Φίλιππος Φιλίππου: «Σήμερα τα αστυνομικά μυθιστορήματα δεν είναι σταυρόλεξα ή αινίγματα που πρέπει να επιλυθούν. Η σύγχρονη αστυνομική λογοτεχνία είναι κοινωνική, δηλαδή θίγει κοινωνικά θέματα ή ιστορικά ή πολιτικά»

Φίλιππος Φιλίππου: συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη

Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης, συγγραφέας

diastixo.gr 

10-13 λεπτά

---

Ο κήπος με τις φράουλες
Φίλιππος Φιλίππου
Εκδόσεις Πατάκη
320 σελ.
ISBN 978-960-16-8723-0
Τιμή € 14,40

Ο Φίλιππος Φιλίππου γεννήθηκε στην Κέρκυρα τον Δεκέμβριο του 1948. Από το 1968 ως το 1982, με μικρά ή μεγάλα διαλείμματα, ταξίδεψε ως μηχανικός σε ποντοπόρα πλοία. Έχει εκδώσει μαρτυρίες, μελέτες, βιογραφίες, μυθιστορήματα. Εφτά μυθιστορήματα ανήκουν στην αστυνομική λογοτεχνία, δύο από τα βιβλία του σχετίζονται με τη ζωή των ναυτικών: το αφήγημα Οι εραστές της θάλασσας ή Tο βιβλίο του άγνωστου ναύτη και η μελέτη-βιογραφία Ο πολιτικός Νίκος Καββαδίας. Το μυθιστόρημα Οι τελευταίες ημέρες του Κωνσταντίνου Καβάφη μεταφράστηκε στα καταλανικά και στα ρουμανικά, ενώ διηγήματά του έχουν περιληφθεί σε γερμανικές και τούρκικες ανθολογίες. Είναι ιδρυτικό μέλος της Ελληνικής Λέσχης Συγγραφέων Αστυνομικής Λογοτεχνίας. Το 2018, εκδόθηκε η μελέτη του Ιστορία της ελληνικής αστυνομικής λογοτεχνίας. Κείμενά του, διηγήματα, άρθρα, βιβλιοκριτικές, βιβλιοπαρουσιάσεις έχουν δημοσιευτεί σε εφημερίδες και περιοδικά, έντυπα και ηλεκτρονικά. Ζει στην Αθήνα. Το τελευταίο μυθιστόρημά του, Ο κήπος με τις φράουλες, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Πατάκη, μας έδωσε την αφορμή για την ακόλουθη συνέντευξη.

Σε ένα ειδυλλιακό σπίτι στη Σαρωνίδα με θέα τη θάλασσα διαδραματίζεται το μυθιστόρημα Ο κήπος με τις φράουλες. Πώς ξεκίνησε η ιδέα της συγγραφής του;

Η ιδέα γεννήθηκε στο μυαλό μου πολύ παλιά, από τη δεκαετία του ’90, ύστερα από ένα ταξίδι μου στη Νέα Υόρκη, μιαν αγαπημένη πόλη, ιδανική για να ζήσει κάποιος καταστάσεις θρίλερ ή νουάρ. Είχα επισκεφτεί τη λεγόμενη «καλύβα» του Έντγκαρ Άλαν Πόε, ποιητή και συγγραφέα των εφηβικών μου χρόνων, ο οποίος με είχε σημαδέψει με τα έξοχα διηγήματά του. Την επεξεργαζόμουν εδώ και δεκαετίες, άλλαζα πρόσωπα και ονόματα, πρόσθετα και αφαιρούσα γεγονότα και σκηνές. Το μόνο που δεν άλλαζε ήταν ο κεντρικός ήρωας και αφηγητής, ο Αργύρης. Ήταν και παρέμεινε συγγραφέας, ώστε ενίοτε να εκφράζει κάποιες δικές μου απόψεις.

Από ό,τι γνωρίζω, είσαστε λάτρης της Σαρωνίδας. Οι εικόνες που έχετε και οι συχνές επισκέψεις βοήθησαν στο πλάνο και το χτίσιμο του μυθιστορήματος;

Ασφαλώς, η Σαρωνίδα, το μικρό αυτό παραθαλάσσιο τοπίο με τους λίγους κατοίκους, παίζει σημαντικό ρόλο στο μυθιστόρημα. Τη γνωρίζω καλά. Δεν είναι μόνο η θάλασσα, τα πεύκα και τα σπίτια της συγκεκριμένης αραιοκατοικημένης περιοχής, είναι και η παραλιακή λεωφόρος που την ακουμπάει και οδηγεί στο Σούνιο και στο Λαύριο. Ως γνωστόν, οι περιοχές που τις βρέχει ο Σαρωνικός (Γλυφάδα, Βούλα, Καβούρι, Βουλιαγμένη, Βάρκιζα, Λαγονήσι, Ανάβυσσος, Παλαιά Φώκαια) αποτελούν μαγνήτη για Έλληνες και ξένους παράνομους. Άρα η Σαρωνίδα είναι κατάλληλη για μια ιστορία με αστυνομική πλοκή.

