Gerda Taro και Robert Capa: το "μυθικό" ζευγάρι των αντιφασιστών πολεμικών φωτογράφων , που έφυγαν νωρίς απ΄τη ζωή

Gerda Taro (1910-1936)

Gerda Taro: Η «μικρή ξανθιά» της Επανάστασης 

Φόρος τιμής στην πρώτη γυναίκα φωτορεπόρτερ που τάχθηκε στον αγώνα για την ταξική απελευθέρωση

Αν και λίγοι ξέρουν το όνομά της, πιθανότατα αρκετοί ερευνητές γνωρίζουν τον διάσημο εραστή, συνεργάτη και μέντορά της, τον φωτογράφο Ρόμπερτ Κάπα.

 

 Η Γκέρντα Τάρο, «η μικρή ξανθιά», όπως την αποκαλούσαν, ήταν η πρώτη γυναίκα φωτορεπόρτερ που ασχολήθηκε με την πολεμική φωτογραφία* και η οποία παρέμεινε πάντα στην πρώτη γραμμή των μαχών φωτογραφίζοντας τον Ισπανικό Εμφύλιο Πόλεμο.

Παράλληλα ήταν και η πρώτη που σκοτώθηκε πάνω στη δράση το 1937, σε ηλικία μόλις 26 χρόνων, ενώ κάλυπτε τη μάχη του Ισπανικού Εμφυλίου. Στην καριέρα της θα διεκδικήσει και θα κάνει μότο της την προτροπή του Κάπα «αν οι φωτογραφίες σας δεν είναι αρκετά καλές, σημαίνει ότι δεν είστε αρκετά κοντά».

 Το πραγματικό της όνομα ήταν Γκέρντα Πόχοριλ, γεννήθηκε το 1910 στη Στουτγάρδη, μεγάλωσε σε μια μεσοαστική εβραϊκή οικογένεια και για την εποχή της ήταν αρκούντως απελευθερωμένη, θέτοντας τη δουλειά και την τέχνη της πάνω από οποιονδήποτε «τυπικό» και «παραδοσιακό» τότε γυναικείο ρόλο. Και παρ’ όλο που ο «μύθος» γύρω από το όνομα του φωτογράφου Ρομπέρτο Κάπα ήταν τόσο ισχυρός, ώστε ακόμη και όταν πέθανε οι εφημερίδες ακόμη την περιέγραφαν «ως σύζυγο του Κάπα» (κάτι δικαιολογημένο εν μέρει, μιας και αμφότεροι αποτελούσαν ένα είδος ρομαντικού οράματος στην τέχνη της φωτογραφίας), η ίδια δεν έδρασε ως μια απλή «προέκταση» του εραστή και συνεργάτη της. Η Γκέρντα και ο Ρόμπερτ ήταν δύο φωτογράφοι που πίστευαν ότι η φωτογραφία μπορεί να αλλάξει τον κόσμο αλλά και τον τρόπο με τον οποίο σκέφτονταν οι άνθρωποι. Και με το φωτογραφικό τους έργο εν γένει τα κατάφεραν.

 

Όλα αρχίζουν όταν η Γκέρντα μετακομίζει με την οικογένειά της το 1929 στη Λειψία, λίγο πριν από την άνοδο του γερμανικού ναζισμού. Ούσα δηλωμένη κομουνίστρια, αντιφασίστρια και φανατική πολέμια των ναζί, στις 19 Μαρτίου 1933 συλλαμβάνεται και φυλακίζεται για τη δράση της στην κομμουνιστική νεολαία, με την κατηγορία ότι διανέμει αντιναζιστικά φυλλάδια, κολλάει προπαγανδιστικές αφίσες αλλά και ότι εμπλέκεται σε απόπειρα ανατροπής του Χίτλερ. Παράλληλα από το καθεστώς κυνηγιέται όλη η οικογένειά της, η οποία και αναγκάζεται να μεταναστεύσει εκτός Γερμανίας. Για την Γκέρντα ήταν και η τελευταία φορά που θα τους έβλεπε. Λίγο αργότερα δολοφονούνται άπαντες στο Ολοκαύτωμα. Η ίδια δραπετεύει από το ναζιστικό καθεστώς το 1934 και, χρησιμοποιώντας πλαστό διαβατήριο, φτάνει στο Παρίσι.

