδοσιακό ακαδημαϊκό ύφος και να δημιουργήσουν ένα νέο τρόπο καλλιτεχνικής έκφρασης, διαμορφώνοντας μια "γέφυρα" ανάμεσα στα κλασικά μοτίβα του παρελθόντος και την πρωτοπορία του παρόντος. Η Γέφυρα εξέφραζε έντονο συναίσθημα μέσα από ακατέργαστες γραμμές και μια ζωηρή, αφύσικη χρωματική παλέτα. Η ομάδα συνήθιζε να συναντιέται σε ένα παλιό κρεοπωλείο, που χρησίμευε στον Kirchner ως στούντιο για εξάσκηση στη ζωγραφική φιγούρων. (Οι συναντήσεις στο στούντιο, ωστόσο, συχνά μετατρέπονταν σε περιστασιακό έρωτα και γενική γύμνια). Πολλά από τα έργα τέχνης που δημιουργήθηκαν από την ομάδα της Γέφυρας ήταν μια άμεση απόκριση στο γραφικό έργο του Albrecht Dürer και την έντονη ποικιλία χρωμάτων των Νεο-Ιμπρεσιονιστών. Ο Kirchner έδειχνε ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την ξυλογλυπτική του Dürer και προσπάθησε να την εκμοντερνίσει με το δικό του μοναδικό ύφος των φθινουσών γραμμών και των δυναμικών συνθέσεων.
MORE
Η ώριμη περίοδος
Το 1906 ο Kirchner και η ομάδα της Γέφυρας οργάνωσαν την πρώτη τους ομαδική έκθεση σε ένα εργοστάσιο λαμπτήρων. Τα γυναικείο γυμνό, εμπνευσμένο από τις βραδινές συναντήσεις στο στούντιο, ήταν το πρωταρχικό θέμα της έκθεσης. Η ξυλογραφία του Kirchner Nude Dancers (Nackte Tanzerinnen - Γυμνές χορεύτριες) (1909), αποτελεί παράδειγμα του ενεργητικού ύφους της έκθεσης. Οι ακατέργαστες γραφικές γραμμές απεικονίζουν γυμνές γυναίκες που χορεύουν πάνω σε σκηνή. Η Γέφυρα τελείωσε το 1913, με την έκδοση από τον Kirchner του "Chronik der Brücke" (Χρονικό της Γέφυρας), το οποίο εστίαζε στην "ελευθερία της ζωής και της κίνησης ενάντια στις από παλιά εδραιωμένες δυνάμεις".
Από εκεί και μετά ο Kirchner θέλησε να καθιερώσει τη δική του ταυτότητα ως καλλιτέχνης. Ανέπτυξε ενδιαφέρον για τη βιομηχανοποίηση και την αποξένωση, που βιώνουν τα άτομα στις πόλεις. Βαθμιαία έστρεψε την προσοχή του από το γυναικείο γυμνό στους δρόμους του Βερολίνου, με τη δημιουργία της σειράς Strassenbilder (εικόνες του δρόμου) το 1915. Αυτοί οι πίνακες εστιάζουν στην έντονη ζωή του σύγχρονου Βερολίνου, καθώς ο καλλιτέχνης παρατηρούσε την εναλλασσόμενη πολιτική κατάσταση κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και τον αντίκτυπό του στη γερμανική κουλτούρα. Ο Kirchner απεικόνιζε πλήθη ανθρώπων με έντονες, εκφραστικές πινελιές και σε ορμητικά χρώματα του μπλε, πράσινου, πορτοκαλί και ροζ. Η προοπτική ήταν συχνά παραποιημένη, οι φιγούρες διαφαινόμενες, σαν μέσα σε σκοτάδι ή ομίχλη, και παραπαίουσες είτε προς είτε μακριά από το επίπεδο της εικόνας, ως απόρριψη των ακαδημαϊκών συμβάσεων που διδάχθηκε στα μαθήματα αρχιτεκτονικής.
Τα τελευταία χρόνια
Ο Kirchner μπήκε εθελοντικά στο στρατό το 1915, παρόλο που απολύθηκε μετά από λίγο, εξαιτίας ενός νευρικού κλονισμού. Ανάρρωσε σε διάφορα ελβετικά νοσοκομεία από το 1916 έως το 1917. Πληγωμένος από τη στρατιωτική του εμπειρία, το 1918 μετακόμισε σε μια φάρμα στις Άλπεις, κοντά στο Νταβός, όπου η νέα του κατοικία ενέπνευσε μια σειρά ορεινών τοπίων.
