Την εποχή που παραδοσιακοί λογοτέχνες και κριτικοί αποδοκίμαζαν μετά βδελυγμίας την πρωτοεμφανιζόμενη σουρεαλιστική Ποίηση των Ράντου, Κάλας, Εμπειρίκου και Εγγονόπουλου

 

Το ΒΑΟ, ΓΑΟ, ΔΑΟ ή πώς να κράζεις άγρια κάτι που σε ξεπερνά

Ναπολέων Λαπαθιώτης* (1888-1944)

Το ΒΑΟ, ΓΑΟ, ΔΑΟ είναι ένα σατιρικό  σονέτο του ποιητή Ναπολέοντα Λαπαθιώτη, με το οποίο εξέφρασε στα τέλη της δεκαετίας του ΄30 την έντονη αποδοκιμασία του προς το κίνημα του σουρεαλισμού και ειδικότερα της θεωρίας του γενάρχη του, Αντρέ Μπρετόν , περί "αυτόματης Γραφής".
Το σονέτο δημοσιεύτηκε στα «Θεσσαλικά Γράμματα» το 1938 και αλλά και στο περιοδικό  Νέα Εστία του ίδιου χρόνου  (τεύχος 271, σελ. 485-486) ως τμήμα  της ακόλουθης επιστολής του Λαπαθιώτη προς τον διευθυντή του περιοδικού ,  Πέτρο Χάρη:
  «Μελετώντας, άρρωστος, αυτές τις μέρες, τη φιλοσοφία του Συρρεαλισμού, που, λογικά, καταργεί τη λογική, σκέφτηκα τούτο: Αφού, καλά ή κακά, φτάσαμε στο σημείο, λυτρωμένοι από το ζυγό του ειρμού, στις σημερινές ποιητικές συνθέσεις μας, να ζητήσουμε την έμπνευση στην ίδια της πηγή, που ήταν πάντα, έμμεσα, το υποσυνείδητο, γιατί τάχα να μην κάνουμε ακόμα ένα βήμα, – το τελευταίο ίσως δυνατό προς την κατεύθυνση αυτή, και να λυτρωθούμε κι’ από τη συμβατικότητα της γλώσσας, κάθε γλώσσας;[.....]Πώς σου φαίνεται (το ποίημα); Ασφαλώς αντάξιό μου! Από τώρα βλέπω τον εαυτό μου Πρωτοπόρο κι’ Αρχηγό Σχολής! »

Το ποίημα,  δημιουργήθηκε δομημένο πάνω σε ένα υλικό ακατανόητων λέξεων,  χωρίς να γνωρίζει ο ποιητής ότι έφτιαχνε ένα ποίημα σύμφωνο με τις αρχές του "λετρισμού",που απαγόρευε τη χρήση συμβατικών λέξεων   (εξαιρουμένων των άρθρων, των  συνδέσμων, των  προθέσεων κ.λπ.). Οι μόνες λέξεις που  έπρεπε να το απαρτίζουν  ήταν πλαστές και χωρίς λογικό ειρμό  , για   μπορεί κάθε αναγνώστης να δίνει το νόημα που θα του εντυπωνόταν στο μυαλό του το διάβασμα ή η ακρόασή τους.

Φυσικά, η ιστορία απέδειξε ότι ο σουρεαλισμός, εξαιρουμένων των υπερβολών του, δεν ήταν ένας διάττοντας  αστέρας στο λογοτεχνικό και όχι μόνο στερέωμα. Όχι μόνο τάραξε την Τέχνη σε όλες τις εκφάνσεις της αλλά έως σήμερα αποτελεί μία από τις βασικές συνιστώσες της.

ΒΑΟ, ΓΑΟ, ΔΑΟ


Ζινώντας αποβίδονο σαβίνι
κι απονιβώντας ερομιδαλιό,
κουμάνισα το βίρο τού λαβίνι
με σάβαλο γιδένι τού θαλιό.

Κι ανέδοντας έν' άκονο λαβίνι
που ραδαγοπαλούσε τον αλιό
σινέρωσα τον άβο τού ραβίνι,
σ' έν' άφαρο δαμένικο ραλιό.

Σούβεροδα στ' αλίκοπα σουνέκια·
μεσ' στ' άλινα που δεν εσιβονεί
βαρίλωσα σ' ακίμορα κουνέκια.

Και λαδαμποσαλώντας την ονή,
καράμπωσα το βούλινο διράνι,
σαν άλιφο τουνέσι που κιράνει...
______________________________
*

Ναπολέων Λαπαθιώτης - Βικιπαίδεια