Η Φαίδρα είναι πρώην ηθοποιός και ο Αργύρης συγγραφέας. Αυτό το γεγονός τούς έφερε κοντά σε μια σχέση που έφτασε μέχρι τον γάμο;

Είναι και οι δύο καλλιτεχνικές φύσεις, ταιριάζουν σε πολλά πράγματα κι αυτό έπαιξε σημαντικό ρόλο στο να γνωριστούν και να φτάσουν στον γάμο. Ο Αργύρης είναι σεναριογράφος και θεατρικός συγγραφέας κι η Φαίδρα ηθοποιός, παλιά ανήκε στο Εθνικό Θέατρο. Ωστόσο, μια αισθηματική σχέση έχει και άλλες παραμέτρους, λόγου χάριν η Φαίδρα είναι εύπορη, προσόν που δεν αφήνει ασυγκίνητο τον Αργύρη.

Ο Αργύρης και η Φαίδρα ζουν σε ένα ωραίο σπίτι μια άνετη ζωή. Τι συμβαίνει και η σχέση τους περνάει κρίση;

Είναι μεν καλλιτεχνικές φύσεις, αλλά ο καθένας έχει τον δικό του χαρακτήρα, τα δικά του γούστα, τις ιδιαίτερες προτιμήσεις του. Είναι πολύ εύκολο ένα ζευγάρι να οδηγηθεί σε κρίση ύστερα από κάποια χρόνια γάμου. Στην περίπτωσή μας, η Φαίδρα επιθυμεί πολύ ένα παιδί, πράγμα που είναι δύσκολο να πραγματοποιηθεί. Η γκρίνια είναι συνήθως χαρακτηριστικό των απογοητευμένων ανθρώπων, η συχνή γκρίνια οδηγεί στο ναυάγιο του γάμου, αν και όχι απαραιτήτως στον χωρισμό.

Όλοι οι κήποι του κόσμου κρύβουν μυστικά, είτε το ξέρουμε είτε όχι.

Και ξαφνικά η Φαίδρα σκοτώνεται σε τροχαίο. Είναι τροχαίο ή κάτι υπάρχει πίσω από αυτό το γεγονός;

Είναι τροχαίο, φαινομενικά, ορισμένοι όμως αμφιβάλλουν. Το αμάξι της που το οδηγούσε η ίδια έπεσε στη θάλασσα. Ωστόσο, δεν αποκλείεται και η αυτοκτονία, με δεδομένο ότι η Φαίδρα βρισκόταν σε απόγνωση μετά την επίσκεψη στον γιατρό της. Μπορεί άραγε να είναι δολοφονία; Τίποτα δεν αποκλείεται.

Ο Αργύρης δεν μοιάζει και να σκοτίζεται από την απώλεια της γυναίκας του. Κοιτάζει το μέλλον του. Έχει εγωπάθεια ή θέλει να συνεχίσει, για να φτιάξει πάλι τη ζωή του;

Στενοχωριέται για την απώλειά της, αλλά δεν τα βάφει μαύρα. Όχι, δεν είναι εγωπαθής, απλώς σκέφτεται πως δεν βγαίνει τίποτα με το πένθος. Πολλοί άνθρωποι που χάνουν τον σύντροφό τους γρήγορα το ξεπερνούν και συνάπτουν καινούργια σχέση. Έτσι πράττει κι ο Αργύρης, συνηθισμένα πράγματα.

Μέσα από το πλάσιμο του χαρακτήρα του Αργύρη μάς γνωρίζετε τον κόσμο του θεάτρου και του κινηματογράφου. Είναι τόσο σκληρός όσο τον περιγράφετε;

Σκληρός; Δεν το γνωρίζω, αυτός ο χώρος δεν μου είναι πολύ οικείος. Υποθέτω όμως πως κι εκεί ενδημούν αντιθέσεις, ζήλιες, φθόνοι, μίση, όπως άλλωστε υπάρχουν σε όλους τους χώρους, καλλιτεχνικούς και μη καλλιτεχνικούς. Σίγουρα, στον κόσμο του θεάτρου και του κινηματογράφου οι φιλοδοξίες είναι πιο εμφανείς και ίσως οι πιο φιλόδοξοι που ζουν και εργάζονται σε αυτόν εκμεταλλεύονται τα πάντα για να τις πραγματοποιήσουν.