Η πρώτη της δουλειά είναι η επιμέλεια πάνω στο Alliance Photo. Έναν χρόνο μετά, γνωρίζει τον Έντρε Φρίντμαν (το πραγματικό όνομα του Ρόμπερτ Κάπα) και γίνεται βοηθός, αλλά και ερωτική του σύντροφος. Λίγο αργότερα Κάπα και Τάρο βρίσκονται εξόριστοι και κυνηγημένοι, ο πρώτος από το φασιστικό καθεστώς της Ουγγαρίας και εκείνη από τους Ναζί. Δουλεύουν όμως μαζί και απαθανατίζουν την άνοδο του Λαϊκού Μετώπου στη Γαλλία. Απογοητεύονται ωστόσο από την ισχνή ζήτηση της δουλειάς τους, μιας και τα εβραικά ονόματά τους βαραίνουν καταλυτικά και καταθλιπτικά, με την όλο και αυξανόμενη μισαλλοδοξία που επικρατεί εκείνη την εποχή στην Ευρώπη. Σκέφτονται όμως ένα τέχνασμα και αρχίζουν να πουλάνε φωτογραφίες τους κάτω από το όνομα ενός φανταστικού Aμερικανού φωτογράφου, του «Ρόμπερτ Κάπα». Με την αποκάλυψη του «μυστικού», ο Αντρέ υιοθετεί πλέον και επίσημα το όνομα «Κάπα», ενώ και η Γκέρντα αλλάζει το επώνυμό της σε «Τάρο», το οποίο δανείζεται από την αγαπημένη της γιαπωνέζα καλλιτέχνιδα Τάρο Οκαμότο. Το ταλέντο και οι δεξιότητες και των δύο αρχίζουν σιγά σιγά να απογειώνονται στο Παρίσι, εκεί όπου η καθημερινή τους συναναστροφή με φιλοσόφους, συγγραφείς καλλιτέχνες και ριζοσπάστες τούς κάνει να ονειρεύονται ότι κάποτε μπορεί να έλθουν καλύτερες μέρες.

 Ιδεολογικά τοποθετημένοι (ως αντιφασίστες) στο μέτωπο των δημοκρατικών δυνάμεων, με το ξέσπασμα του Ισπανικού Εμφυλίου (17 Ιουλίου 1936) ταξιδεύουν, μαζί με τον συνεργάτη τους επίσης φωτογράφο Ντέιβιντ Σέιμουρ, στη Βαρκελώνη, όπου και καλύπτουν την προετοιμασία του πολέμου και τα πεδία των μαχών, παρουσιάζοντας για πρώτη φορά τα γεγονότα με απλό, ανθρώπινο και ρεαλιστικό τρόπο, σε ένα φωτογραφικό υλικό που κάνει τον γύρο της Ευρώπης και της Αμερικής μέσα από αναγνωρισμένα περιοδικά και εφημερίδες.

Οι Κάπο και Τάρο, έτσι γίνονται, όπως γράφει ο «Guardian», «οι πιο διάσημοι οπτικοί χρονικογράφοι του ισπανικού εμφυλίου». Μαζί αλλάζουν και τη φύση της πολεμικής φωτογραφίας με μια πρωτοπόρα τεχνική, η οποία μέχρι σήμερα αποτελεί έξοχο μάθημα για όλους τους πολεμικούς φωτογράφους. Μάλιστα εικάζεται ότι χωρίς το παράδειγμα της συνεχούς παρουσίας τους στην πρώτη γραμμή των μαχών, ένα μεγάλο μέρος του φωτορεπορτάζ από τον πόλεμο του Βιετνάμ ίσως να μη γινόταν ποτέ γνωστό, είτε από πλευράς κατάδειξης του όλο και πολλαπλασιαζόμενου δράματος είτε καθαρά ως έργο ανθρωπιστικό.

Λίγο αργότερα, ο Κάπα τής κάνει πρόταση γάμου, αλλά εκείνη αρνείται. Οι δρόμοι τους χωρίζουν. Παρ’ όλα αυτά συνεχίζει να εμπλέκεται σε ευρωπαϊκές αντιφασιστικές δράσεις, ενώ η δουλειά της απογειώνεται σιγά σιγά μέσα από πολλά αριστερά και αντιφασιστικά έντυπα. Κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου η Τάρο εξακολουθεί να φωτογραφίζει αρκετά μέτωπα, ενώ, επιστρέφοντας στο Παρίσι για ολιγοήμερες διακοπές, γιορτάζει την Ημέρα της Βαστίλης χορεύοντας στους δρόμους και ονειρευόμενη το μέλλον της. Λίγο αργότερα ωστόσο επιστρέφει στην Ισπανία για λογαριασμό του περιοδικού «Ce Soir» παρά τις αλλεπάλληλες κρούσεις φίλων και συνεργατών που ανησυχούν ολοένα και περισσότερο για τη ζωή της.

