"Ρέκβιεμ για μια Δημοκρατία", του Τομά Κανταλούμπ
Για το μυθιστόρημα του Thomas Cantaloube «Ρέκβιεμ για μια Δημοκρατία» (μτφρ. Δημήτρης Δημακόπουλος, εκδ. Πόλις). Κεντρική φωτογραφία: Γάλλοι στρατιώτες στον πόλεμο της Αλγερίας.
Της Έλενας Χουζούρη
bookpress.gr/
Κάθε χώρα έχει και το σκοτεινό ιστορικό της τραύμα, το οποίο συνήθως προσπαθεί να το σκεπάσει κάτω από πολλαπλά μυστικά και ψέματα. Η Γαλλία έχει την Αλγερία. Η περίφημη γαλλική δημοκρατία μόνον περήφανη δεν μπορεί να θεωρείται μετά από όσα έπραξε στην Αλγερία αλλά και στην μητροπολιτική Γαλλία, όπου οι αυτονομιστές είχαν μεταφέρει τον εθνικοαπελευθερωτικό τους πόλεμο. Αυτός είναι ο πυρήνας γύρω από τον οποίο ο Τομά Κανταλούμπ [Tomas Cantaloube, Παρίσι, 1971] υφαίνει το νουάρ μυθιστόρημά του Ρέκβιεμ για μια Δημοκρατία. Δεν είναι ο πρώτος που τολμάει να διαπεράσει με την πένα του –τα πλήκτρα του πλέον– τις σκοτεινές και δυσώδεις πτυχές του βρόμικου αυτού πολέμου.
Προηγήθηκαν ο Μανσέτ και ο Αττιά, συγγραφείς οι οποίοι ως παιδιά ή ως έφηβοι έζησαν εκείνη την ταραγμένη περίοδο. Στις βιωματικές εμπειρίες των δύο προηγούμενων ομοτέχνων και συμπατριωτών του, ο Κανταλούμπ έχει να προτάξει τη δημοσιογραφική του εμπειρία σε δύσκολες αποστολές εκτός Γαλλίας που απαιτούσαν γνώση και πολιτικό κριτήριο, συν τη συνεργασία του για κάποια χρόνια με την Humanité, την ειδικότητά του σε θέματα διεθνών σχέσεων, και βέβαια τις σπουδές του στο Ινστιτούτο Πολιτικών Επιστημών του Παρισιού και του Κέντρου Εκπαίδευσης Δημοσιογράφων. Δεν φαίνεται, λοιπόν, τυχαίο ότι επιλέγει να κάνει την παρθενική του λογοτεχνική εμφάνιση με ένα μυθιστόρημα, ανάμεσα στο νουάρ και το πολιτικό θρίλερ, βουτηγμένο στη δυσωδία του πολέμου στην Αλγερία, με προεκτάσεις που αγγίζουν έως και σήμερα, την περιλάλητη γαλλική δημοκρατία.
Το πιο καυτό ωστόσο, πεδίο παραμένει απόρρητο. Είναι αυτό που αφορά τις πυρηνικές δοκιμές που έκανε η Γαλλία στην, υπό κατοχή της, ακόμα αλγερινή Σαχάρα, το 1960 και που αποτελούν το κλειδί του μυθιστορήματος του Κανταλούμπ.
Μάλιστα, η κυκλοφορία της ελληνικής έκδοσης του μυθιστορήματος, σε μετάφραση Έφης Φρυδά, σχεδόν συνέπεσε με την πρόσφατη απόφαση του Προέδρου της Γαλλίας, Εμμανουέλ Μακρόν, να επιτραπεί η απρόσκοπτη πρόσβαση στα κρατικά αρχεία που αφορούν τον πόλεμο στην Αλγερία, τα οποία έως πρότινος θεωρούνταν ως επτασφράγιστα μυστικά εθνικής ασφάλειας. Ο ίδιος χαρακτήρισε την απόφασή του ως πράξη εθνικής συμφιλίωσης, σχεδόν μισό αιώνα μετά το τέλος του εν λόγω πολέμου. Όρισε μάλιστα δύο καταξιωμένους ιστορικούς, έναν Γάλλο και έναν Αλγερινό να συν-μελετήσουν τα αρχεία και να δημοσιοποιήσουν τα κοινά τους πορίσματα. Το πιο καυτό, ωστόσο, πεδίο παραμένει απόρρητο. Είναι αυτό που αφορά τις πυρηνικές δοκιμές που έκανε η Γαλλία στην, υπό κατοχή της, ακόμα αλγερινή Σαχάρα, το 1960 και που αποτελούν το κλειδί του μυθιστορήματος του Κανταλούμπ.
Ιστορικό πλαίσιο – Ο πόλεμος της Αλγερίας
Ποιος ήταν όμως αυτός ο βρόμικος πόλεμος που τόσο έχει τραυματίσει τη γαλλική δημοκρατική αξιοπιστία ώστε ο Κανταλούμπ να θεωρήσει το μυθιστόρημά του ως ένα ρέκβιεμ για μια δημοκρατία που είχε αγγίξει τα όρια της αποσύνθεσης, αν δεν τα είχε ξεπεράσει; Θεωρώ, ότι λίγα λόγια για τον γαλλο-αλγερινό πόλεμο, είναι αναγκαία, προκειμένου το ελληνικό αναγνωστικό κοινό να διαβάσει και να παρακολουθήσει με μεγαλύτερη άνεση το μυθιστόρημα του Γάλλου συγγραφέα. Ο πόλεμος για την ανεξαρτησία της Αλγερίας, η οποία, για περισσότερο από έναν αιώνα, αποτελούσε αποικία της Γαλλίας, έχει καταγραφεί από τους ιστορικούς ως ένας από τους σκληρότερους αντιαποικιακούς πολέμους του 20ου αιώνα με θύματα, εκατέρωθεν, που ξεπερνούν το ενάμιση εκατομμύριο! Άρχισε στην Αλγερία με την εξέγερση των Αλγερινών την 1η Νοεμβρίου 1954 και έληξε στις 5 Ιουλίου 1962 με την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της Αλγερίας. Στο διάστημα των οχτώ αυτών χρόνων αναπτύσσεται ένα ισχυρό αντάρτικο κίνημα, το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο [FLN - Front de Libération Nationale] που υποστηρίζεται από Νάσερ και ΕΣΣΔ, και που το 1956 αρχίζει σειρά βομβιστικών επιθέσεων σε Αλγέρι και στη μητροπολιτική Γαλλία με αποτέλεσμα τις αλλεπάλληλες κυβερνητικές κρίσεις. Δύο χρόνια αργότερα εξεγείρεται η πολυπληθής κοινότητα των Γάλλων αποίκων στο Αλγέρι με την υποστήριξη των γαλλικών στρατιωτικών δυνάμεων που εδρεύουν εκεί με αποτέλεσμα την κατάρρευση της λεγόμενης Τέταρτης Δημοκρατίας και την ανάδειξη του Στρατηγού Σαρλ Ντε Γκωλ στην εξουσία. Ο Ντε Γκωλ, προς απογοήτευση των εξεγερμένων, υιοθετεί ήπια πολιτική απέναντι στο FLN. Έτσι οι αδιάλλακτοι στρατιωτικοί, που είχαν ηγηθεί της εξέγερσης των Γάλλων αποίκων, δημιουργούν την Οργάνωση Μυστικός Στρατός [ΟΑΣ], ο οποίος συμμετέχει και καλύπτει μια σειρά τρομοκρατικών ενεργειών και δολοφονιών Αράβων, στη μητροπολιτική Γαλλία, υπονομεύοντας την αδύναμη δημοκρατία του Ντε Γκωλ. Στις τάξεις του ΟΑΣ συγκεντρώνονται πρώην συνεργάτες των Ναζί, ακροδεξιοί, ρατσιστές έως και κατ’ επάγγελμα δολοφόνοι. Η πιο αιματηρή τρομοκρατική ενέργεια του ΟΑΣ ήταν η ανατίναξη της ταχείας Στρασβούργο-Παρίσι, με 28 νεκρούς και 170 τραυματίες, στις 18 Ιουνίου 1961. Έπειτα από ποταμούς αίματος και αβυσσαλέα μίση, στις 5 Ιουλίου 1962, υπογράφεται η συμφωνία ανακήρυξης της ανεξαρτησίας της Αλγερίας.
Επινόηση και Ιστορία: Πολιτικό θρίλερ
Το μυθιστόρημα του Κανταλούμπ εκτείνεται χρονικά από τον Σεπτέμβριο του 1959 έως τον Οκτώβριο του 1961, που σημαίνει ότι πατάει στην πιο αιματηρή και σκοτεινή περίοδο του γαλλο-αλγερινού πολέμου. Το μυθιστόρημα αρχίζει με την αποτρόπαιη δολοφονία της τετραμελούς οικογένειας ενός μετριοπαθούς Αλγερινού δικηγόρου, που συμφωνεί μεν με τις ιδεολογικές αρχές του FLN αλλά δεν αποδέχεται τις τρομοκρατικές του ενέργειες, καθώς και του νεότερου αδελφού του. Η εις πενταπλούν αυτή εγκληματική πράξη δίνει στον συγγραφέα την αφορμή να ανοίξει το καπάκι και από το κουτί της Πανδώρας να ξεχυθεί όλη η «μπόχα» εκείνης της εποχής. Από τις πρώτες σελίδες του μυθιστορήματος δημιουργούνται στον αναγνώστη τα ερωτήματα: Γιατί τόση βαρβαρότητα απέναντι ακόμα και στα μικρά παιδιά του Αλγερινού δικηγόρου; Ποιοι κρύβονται πίσω από το άγριο αυτό έγκλημα; Ποιες ήταν οι επιδιώξεις τους; Γιατί επιλέχτηκε ένας μετριοπαθής και αξιοσέβαστος στο Παρίσι, Αλγερινός, αντί κάποιου σκληροπυρηνικού στελέχους του FLN; Και γιατί κάποιοι, στα ανώτερα κλιμάκια της αστυνομίας του Παρισιού, με προεξάρχοντα τον Διευθυντή της, Μορίς Παπόν, προσπαθούν, με κάθε τρόπο και μέσον, να υποβαθμίσουν έως και να κουκουλώσουν την υπόθεση;
Το μυθιστόρημα αρχίζει με την αποτρόπαιη δολοφονία της τετραμελούς οικογένειας ενός μετριοπαθούς Αλγερινού δικηγόρου, που συμφωνεί μεν με τις ιδεολογικές αρχές του FLN αλλά δεν αποδέχεται τις τρομοκρατικές του ενέργειες, καθώς και του νεότερου αδελφού του.
Να σημειωθεί ότι ο Μορίς Παπόν δεν είναι απλώς μια μυθιστορηματική φιγούρα αλλά ένα απολύτως υπαρκτό πρόσωπο που τα έργα και οι ημέρες του αποδεικνύουν πόσο γκρίζα ήταν η δημοκρατία στην μεταπολεμική Γαλλία. Σύμφωνα με όσα πληροφορούμαστε από το κείμενο του οπισθόφυλλου της ελληνικής έκδοσης, ο… λαμπρός αυτός κύριος υπήρξε συνεργάτης του φιλοναζιστικού καθεστώτος του Βισύ, υπαίτιος για την εκτόπιση των Γάλλων Εβραίων στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, ενώ στη δεκαετία του ’50 συνεχίζει ανενόχλητος τη διοικητική του σταδιοδρομία με όλες τις γαλλικές κυβερνήσεις. Τέλος, ευθύνεται για τη σφαγή των Αλγερινών διαδηλωτών στο Παρίσι στις 17 Οκτωβρίου 1961 καθώς και για την αιματηρή καταστολή της διαδήλωσης κατά της ΟAS και του Πολέμου της Αλγερίας τον Φεβρουάριο του 1962. Μόλις το 1998 ο Παπόν καταδικάζεται από την γαλλική δικαιοσύνη!