Ωραία και η γνωριμία με τις καφετέριες, τα κλαμπ και τις παραλίες της περιοχής. Μου κάνει εντύπωση ότι όχι μόνο η νεολαία, αλλά και οι ηλικιωμένοι απολαμβάνουν αυτή την ευχαρίστηση. Για ποιο λόγο, άραγε;

Α, δεν είναι περίεργο. Οι άνθρωποι κάθε ηλικίας επιδιώκουμε την ευτυχία, τη χαρά, την καλοπέραση. Η ζωή είναι όμορφη σε κάθε της πτυχή, δεν θέλουμε να πεθάνουμε, μας ευχαριστεί το κολύμπι, ο περίπατος, το διάβασμα, το να ακούμε μουσική, να βλέπουμε θέατρο και κινηματογράφο. Επίσης, μας αρέσει η παρέα, η συζήτηση, τα αστεία. Είναι απλές απολαύσεις που δεν θέλουμε να στερηθούμε.

Το σπουδαιότερο στοιχείο στο μυθιστόρημα είναι ότι ο Αργύρης είναι άνθρωπος που τολμά στις σχέσεις του και ότι είναι θετικός σε κάθε νέα γνωριμία. Μήπως αυτό κάνει και το μυθιστόρημα να θέλουμε να το διαβάσουμε, για να μάθουμε τι γίνεται στη συνέχεια και πού το πάει ο πρωταγωνιστής;

Ο Αργύρης είναι κανονικός, δεν έχει παραξενιές, δεν διαφέρει από τους άλλους άντρες. Τολμηρός; Δεν θα το έλεγα, απλώς όταν θέλει κάτι επιχειρεί να το αποκτήσει με νόμιμο τρόπο. Όταν όμως κινδυνεύει από κακούς ανθρώπους, αλλάζει, συμπεριφέρεται διαφορετικά, γίνεται κι αυτός κακός κι αλίμονο σε όποιον προσπαθήσει να τον εκμεταλλευτεί ή να τον βλάψει. Ο Αργύρης, που έχει διαβάσει πολλά βιβλία και του αρέσει υπερβολικά ο Ντοστογιέφσκι, θυμάται τον φοιτητή Ρασκόλνικοφ, τον ήρωα στο Έγκλημα και τιμωρία, και αποφασίζει να γίνει δυνατός. Η δύναμη, κατά τον Ντοστογιέφσκι, χαρίζει στον άνθρωπο αυτοπεποίθηση. Επίσης, του αρέσει και η Πατρίσια Χάισμιθ, η οποία έχει τις δικές της απόψεις για τη δικαιοσύνη. Ο Αργύρης τις υιοθετεί και πορεύεται αναλόγως.

Εκβιασμοί, κόσμος της νύχτας, στόχος τα χρήματα. Μήπως η ζωή μας έχει δυσκολέψει και οι άνθρωποι θέλουν να πιάσουν πιο εύκολα το απατηλό όνειρο της επιτυχίας;

Οι εκβιασμοί στη ζωή και στο μυθιστόρημά μου ασφαλώς έχουν ως κίνητρο το χρήμα. Αυτό συνέβαινε, συμβαίνει και θα συμβαίνει πάντα, εις τους αιώνες των αιώνων. Δεν είναι θέμα επιτυχίας μόνο, είναι συχνά ζήτημα επιβίωσης. Όταν κάποιος δεν έχει πόρους ζωής, δεν έχει επάγγελμα, δεν έχει τη δυνατότητα να επιβιώσει μέσα στη νομιμότητα, ακολουθεί τη γνωστή μέθοδο, αυτήν της παράνομης απόκτησης χρημάτων. Εδώ, κάποιοι κατηγορούν τον Αργύρη ότι σκότωσε τη Φαίδρα για να απαλλαγεί από την παρουσία της και να κληρονομήσει την περιουσία της. Κι αυτός πρέπει να αποδείξει πως αυτό δεν είναι αλήθεια.

Η σύγχρονη αστυνομική λογοτεχνία είναι κοινωνική, δηλαδή θίγει κοινωνικά θέματα ή ιστορικά ή πολιτικά.