Η φήμη του ως κορυφαίου Γερμανού Εξπρεσιονιστή συνέχισε να μεγαλώνει, με εκθέσεις στην Ελβετία και τη Γερμανία κατά τη δεκαετία του 1920. Η πρώτη του μονογραφία και κατάλογος γραφικών έργων δημοσιεύτηκαν το 1926. Του ανατέθηκε να δημιουργήσει αρκετές τοιχογραφίες στο Μουσείο Folkwang το 1927 και το 1928 προσκλήθηκε να συμμετάσχει στη Biennale της Βενετίας. Το 1931, και καθώς η επιτυχία του συνεχιζόταν, ο Kirchner έγινε μέλος της Πρωσικής Ακαδημίας Τεχνών.
Το 1933, ωστόσο, οι γερμανοί Ναζί ονόμασαν τον Kirchner "εκφυλισμένο καλλιτέχνη", αναγκάζοντάς τον να παραιτηθεί από την Ακαδημία Τεχνών του Βερολίνου. Πάνω από 600 έργα του δεσμεύτηκαν ή καταστράφηκαν από το ναζιστικό καθεστώς. Ο τραυματικός αντίκτυπος αυτών των γεγονότων οδήγησε στην αυτοκτονία του, στις 15 Ιουλίου του 1938.
ΚΛΗΡΟΔΟΤΗΜΑ
Ο Ernst Ludwig Kirchner ήταν κινητήριος δύναμη πίσω από το κίνημα του
Εξπρεσιονισμού στη Γερμανία. Από το 1913 η δουλειά του απέκτησε διεθνή
αναγνώριση, επεκτείνοντας τη δημοτικότητά του στην Αμερική. Η τέχνη του
συλλαμβάνει τη γερμανική κουλτούρα σε ένα κρίσιμο σημείο στην ιστορία
προ του Πρώτου Παγκόσμιου Πολέμου. Παρόλο που το έργο του απευθύνεται σε
συγκεκριμένη κουλτούρα, η εκφραστική του ικανότητα, ως ζωγράφου και
χαράκτη, έχει επηρεάσει γενιές. Πολλοί προσπαθούν να μιμηθούν την
παραμορφωμένη αίσθηση προοπτικής του Kirchner. Οι γραφικές, ταραγμένες
γραμμές και η εξαιρετικά διαμορφωμένη παλέτα χρωμάτων είναι διαχρονικά
και χαρακτηριστικά του καλλιτέχνη. Τα έργα του Kirchner συνεχίζουν να
εκτίθενται και να πωλούνται σε όλο τον κόσμο. Αποτελεί, επίσης,
σημαντική επιρροή για τη νέα γενιά Εξπρεσιονιστών, συμπεριλαμβανομένων
καλλιτεχνών όπως ο Georg Baselitz (Γκέοργκ Μπάζελιτς) και ο Jörg Immendorf (Γιεργκ Ίμεντορφ).
ΦΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ERNST LUDWIG KIRCHNER
"Οι πίνακές μου είναι αλληγορίες, όχι πορτρέτα.""Το μεγαλύτερο βάρος από όλα είναι η καταπίεση του πολέμου και η αυξανόμενη επιπολαιότητα. Μου δίνει ακατάπαυστα την εντύπωση ενός αιματηρού καρναβαλιού. Νιώθω σαν το αποτέλεσμα να είναι στον αέρα και όλα είναι αναποδογυρισμένα... Παράλληλα, προσπαθώ να βάλω μια τάξη στις σκέψεις μου και να δημιουργήσω μια εικόνα της εποχής μέσα από σύγχυση, που είναι τελικά η δουλειά μου."
"Φαίνεται ότι σκοπός της δουλειάς μου ήταν πάντα να διαλύω τον εαυτό μου εντελώς μέσα στις αισθήσεις του περιβάλλοντος, με σκοπό, έπειτα, να ενσωματώσω όλο αυτό σε μια συνεκτική μορφή ζωγραφικής."
"Όλες οι τέχνες χρειάζονται τον ορατό κόσμο και πάντα θα τον χρειάζονται. Πολύ απλά επειδή, όντας προσβάσιμος σε όλους, αποτελεί το κλειδί για όλους τους άλλους κόσμους."
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου