Δημοσθένης Γκαβέας 

Τα κρυφά σχολειά της Δωδεκανήσου. Όταν οι Ιταλοί απαγόρευσαν τη διδασκαλία των ελληνικών

Δημοσιεύθηκε: 28/10/2016

http://www.huffingtonpost.gr

Η ταυτότητα ενός λαού είναι άρρητα συνδεδεμένη με τη γλώσσα. «Είμαστε οι μόνοι σ' ολόκληρη την Ευρώπη που έχουμε το προνόμιο να λέμε τον ουρανό "ουρανό" και τη θάλασσα "θάλασσα" όπως την έλεγαν ο Όμηρος και ο Πλάτωνας πριν δυόμισι χιλιάδες χρόνια. Δεν είναι λίγο αυτό. Η γλώσσα δεν είναι μόνον ένα μέσον επικοινωνίας. Κουβαλάει την ψυχή του λαού μας κι όλη του την ιστορία και όλη του την ευγένεια» λέει ο Ελύτης.
Ο λαός μας πάλεψε και μάτωσε για να την κρατήσει γλώσσα και υπόσταση. Οι ιστορίες πολλές, η μνήμη όμως ρηχή. Σε αυτό ίσως και να συμβάλλουν και επίσημοι φορείς όταν υποστηρίζουν πως η γλώσσα μαθαίνεται με τη χρήση της και όχι με τη γνώση της ιστορίας της...
Και όμως η γνώση της ιστορίας είναι αυτή που όχι μόνο μπορεί να σώσει τη γλώσσα αλλά και να μας οδηγήσει σε νέα πνευματικά μονοπάτια, σε αναγέννηση και στην ανάταση – ανάσταση που όλοι προσδοκούμε.
«Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου...». Αυτό το ήξερε ο απλός λαός, το ήξεραν και οι Δωδεκανήσιοι που επί τουλάχιστον 630 χρόνια βρίσκονταν υπό κατοχή σε διάφορους κατακτητές. Αποκορύφωση της αντίστασής τους η ανάγκη της διάσωσης της ελληνικής γλώσσας και η ίδρυση κρυφών σχολειών, μόλις το 1937, όταν οι Ιταλοί κατακτητές αποφάσισαν να απαγορεύσουν τα ελληνικά και τη διδασκαλία τους στα σχολεία.

«Οι κατακτητές των νησιών συνειδητοποίησαν τον σημαντικό ρόλο της εκπαίδευσης στη χάραξη εθνικής συνείδησης και ότι μέσω της εκπαίδευσης παρέχεται η δυνατότητα να χειραγωγούνται οι Έλληνες κάτοικοι των νησιών και για αυτό το λόγο εφάρμοσαν συγκεκριμένες εκπαιδευτικές πολιτικές που στόχευαν στην αποδυνάμωση της ελληνικής παιδείας και ταυτόχρονα στην εγκαθίδρυση δικών τους εκπαιδευτικών μηχανισμών που θα εξυπηρετούσαν τα συμφέροντα τους» μας λέει ο κ. Σταύρος Παπαδόπουλος, διευθυντής του 1ου Δημοτικού Σχολείου Ιαλυσού στη Ρόδο, διδάκτωρ στον τομέα της Ιστορίας της Εκπαίδευσης και συγγραφέας του βιβλίου «Τα Κατηχητικά Σχολεία στη Ρόδο την περίοδο της Ιταλοκρατίας 1937 – 1945.

Η Ιστορία


Τα νησιά της Δωδεκανήσου μετά από την μακραίωνη περίοδο Τουρκοκρατίας περιέρχονται πλέον υπό ιταλική κατοχή.Το 1912 ο Ιταλός αντιστράτηγος Giovanni Ameglio κατέλαβε τη Ρόδο και ορίστηκε διοικητής των νησιών. Για περισσότερο από 30 χρόνια οι Ιταλοί επίμονα και οργανωμένα σχεδίαζαν όχι μόνο την πολιτιστική αλλοτρίωση, αλλά τον αφελληνισμό και τον εξιταλισμό των νησιών.
Από τα τέλη του 1912 και κατά τη διάρκεια του 1913 έχουμε απελάσεις καθηγητών και δασκάλων. Προσπαθούν οι Ιταλοί να αποδυναμώσουν θεσμούς όπως η δημογεροντία και η εκκλησία, θεσμοί που είχαν υπό τη δικαιοδοσία τους την παιδεία των Ελλήνων. Το 1915 απαγορεύουν οι Ιταλοί την αποβίβαση εκπαιδευτικών από την Ελλάδα, αναφέρει ο κ. Σταύρος Παπαδόπουλος.
Ενδεικτικό είναι το υπόμνημα του Ameglio τον Απρίλιο του 1913, στο οποίο μεταξύ άλλων ανέφερε: «Στην περίπτωση που η πολιτική επιρροή μας σταθεροποιηθεί στη Ρόδο, πρέπει να ενδιαφερθούμε αμέσως για την ίδρυση ιταλικών σχολείων...Οπωσδήποτε τα ζητήματα του σχολείου και του κλήρου θα πρέπει να λυθούν με τέτοιο τρόπο ώστε να απεξαρτηθούν από την κοινότητα...».
Πρόκειται για την πολιτική διαθήκη του Ameglio γράφει κ. Ζαχαρίας Τσιρπανλής στο βιβλίο του «Η εκπαιδευτική πολιτική των Ιταλών στα Δωδεκάνησα (1912 - 1943), University Studio Press, Θεσσαλονίκη 2007».
Σύμφωνα με την ίδια πηγή, από την έκθεση του στρατιωτικού διοικητή Vittorio Elia μαθαίνουμε ότι το 1915 ιδρύθηκε στη Ρόδο εσπερινό σχολείο διδασκαλίας της ιταλικής, ότι το 1916 συστάθηκε το «Γραφείο Επιθεώρησης της Δημόσιας Εκπαίδευσης» και ότι από το 1917-18 άρχισαν την κανονική λειτουργία τους δύο ημερήσια ιταλικά δημοτικά σχολεία. Και το σπουδαιότερο, ότι μέχρι το 1919 είχε υιοθετηθεί στα δημοτικά σχολεία της Πόλης της Ρόδου (ελληνικά, εβραϊκά και μουσουλμανικά) η διδασκαλία της ιταλικής γλώσσας.
ΣΥΝΕΧΙΣΤΕ ΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΣΗ:

Τα κρυφά σχολειά της Δωδεκανήσου. Η ξεχασμένη ιστορία.Όταν οι Ιταλοί απαγόρευσαν τη διδασκαλία των ελληνικών.