Το Αρμαντέιλ κατακτήθηκε σιγά-σιγά από
τους αναγνώστες και τους κριτικούς, μέσα στον 20ό αιώνα πλέον, για να
αποκατασταθεί και να γίνει αντικείμενο σοβαρής μελέτης την ίδια στιγμή
πού το ευρύ κοινό ανακάλυπτε ένα ακόμη συγκλονιστικό ανάγνωσμα.[...] Οι χαρακτήρες είναι εντυπωσιακά συμπαγείς και συνεπείς, χτισμένοι πάνω στη λεπτομερή περιγραφή της φυσικής παρουσίας τους. Κάπως ακραίοι, αλλά όχι εξωφρενικοί ή απίθανοι, είναι απόλυτα προσηλωμένοι στους στόχους τους, χρησιμοποιώντας κάθε μέσο χωρίς κανέναν δισταγμό. Επιπλέον, τα πάθη τους παρουσιάζονται σφαιρικά. Ο Κόλινς δίνει στους ήρωές του τα ίδια δικαιώματα στην ηθική και την ανηθικότητα. Το κύριο και σημαντικότερο από λογοτεχνική άποψη μέσο με το όποιο πετυχαίνει ο συγγραφέας την παρουσίαση του βάθους και της επιφάνειας των προσώπων είναι η επίμονη σκιαγράφηση εξωτερικών λεπτομερειών, πού κανείς δεν θα σκεφτόταν να παρατηρήσει. Με όρους του 19ου αιώνα, ο Ουίλκι Κόλινς είναι ένας λαϊκός συγγραφέας ιστοριών μυστηρίου. Με όρους του 20ού αιώνα, είναι ένας σπουδαίος εικονογράφος του ανθρώπινου ασυνείδητου.
Αυτό το έργο αναφοράς για την περίτεχνη πεζογραφία της βικτωριανής εποχής και για την όλη μυθοπλαστική παράδοση της Δύσης ανοίχτηκε μπροστά μου με την επιβλητικότητα μιας θεόρατης εικαστικής παράστασης απέναντι σε έναν μαθητευόμενο αντιγραφέα ζωγραφικών πινάκων. Πέρα από τους δισταγμούς, πού εμφανίζονται στην αρχή κάθε μετάφρασης, το κοινωνικό πανόραμα και η υφολογική ποικιλία του συγκεκριμένου έργου μου ύψωσαν στην πορεία νέους δισταγμούς, οι όποιοι δεν μετριάζονταν ούτε με τη φήμη του Κόλινς ως λαϊκό συγγραφέα.
Ιδίως το γεγονός πως η αφήγηση ξεδιπλώνεται όχι μόνο από τον ίδιο τον συγγραφέα, αλλά και από τον λόγο των ηρώων του, απαιτεί από τον μεταφραστή ευελιξία και ικανότητες μεταμόρφωσης.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα της μετάφρασης ήταν η ακριβής απόδοση των σκιάσεων και των αποχρώσεων πού δημιουργεί το πρωτότυπο. Η γεμάτη ανατροπές πλοκή του Αρμαντέιλ μεταφέρει στον αναγνώστη μιαν έντονη αίσθηση "ματαιότητας": ένα μίγμα χιούμορ, ειρωνείας και ρομαντικής τραγικότητας. Η απόδοση αυτής της αίσθησης, την οποία ο Κόλινς πετυχαίνει με τη χρήση του περίτεχνου "ευπρεπούς" αγγλικού λόγου, θέτει ιδιαίτερα δύσκολα προβλήματα στην ελληνική, αν και όχι πάντα άλυτα. Οπωσδήποτε, η μεταφορά του έργου στα ελληνικά προέβαλλε, κοντά στα εμπόδια, και αρκετές ευχάριστες προκλήσεις, οι οποίες κατάφερναν πάντα να υποβαθμίζουν τη σημασία των κινδύνων. [...] (Από τον πρόλογο της έκδοσης)
Μια ογκωδέστατη μυθιστορηματική τοιχογραφία της βικτωριανής περιόδου γραμμένη από έναν πρωτοπόρο συγγραφέα ιστοριών μυστηρίου και αγωνίας. (Γρηγόρης Μπέκος, Το Βήμα, 23/9/2012. http://www.tovima.gr/books-ideas/article/?aid=475948)
Περιεχόμενα
Πρόλογος της Μεταφράστριας
[Αφιέρωση]
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Οι Ταξιδιώτες
Η Μονοκόμματη Πλευρά του Σκοτσέζικου Χαρακτήρα
Το Ναυάγιο του Καραβιού πού μετέφερε Ξυλεία
Η ΙΣΤΟΡΙΑ
ΒΙΒΛΙΟ ΠΡΩΤΟ
Το Μυστήριο του Οζίας Μιντγουίντερ
Ο Άνθρωπος αποκαλύπτεται
Μέρα και Νύχτα
Η Σκιά του Παρελθόντος
Η Σκιά του Μέλλοντος
ΒΙΒΛΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ
Το Κακό παραμονεύει
Ο Άλαν Γαιοκτήμονας
Οι Αξιώσεις της Κοινωνίας
Η Εξέλιξη των Γεγονότων
Η Μητέρα Όλντερσο σε Επιφυλακή
Ο Μιντγουίντερ υποκρίνεται
Η Υπόθεση περιπλέκεται
Τα Νόρφολκ Μπρόουντς
Μοίρα Η Συγκυρία;
Το Πρόσωπο της Καμαριέρας
Η Δεσποινίς Γκουίλτ σε Κινούμενη Άμμο
Συννεφιάζει
Έξοδος
ΒΙΒΛΙΟ ΤΡΙΤΟ
Η Κυρία Μιλρόι
Ο Άνθρωπος βρίσκεται
Στα Πρόθυρα της Αποκάλυψης
Ο Άλαν Στριμωγμένος
Το Γιατρικό του Πέντζιφτ
Το Υστερόγραφο του Πέντζιφτ
Το Μαρτύριο της Δεσποινίδας Γκουίλτ
Εκείνη μπαίνει Ανάμεσά τους
Εκείνη ξέρει την Αλήθεια
Το Ημερολόγιο της Δεσποινίδας Γκουίλτ
Αγάπη και Νόμος
Σκάνδαλο στο Σταθμό
Η Καρδιά ενός Γέρου
Το Ημερολόγιο της Δεσποινίδας Γκουίλτ
Η Ημέρα του Γάμου
ΒΙΒΛΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ
Το Ημερολόγιο της Δεσποινίδας Γκουίλτ
Το Ημερολόγιο συνεχίζεται
Το Ημερολόγιο διακόπτεται
ΒΙΒΛΙΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ
Στον Τερματικό Σταθμό
Στο Ίδρυμα
Το Πορφυρό Φιαλίδιο
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Νέα από το Νόρφολκ
_________________________
__________
Wilkie Collins: «Αρμαντέιλ»
Εν μέρει καταδικασμένος στην
πελώρια σκιά του Ντίκενς, ο Γουίλκι Κόλινς (1824-1889) 
μολοντούτο υπήρξε
αδιαμφισβήτητα ένας σπουδαίος βικτοριανός λογοτέχνης κι αληθινός
μάστορας της πλοκής.