Αλίκη, Κορίνα, γοητευτικές παρουσίες που η ομορφιά τις κάνει να θέλουν να μυηθούν στον έρωτα. Φτάνει η ομορφιά για να γνωρίσεις το ταίρι σου;

Σίγουρα δεν αρκεί η ομορφιά για να ευδοκιμήσει μια σχέση, ένας γάμος. Ωστόσο, νομίζω πως η φυσική έλξη ενός ανθρώπου είναι αυτό που μας βοηθά στο να επιλέξουμε τον ή τη σύντροφό μας. Η Αλίκη και η Κορίνα του βιβλίου μου είναι ελκυστικές γυναίκες, διαφορετικά ο Αργύρης δεν θα σχετιζόταν μαζί τους. Κακά τα ψέματα, άλλα προσόντα όπως η καλοσύνη, η φυσική ευγένεια, η παιδεία, είναι μεν σημαντικά αλλά δεν αρκούν για να δημιουργηθούν ερωτικές σχέσεις μεγάλης διάρκειας. Και βέβαια δεν μυούνται στον έρωτα από τον Αργύρη, έχουν πείρα, δεν είναι πιτσιρίκες.

Και στο βάθος «Ο κήπος με τις φράουλες». Μπορεί ένας κήπος να κρύβει τόσα μυστικά;

Όλοι οι κήποι του κόσμου κρύβουν μυστικά, είτε το ξέρουμε είτε όχι. Για παράδειγμα, μπορεί σ’ έναν κήπο να υπάρχουν θαμμένα αγάλματα. Ή αυτό μπορεί να συμβεί σ’ ένα χωράφι, ακόμα και κάτω από τα θεμέλια μιας πολυκατοικίας. Βασικά, οι κήποι είναι φυτώρια δέντρων, θάμνων και λουλουδιών. Η μητέρα μου στην Κέρκυρα φύτευε στον κήπο της φράουλες και μπιζέλια. Εξαρτάται λοιπόν ποιος καλλιεργεί τον κάθε κήπο, ποιες είναι οι ανάγκες του. Καμιά φορά ένας κήπος μπορεί να γίνει και τάφος.

Δίπλα στον τίτλο του μυθιστορήματος υπάρχει και η αναφορά πως το βιβλίο είναι αστυνομικό. Στην πραγματικότητα όμως δεν περιέχει και άλλα στοιχεία κοινωνικού έργου, αισθηματικού, ερωτικού ή και άλλες αθέατες πλευρές;

Δεν είναι ακριβώς αστυνομικό, με την έννοια πως ο αναγνώστης δεν ψάχνει να βρει ποιος έκανε το έγκλημα. Βεβαίως, υπάρχει ένα έγκλημα, αλλά ο αναγνώστης γνωρίζει ποιος το έκανε. Επομένως, έχει αστυνομική πλοκή με ό,τι σημαίνει αυτό. Και πρέπει να θυμίσουμε πως σήμερα τα αστυνομικά μυθιστορήματα δεν είναι σταυρόλεξα ή αινίγματα που πρέπει να επιλυθούν. Η σύγχρονη αστυνομική λογοτεχνία είναι κοινωνική, δηλαδή θίγει κοινωνικά θέματα ή ιστορικά ή πολιτικά. Ναι, το μυθιστόρημά μου έχει και αισθήματα και έρωτες, είναι ερωτικό θρίλερ, έχει και ανατροπές, δεν ξέρεις τι θα γίνει παρακάτω.

Τι κάνει ένα βιβλίο να διακριθεί, να διαβαστεί και να καθιερωθεί ως καλό βιβλίο;

Το μόνο που χρειάζεται για να διαβαστεί από πολύ κόσμο ένα βιβλίο είναι ν’ αρέσει στους αναγνώστες, τίποτα άλλο. Μερικά βιβλία παίρνουν και βραβεία, μικρά ή μεγάλα, αλλά κατά τη γνώμη μου ο πιο σημαντικός κριτής είναι το αναγνωστικό κοινό. Τώρα το πώς ο συγγραφέας μπορεί να κάνει το βιβλίο του να διακριθεί δεν το ξέρω. Κανείς δεν το ξέρει. Κάθε βιβλίο έχει τη δική του τύχη, διαγράφει τη δική του πορεία.

