ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ / ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΙΕΡΙΣΣΟ ΣΤΑ ΤΕΛΗ ΤΟΥ 19ου ΑΙΩΝΑ

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΣΧΙΝΑΣ

(1844-1912)

[Γεννήθηκε στην Αθήνα . Αξιωματικός του μηχανικού 

με συμπληρωματικές σπουδές στο Παρίσι. Ταξίδεψε στη Γαλλία
και την Αμερική.
Ήταν  ένθερμος πατριώτης και πήρε μέρος σε διάφορες μυστικές αποστολές

στις τουρκοκρατούμενες περιοχές της Μακεδονίας και της Ηπείρου,
όπου οργάνωσε την αντίσταση κατά των Βουλγάρων κομιτατζήδων. Το έργο του

"Οδοιπορικά της Μακεδονίας" αποτελεί πολύτιμη πηγή πληροφοριών

για τη γνώση της μακεδονικής ενδοχώρας την εποχή εκείνη]

"ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΑΙ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ-ΗΠΕΙΡΟΥ"

(Απόσπασμα)

Οδός από Θεσσαλονίκην εις Ιερισσόν (εν μέρει αμαξιτός) 

Διά των χωρίων Μαχαλά και Ισβόρου

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

Αμαξιτός (= οδός όπου μπορεί να περάσει άμαξα) αρχομένη από της πύλης της Καλαμαριάς και ΜΑ διευθυνομένη παρέρχεται του αριστερόθεν κουλά (στρατώνος). Διερχομένη δε δι΄αμπελώνων και κήπων παρέρχεται μετά 20΄της ώρας βρύσεως κειμένης εντός ρεύματος , εν ω και μωρέαι (=μουριές), και μετ΄αυτήν του αριστερόθεν 5΄της ώρας χωρίου Καπουτζίδες (ΣΣ: Η σημερινή Πυλαία) και ομαλώς βαίνουσα και εγκαταλείπουσα δεξιόθεν την προς Πόρταις (ισθμόν της χερσονήσου Κασάνδρας) άγουσαν φέρει εις το χωρίδιον (=χωριουδάκι).

ΣΕΔΕΣ

Τσιφλίκιον, έχον 10 οικογενείας και χάνιον (= πανδοχείο)  μικρόν. Εντεύθεν η οδός ομαλώς βαίνουσα διά του λεκανοπεδίου Ανθεμούντος, νυν καλουμένου Καλαμαριάς, και διαβαίνουσα μετά 3/4 ώρας εν κοίτη μέγα ρεύμα, εν ω και βρύσις υπό μεγάλας πλατάνους, και μετ΄αυτό διασταυρουμένη μεθ΄υδραγωγικών γεφυρών,  παρέρχεται, πηγών θερμών υδάτων, [ΣΣ: εννοεί τα σημερινά Λουτρά της Θέρμης](εν αις εγένοντο 2 χάνια, οικήματα λουτρών, ξενοδοχεία, διατηρούμενα το θέρος, και τινα παραπήγματα), ως και του αριστερόθεν 20΄λεπτά της ώρας κειμένου οθωμανικού χωρίου (ΣΣ: Εννοεί τη σημερινή Θέρμη).

ΒΑΣΙΛΙΚΑ

Μετ΄αυτό δε ομοίως βαίνουσα και διερχομένη διά μωρεώνος  (= συστάδα από μουριές)  , εν μέσω του οποίου κείται πλατεία έχουσα μελίας (καραγάτσια), δι ης και η οδός διέρχεται και παρερχομένη εκκλησιδίου κειμένου επί του δεξιόθεν λόφου, φέρει μετά 10΄της ώρας από τούτου εις την κωμόπολιν, διαρρεομένην υπό ομωνύμου ποταμού, Ανθεμούντος υπό των αρχαίων καλουμένου, όστις, πηγάζων από του όρους Χορτιάτου και διατηρών το ύδωρ του το θέρος, ρέει απ΄ανατολών προς δυσμάς, διαρρέων την ομώνυμον εύφορον πεδιάδα, νυν της Καλαμαριάς και Γαλατσίστης (ΣΣ: της σημερινής Γαλάτιστας) , εκβάλλει εις τον Θερμαίον κόλπον, αρκτικώς (= προς Άρκτον, δηλ. βορείως) του ακρωτηρίου Καραμπουρνού. Η κωμόπολις οικείται από 400 οικογενειών και έχει 3 εκκλησίας, 30 μαγαζεία, 5 χάνια, χωρούντα (= που χωρούν) 250 κτήνη και έχοντα δωμάτια τινα. Παράγει δε δημητριακούς (εννοείται: =καρπούς), ων εξαγωγή γίνεται, σίσαμον, βάμβακα κλπ.

Εντεύθεν διακλαδούται αμαξιτός φέρουσα διά του χωρίου Βάβδου εις Πολύγυρον.

Υπολείμματα τουρκικού τζαμιού

σε κεντρικότατο σημείο της σημερινής Θέρμης,

παντελώς ασφαλώς  άγνωστο στους 

περισσότερους Θεσσαλονικείς.

[Συνεχίζεται]