Γουίλκι Κόλινς - Βικιπαίδεια
Πολύ περίπλοκη για να συνοψιστεί, η πλοκή του Αρμαντέιλ ακολουθεί τη μοίρα δύο μακρινών εξαδέλφων με το ίδιο όνομα, Άλαν Αρμαντέιλ – αν κι ο ένας συστήνεται ως Οζίας Μιντγουίντερ, μια φιγούρα αινιγματική, γεμάτη πάθος, ένας ειλικρινής ήρωας-αντιήρωας, αφοσιωμένος με βαθιά κι ακλόνητη φιλία στον ιδεαλιστή κι αφελή συνονόματό του. Όπως σε κάθε γνήσια τραγωδία, κι εδώ το παρελθόν βαραίνει σκοτεινό στη μοίρα των ηρώων, ορίζοντας το μέλλον. Ο πατέρας του Οζίας είχε δολοφονήσει τον πατέρα του Άλαν. Ο Οζίας το γνωρίζει, ο Άλαν το αγνοεί. Η δολοφονία διαπράχτηκε πάνω σ’ ένα ναυαγισμένο πλοίο, και στο ίδιο εκείνο πλοίο βρίσκονται, παρασυρμένοι από τη θάλασσα, οι δυο εξάδελφοι – μία από τις ονειρικές σκηνές-κλειδιά του βιβλίου. Ο Άλαν αποκοιμιέται πάνω στο πλοίο, βλέπει έναν εφιάλτη κι αφηγείται τις σκηνές του στον Οζίας, που τις ερμηνεύει σαν μηνύματα από το μέλλον. Πρωταγωνίστρια, σε τούτο το μέλλον, η Λύντια Γκουίλτ, γκουβερνάντα της κόρης του ταγματάρχη Μιλρόι, νοικάρη του Άλαν Αρμαντέιλ. Η δις Γκουίλτ, παλιότερα η καμαριέρα της μητέρας του Άλαν, δολοπλοκεί, με τη βοήθεια της συνεργού της, Μαρίας Όλντερσο, και μ’ όπλο τα θέλγητρά της, για να παντρευτεί τον πολύ μικρότερό της Άλαν και να του αρπάξει την περιουσία.
Ο χαρακτήρας της αδίσταχτης γκουβερνάντας σόκαρε τους Βικτοριανούς, το Αρμαντέιλ δέχτηκε τα πυρά της κριτικής. Σήμερα διαβάζεται απνευστί. Οι χαρακτήρες –πρωταγωνιστές και κομπάρσοι− περιγράφονται ζωηρά, μ’ όλο το συγγραφικό μπρίο, το χιούμορ και τη σχετική υπερβολή των χαρακτήρων του μεγάλου συγκαιρινού του Κόλινς, του Ντίκενς. Κι αν σε κάποια σημεία μπορεί να τίθεται λιγάκι σε δοκιμασία η ευπιστία του αναγνώστη, ποτέ δε δοκιμάζεται η υπομονή του. Ο συγγραφέας κινεί δεξιοτεχνικά τα νήματα της πλοκής του, μοιράζοντάς τη με μαστοριά ανάμεσα σε μέρη αφήγησης σε τρίτο πρόσωπο και, υπό τη μορφή επιστολών, σε πρώτο (η προγενέστερη Γυναίκα με τα άσπρα, του ιδίου, ήταν καθ’ ολοκληρίαν επιστολική).
Εν κατακλείδι, ένα χορταστικό, στέρεο
μυθιστόρημα. Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει στα όμορφα, ορθά ελληνικά
της μεταφράστριας, Σάντυς Παπαϊωάννου, και στην τυπογραφική αρτιότητα
της σειράς Orbis Literae των Εκδόσεων Gutenberg.
_____________________
Ο ηθοποιός Κωνσταντίνος Ασπιώτης συνομιλεί με τη επιμελήτρια της σειράς Orbis Literæ Ζωή Μπέλλα-Αρμάου με αφορμή το βιβλίο του Wilkie Collins «Αρμαντέιλ» σε αυτή τη συνάντηση στο Πατάρι του Gutenberg.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου