Ένα υπέροχο βιβλίο-κόμικ για την απώλεια

1. Ενα αλληγορικό γκράφικ νόβελ παραμύθι για την απώλεια...

Κριτική : ΣΠΥΡΟΣ ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΣ
Η Καθημερινή, 19/9/15 

• 

Σε έναν τόπο μακρινό, σε μια εποχή αλλοτινή κάπου κοντά στον Μεσαίωνα, σε μια παραδεισένια κοιλάδα διαδραματίζεται το γκράφικ νόβελ «Τρεις σκιές».

CYRIL PEDROSA
 
Τρεις Σκιές
Mετ.: Γεωργία Τσάκωνα
Εκδ. Ηλίβατον

Οι «Τρεις Σκιές» είναι ένα γκράφικ νόβελ εξαιρετικό. Από κάθε οπτική. Είναι ένα από τα καλύτερα που έχουμε δει να εκδίδονται τον τελευταίο καιρό στην Ελλάδα. Ενα αλληγορικό παραμύθι για την απώλεια, που με έξοχο τρόπο συνέθεσε ο Γάλλος δημιουργός με τις πορτογαλικές ρίζες Cyril Pedrosa.
Δεν είναι η πρώτη φορά που το ελληνικό κοινό συναντά τον Pedrosa. Σχέδιά του είχαμε δει σε εγχώρια έκδοση το 2005 στο κόμικς «Shaolin & Moussaka» (εκδ. Μαμουθκόμιξ), ένα διαστημικό γουέστερν, έπος ατελείωτου χαβαλέ, σουρεάλ δομής, με χιούμορ α λα Monty Python, σε σενάριο David Chauvel (από τον Chauvel πρόσφατα είδαμε την προσεγμένη διασκευή σε κόμικς του κλασικού «Το Νησί των Θησαυρών» του Ρόμπερτ Λούις Στίβενσον, εκδ. Πατάκη). Εχει επίσης εργαστεί στο επιτελείο των γαλλικών στούντιο της Ντίσνεϊ, όπου συμμετείχε στη δημιουργική ομάδα των ταινιών «Η Παναγία των Παρισίων» και «Ηρακλής». Και μετρά διάφορες αξιόλογες προσωπικές δουλειές, μία από αυτές και οι «Τρεις Σκιές» (πρώτη έκδοση στα γαλλικά το 2007).
Σε έναν τόπο μακρινό, σε μια εποχή αλλοτινή κάπου κοντά στον μεσαίωνα, σε μια παραδεισένια κοιλάδα ζουν ευτυχισμένοι ο Γιοακίμ και οι γονείς του. Το αγροτόσπιτό τους βρίσκεται ανάμεσα σε λόφους, απομονωμένο, μακριά από τον κόσμο, τη βαβούρα του και τα βάσανά του. Κι όλα κυλούν ξέγνοιαστα για την τριμελή οικογένεια, μέχρι που από το πουθενά εμφανίζονται οι Τρεις Σκιές. Τρεις ανθρωπόμορφες σκιές, ακάλεστες, ανατριχιαστικές και με άγνωστες προθέσεις, που επίμονα περιτριγυρίζουν την οικογένεια. Αλίμονο, οι τρεις σκιές έχουν έρθει για τον Γιοακίμ. Οι Τρεις Σκιές γεννήθηκαν από ένα πραγματικό γεγονός που βίωσε ο δημιουργός όταν στενοί του φίλοι έχασαν το παιδί τους σε μικρή ηλικία.
Στις «Τρεις Σκιές» η χαρά εναλλάσσεται με τη λύπη, και η οδύνη με τη γαλήνη. Οι γονείς είναι πρόθυμοι να κάνουν τα πάντα για να σώσουν το παιδί τους, με οποιοδήποτε κόστος γι’ αυτούς. Η θέλησή τους είναι γιγαντιαία, πεισματικά αρνούνται να παραδεχτούν το αναπόφευκτο της μοίρας. Μέσα στην απόγνωσή τους θα εμπιστευτούν οποιονδήποτε τους πουλήσει -πανάκριβα!- λίγη ελπίδα. Και μπλέκουν σε μια χαοτική οδύσσεια, προσπαθώντας να δεχτούν αυτοί τα πυρά αντί του παιδιού. Βαθύτατα συγκινητικός, άλλοτε παραμυθένιος και άλλοτε εφιαλτικός, ο Pedrosa δημιουργεί εικόνες άξιες θαυμασμού. Χρησιμοποιώντας με επιδεξιότητα το λευκό, το μαύρο και τις σκληρές αντιθέσεις, απεικονίζει με ευστοχία τις ανθρώπινες εκφράσεις, σκέψεις και συναισθήματα. Σκηνοθετεί και συνταιριάζει με μαεστρία τα καρέ, σε ένα λαμπρό δείγμα sequential art, που εγκλωβίζει το μάτι και τις αισθήσεις του αναγνώστη και ξεδιπλώνει με ευθύτητα την ιστορία, μια ιστορία που διαβάζεται με μια ανάσα (και που γυρνάς πίσω τις σελίδες για να χαρείς ξανά τις ζωγραφιές).
Ισως φταίνε οι πορτογαλικές ρίζες του, ίσως η προϋπηρεσία του στην Ντίσνεϊ, αλλά ο Pedrosa ξεφεύγει από τα αυστηρά μοτίβα της γαλλοβελγικής σχολής κόμικς. Οι γραμμές του είναι ατίθασες, ζωηρές, έχουν κάτι από τα παλιά καλά γοτθικά σκηνικά του Τιμ Μπάρτον, και φέρνουν στον νου τον Αμερικανό ομότεχνό του Craig Thompson, δημιουργό των «Blankets» (εκδ. ΚΨΜ) και «Habibi» (εκδ. Pantheon Books), ειδικά στον τρόπο που κάνει τις γραμμές των προσώπων και στα παιχνιδίσματα του σχεδίου όταν γίνεται η υπέρβαση στο παράλογο, το ονειρικό, το μη ρεαλιστικό.
Οι θαυμάσιες εικόνες έχουν τον πρώτο λόγο στο κόμικς. Και συνοδεύονται διακριτικά από λέξεις. Σχεδόν ακούς τον πατέρα να πονάει, να πασχίζει για τον γιο του, τη μητέρα να εκλιπαρεί για βοήθεια. Ο ίδιος ο γιος, από ένα σημείο κι έπειτα, γνωρίζει ότι δεν μπορεί να κάνει τίποτα για να κρυφτεί από τις Σκιές (ένας παραλληλισμός με κάποια ανίατη ασθένεια;), και πρώτος αυτός δέχεται στωικά τη μοίρα. Και ο Pedrosa, τόσο σε εικαστικό επίπεδο, όσο και στο σύνολό του, δημιουργεί ένα αριστουργηματικό αφήγημα χαρμολύπης.
****************