Είσαστε συγγραφέας και κριτικός. Πρέπει ο συγγραφέας να διαβάζει;

Αλίμονο, αν ο συγγραφέας δεν διαβάζει. Πρέπει, επιβάλλεται να διαβάζει τα πάντα, κυρίως να διαβάζει έντυπα, βιβλία, εφημερίδες, περιοδικά. Χρήσιμο το διαδίκτυο, αλλά το χαρτί έχει άλλη χάρη. Το αγγίζεις, το χαϊδεύεις, σημειώνεις σε αυτό. Το βιβλίο, ειδικά, είναι πολύτιμος σύντροφος, το κουβαλάς στο ταξίδι, στο βουνό ή στη θάλασσα. Το χαϊδεύεις σαν να είναι κάτι ζωντανό, σαν να είναι ανθρώπινο πλάσμα.

_______________________________

Απόσπασμα βιβλίου (Οι τριάντα πρώτες σελίδες)

Η ΦΑΙΔΡΑ δεν ήταν καθόλου κακιά. Στα τρία χρόνια που τη γνώριζα –απ’ τα οποία τα δύο ήμαστε παντρεμένοι–, δεν μου έδωσε το δικαίωμα να βγάλω τέτοιο συμπέρασμα. Ναι, ήταν δύστροπη, συχνά γινόταν επιθετική, κάποιες φορές το πρόσωπό της θύμιζε ύαινα, αλλά ήμουν σίγουρος πως όχι, δεν ήταν κακιά. Η σχέση μας όμως τον τελευταίο καιρό –συγκεκριμένα τους τελευταίους μήνες πριν από τον θάνατό της– είχε πάρει την κάτω βόλτα. Οι φιλονικίες μας ήταν καθημερινές κι οι συγκρούσεις μας ανελέητες. Εκτοξεύαμε ο ένας εναντίον του άλλου απρεπείς χαρακτηρισμούς (με έλεγε ακαμάτη και ξοφλημένο, την αποκαλούσα στρίγκλα και μέγαιρα) κι οι φωνές μας ακούγονταν μακριά, μέχρι την παραλία της Σαρωνίδας, κάπου πεντακόσια μέτρα από το σπίτι μας. Κατά κάποιον τρόπο, θυμίζαμε το ζευγάρι Τζορτζ και Μάρθας στο Ποιος φοβάται τη Βιρτζίνια Γουλφ, που ορμούσαν λεκτικά ο ένας στον άλλο μέχρι τελικής πτώσεως.
Στον γάμο μάς είχαν οδηγήσει όσα είχαμε κοινά: στοιχεία στον χαρακτήρα μας που μας έλκυαν αμοιβαία. Ασφαλώς, τέτοια στοιχεία είναι εύκολο ν’ αλλοιωθούν με την πάροδο του χρόνου, ή εκ των υστέρων να θεωρηθεί πως ουδέποτε υπήρξαν. Πάντως, όλοι συμφωνούν πως χρειάζονται κάποια κίνητρα για να καταλήξουν δυο άνθρωποι να παντρευτούν: αυτό είναι εξακριβωμένο. Ποια ήταν τα δικά μου κίνητρα και ποια της Φαίδρας; Πρόχειρα μπορώ να αναφέρω πως εγώ είχα ανάγκη μια γυναίκα και τα λεφτά της κι εκείνη χρειαζόταν έναν άντρα που θα της χάριζε ένα παιδί.
Ήμαστε κι οι δύο ρεαλιστές, δεν κυνηγούσαμε το αδύνατο και το ουτοπικό, είχαμε συγκεκριμένους στόχους.
Τις προσδοκίες της γυναίκας μου τις είχα αντιληφθεί από νωρίς, το λιγότερο που μπορώ να πω όμως είναι ότι τα πράγματα δεν πήγαν καλά. Περίπου ενάμιση χρόνο μετά τον γάμο μας, ο γυναικολόγος της Φαίδρας της ανακοίνωσε πως θα δυσκολευόταν να τεκνοποιήσει, και πως το πρόβλημα μπορούσε να λυθεί μόνο με μακροχρόνια θεραπεία.
Τότε εκείνη άρχισε να παίρνει φάρμακα, ελπίζοντας για το καλύτερο. Τα φάρμακα όμως επιδείνωσαν την προϋπάρχουσα υποχονδρία της, με συνέπεια να σημειωθούν αλλαγές στη συμπεριφορά της: έγινε οξύθυμη και δύστροπη, προκαλώντας αντίστοιχα και τη δική μου αντίδραση – κατέφυγα στο ποτό…

Διαβάστε τη συνέχεια ΕΔΩ