 

Για δύο εβδομάδες η Τάρο φωτογραφίζει τη μάχη στα χαρακώματα της μικρής πόλης Μπρουνέτ, δυτικά της Μαδρίτης. Οι φασίστες του Φράνκο βομβαρδίζουν και πυρπολούν την πόλη. Παρά τη συνεχή προπαγάνδα των Ρεπουμπλικάνων ότι οι ακροδεξιοί κατέχουν τον έλεγχο της πόλης, η Τάρο κάνει φωτογραφικά σε όλους γνωστό με τις καθημερινές ανταποκρίσεις της ότι τον έλεγχο της πόλης συνεχίζουν να τον έχουν οι Δημοκρατικοί.

Στις 27 Ιουλίου τραυματίζεται μες σε ένα όχημα που μεταφέρει τραυματισμένους στρατιώτες από τη μάχη. Το όχημα συγκρούεται με ένα εκτός ελέγχου άρμα μάχης και η Τάρο υποκύπτει στα τραύματά της την επόμενη μέρα. Οι φωτογραφίες που τραβάει τη μοιραία μέρα δεν βρίσκονται ποτέ...

Ο Ούγγρος εθελοντής γιατρός στον ισπανικό εμφύλιο  Janos Kiszely  περιποιείται τα τραύματα της Τάρο, λίγο πριν πεθάνει...

Η κηδεία της τελείται και οργανώνεται από το ΚΚ Γαλλίας (του οποίου και διετέλεσε μέλος) την 1η Αυγούστου, τη μέρα που θα έκλεινε τα 27 της χρόνια, στο νεκροταφείο Περ Λασέζ στο Παρίσι, ενώ πλήθος κόσμου προσέρχεται και την αποχαιρετά, μεταξύ των οποίων ο Λουίς Αραγκόν και ο Πάμπλο Νερούδα. Η κηδεία της μετατράπηκε σε αντιφασιστικό συλλαλητήριο.  Το μνημείο της φιλοτεχνεί ο Αλμπέρτο Τζιακομέτι.

Μετά τον θάνατό της το έργο της Τάρο θα ξεχαστεί για πολύ καιρό, μέχρι και σχεδόν πριν από λίγα χρόνια, οπότε και ανακαλύπτονται χιλιάδες φωτογραφικά φιλμ της, υλικό το οποίο και προσεγγίζουν αρκετά μουσεία, εκθέτοντάς το και αναδεικνύοντας έτσι τη σημαντική της προσφορά στον αντιφασιστικό αγώνα.Το φωτογραφικό υλικό (τρεις χάρτινες βαλίτσες με 4.500 αρνητικά φωτογραφιών) από τον ισπανικό εμφύλιο των Κάπα, Σέιμουρ και Τάρο θεωρούνταν για πολλές δεκαετίες χαμένο.

Μετά από μια μεγάλη περιπέτεια, από το Παρίσι στη Μασσαλία και μετά στα χέρια ενός Μεξικάνου διπλωμάτη και στρατηγού το 1995 η συλλογή μεταβιβάζεται στο Ίδρυμα Κάπα, και τον Δεκέμβριο του 2007 μετακινήθηκε στο Διεθνές Κέντρο Φωτογραφίας, (International Center of Photography) στο Μανχάταν ένα μουσείο που ιδρύθηκε από τον νεότερο αδερφό του Κάπα.

* φωτογραφίες από αγρότες και στρατιώτες να πυροβολούν από δραματικές γωνίες, πρόσφυγες να μεταφέρουν τα παιδιά τους μέσα από τις φλόγες στους δρόμους, βομβαρδισμένα κτίρια, φωτογραφίες που χαρακτηρίζονται από δυναμικές γωνίες λήψης, χαμηλότερα ή υψηλότερα.

Σημ: Αναδημοσίευση από το redflecteur.wordpress.com, όπου υπάρχουν και περισσότερες φωτογραφίες

 

Ρόμπερτ Κάπα (1913-1954) - Βικιπαίδεια φωτογραφίες από αγρότες και στρατιώτες να πυροβολούν από δραματικές γωνίες, πρόσφυγες να μεταφέρουν τα παιδιά τους μέσα από τις φλόγες στους δρόμους, βομβαρδισμένα κτίρια, φωτογραφίες που χαρακτηρίζονται από δυναμικές γωνίες λήψης, χαμηλότερα ή υψηλότερα.

Liebe am Werk - Gerda Taro & Robert Capa