2. Βιβλίο: "Τρεις σκιές"  πάνω στην ευτυχία

Κριτική της Ελένης Κορόβηλα

 Book Press Δευτερα, 08 Ιουνιου 2015

Λίγα λόγια για το βιβλίο 

Το 2007 κυκλοφόρησε στη Γαλλία η αυτοτελής ιστορία Τρεις σκιές του Γάλλου κομίστα Συρίλ Πεντρόσα που απευθύνεται σε εφήβους. Πρόκειται για ένα graphic novel, καθώς ο δημιουργός του βιβλίου χρησιμοποιώντας την τεχνική του κόμικ παρουσιάζει μια ολοκληρωμένη ιστορία που διακρίνεται για τη λογοτεχνικότητα της αφήγησης. Στη Γαλλία οι δημιουργοί κόμικ δεν δυσκολεύτηκαν να πείσουν το κοινό για τη σοβαρότητα των προθέσεών τους και το είδος απέκτησε σέβας και αναγνώριση ξεπερνώντας την κατηγοριοποίηση ως απλώς ένα διασκεδαστικό, ελαφρύ ανάγνωσμα για παιδιά. Βιβλιοπωλεία και βιβλιοθήκες έχουν ξεχωριστή θέση για τα κόμικ αλλά και τα graphic novel που είναι ουσιαστικά η συνάντηση του μυθιστορήματος με τα κόμικ. Στην Ελλάδα δεν είναι λίγοι όσοι θα δίσταζαν να προτρέψουν ένα παιδί να διαβάζει κόμικ ή να αρχίσει από τα κόμικ παραβλέποντας πως η ανάγνωση είναι (ή θα έπρεπε να είναι) πρώτ' απ' όλα ευχαρίστηση. 

Ο Πεντρόσα προσεγγίζει το δύσκολο θέμα του θανάτου ενός παιδιού και της διαχείρισης του γεγονότος από τους γονείς μέσω ενός φιλοσοφικού μύθου συνδυάζοντας φανταστικά στοιχεία των παλιών παραμυθιών. 

Στις Τρεις σκιές ο Πεντρόσα ασχολείται με ένα βαρύ θέμα: την απώλεια και τη διαχείριση του μη αναστρέψιμου. Ο Γιοακίμ μεγαλώνει ευτυχισμένος με τους γονείς του στο σπίτι τους στην εξοχή στις παρυφές ενός χωριού. Η ζωή τους μοιάζει ανέφελη ώσπου εμφανίζονται τρεις σκιές. Οι σκιές προκαλούν φόβο, τάση φυγής, γεννούν την επιθυμία για αντίσταση σε αυτό που μοιάζει αμετάκλητο. Η μάχη είναι καταδικασμένη να χαθεί, η σημασία της όμως παραμένει και βοηθά ώστε το τέλος να γίνει αποδεκτό και η ζωή να συνεχιστεί. Ο Πεντρόσα προσεγγίζει το δύσκολο θέμα του θανάτου ενός παιδιού και της διαχείρισης του γεγονότος από τους γονείς μέσω ενός φιλοσοφικού μύθου συνδυάζοντας φανταστικά στοιχεία των παλιών παραμυθιών. Οι τρεις έφιπποι συμβολίζουν το κακό και το αναγγέλουν: το παιδί θα πεθάνει. Ο πατέρας του υψώνει όλο του το γενναίο ανάστημα για να αλλάξει το προδιαγεγραμμένο, αλλά ό,τι είναι να συμβεί θα συμβεί. Σχεδιαστικά το κόμικ είναι ασπρόμαυρο, γίνεται πολύ εκφραστικό ενώ επιτρέπει ένα ατέλειωτο παιχνίδι σκιών. Ο ίδιος ο δημιουργός, ο οποίος εμπνεύστηκε την ιστορία του από ένα πραγματικό γεγονός που συνέβη στο φιλικό περιβάλλον του, έχει πει πως είχε ανάγκη από «μια τεχνική απλή (...) ώστε να συγκεντρωθώ στα συναισθήματα που απορρέουν από την αφήγηση». 

Σε ποιες ηλικίες απευθύνεται 

Το βιβλίο απευθύνεται σε εφήβους ηλικίας άνω των 14 ετών. 

Ποιος είναι ο συγγραφέας 

Ο Γάλλος Συρίλ Πεντρόσα γεννήθηκε το 1972 στο Πουατιέ. Πήρε από νωρίς την απόφαση να γίνει εικονογράφος και κομίστας, οπότε έκανε τις σπουδές του στη φημισμένη σχολή Gobelins στο Παρίσι. Πολύ νέος εργάστηκε στα γαλλικά στούντιο της Disney συμμετέχοντας σε ταινίες όπως «Η Παναγία των Παρισίων» και «Ηρακλής». Από τα τέλη της δεκαετίας του '90 αφοσιώνεται στα κόμικ. Το 2008 βραβεύτηκε για τις Τρεις σκιές στο σημαντικότερο Φεστιβάλ κόμικ της Ανγκουλέμ. Η βράβευσή του συνέβαλε στην καταξίωσή του και τη διάδοση του έργου του. Το 2011 κυκλοφόρησε το άλμπουμ του «Πορτογαλία», ένα ταξίδι επιστροφής και γνωριμίας με τη χώρα καταγωγής της οικογένειάς του, το οποίο επίσης διακρίθηκε στο Φεστιβάλ της Ανγκουλέμ. 

Για ποιο λόγο θα το αγαπήσουν τα παιδιά 

Τα παιδιά που θα πάρουν στα χέρια τους τις Τρεις σκιές θα ευχαριστηθούν πολλαπλά: θα διαβάσουν ένα πολύ επιτυχημένο δείγμα του είδους του graphic novel, θα παρατηρήσουν ένα πλούσιο εικαστικό σύνολο με πάρα πολλά στοιχεία ενώ θα έχουν την ευκαιρία να δουν μια αχτίδα ελπίδας κι ομορφιάς πάνω στο θλιβερό γεγονός της απώλειας. 

Για ποιο λόγο να το επιλέξουν οι γονείς 

Είτε για γνωριμία με το πολυεπίπεδο είδος του κόμικ είτε για την μεγάλη αισθητική απόλαυση που θα προσφέρει το συγκεκριμένο βιβλίο σε όσους εφήβους είναι ήδη εξοικειωμένοι με το είδος είτε, τέλος, για τον βαθύ τρόπο με τον οποίο διαπραγματεύεται το θέμα της απώλειας, οι Τρεις σκιές είναι μια επιλογή που θα δώσει στους νεαρούς αναγνώστες πολλά ερεθίσματα και τροφή για σκέψη πάνω στο αιώνιο θέμα της ζωής και του θανάτου και των οικογενειακών σχέσεων.

* Η Ελένη Κορόβηλα είναι δημοσιογράφος. 

Τρεις σκιές
Cyril Pedrosa
Μτφρ: Γεωργία Τσάκωνα
Εικονογράφηση: Cyril Pedrosa
Ηλίβατον, 2014
Σελ. 282, τιμή εκδότη € 17,00