Ο Κανταλούμπ, όχι μόνο δεν του χαρίζεται, αλλά έχω την εντύπωση ότι η μετατροπή του Παπόν σε μυθιστορηματική –έστω σκιώδη– περσόνα, είναι συμβολική του βαθμού αποσύνθεσης και σήψης της δημοκρατίας της Γαλλίας, τις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες, με αποκορύφωμα τον Πόλεμο της Αλγερίας. Ποιος κρύβεται λοιπόν, πίσω από τη σφαγή πέντε αθώων ανθρώπων, ανάμεσα τους και δύο μικρών παιδιών; Ποιος έδωσε την εντολή της εκτέλεσης; Και σε ποιον; Τα πράγματα περιπλέκονται ακόμη περισσότερο δεδομένου ότι η σύζυγος του Αλγερινού δικηγόρου ήταν Γαλλίδα και μάλιστα μοναχοκόρη ενός γνωστού τραπεζίτη και ηγετικού στελέχους της γαλλικής αντίστασης εναντίον των Γερμανών. Από εδώ κι έπειτα, ο Γάλλος συγγραφέας αρχίζει να στήνει ένα πολιτικό θρίλερ με νότες νουάρ, εμφανίζοντας στο προσκήνιο τρεις ισχυρές φιγούρες, τρεις χαρακτήρες, που κυριολεκτικά τρέχουν την πλοκή του μυθιστορήματος. Τον μονόχειρα επαγγελματία εκτελεστή με το απίθανο όνομα Σείριος Βολκστρόμ, με δωσιλογικές περγαμηνές από την εποχή του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, τον κορσικανό Αντουάν Καρεγκά, έναν αμφιλεγόμενο τύπο, στα όρια του υπόκοσμου, παλιό μέλος της γαλλικής αντίστασης, και τον ακόμη αδιάφθορο και, σχεδόν ρομαντικό, νεαρό επιθεωρητή Λυκ Μπλανσάρ.
 |
| Ο Τομά Κανταλούμπ γεννήθηκε το 1971 στο Παρίσι. Είναι απόφοιτος του Ινστιτούτου Πολιτικών Επιστημών του Παρισιού και του Κέντρου Εκπαίδευσης Δημοσιογράφων. Από το 1995 ως το 2020 εργάστηκε ως δημοσιογράφος, αρχικά στα Cahiers du cinema και, από το 1997 ως το 1999, ως ανταποκριτής της L'Humanité στο Λος Άντζελες, συνεχίζοντας τη συνεργασία του και με άλλα έντυπα. Το 1999 επέστρεψε στο Παρίσι και έγινε αναπληρωτής αρχισυντάκτης της L'Humanité Hebdo. Αποχώρησε, διαφωνώντας με τη γραμμή της εφημερίδας, το 2001 και ταξίδεψε για ένα έτος σε δεκατρείς χώρες. Το 2003 εγκαταστάθηκε στην Ουάσινγκτον ως ανταποκριτής της εφημερίδας Le Parisien και των περιοδικών Marianne και La Vie, με δημοσιογραφικές αποστολές στο Μεξικό, το Ιράκ, το Κουβέιτ και την Κούβα. Το 2008 επιστρέφει στη Γαλλία και ως το 2020 εργάζεται στην ιστοσελίδα Mediapart ως αρχισυντάκτης διεθνών θεμάτων και ως ειδικός απεσταλμένος στις ΗΠΑ, τα Βαλκάνια, τη Μεγάλη Βρετανία, το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, τη Νότια Αφρική, τη Σουηδία, την Ουγγαρία, την Αίγυπτο, την Τυνησία, τη Λιβύη, την Αργεντινή, τη Χιλή, την Πολωνία, το Μάλι, την Ινδία, τη Ρουάντα, τη Νικαράγουα, τη Βραζιλία, το Ισραήλ, την Παλαιστίνη, την Ιρλανδία, το Καμερούν. Από το 2020 αφοσιώνεται στη συγγραφή βιβλίων και σεναρίων. Το Ρέκβιεμ για μια Δημοκρατία είναι το πρώτο του μυθιστόρημα. Το 2021 κυκλοφόρησε και το μυθιστόρημά του Frakas. |
Ο Βολκστρόμ παίρνει εντολή από τον υποδιευθυντή της Αστυνομίας του Παρισιού, Ντεογκρασιάς, δεξί χέρι του Παπόν, και των ιδίων αντιλήψεων με αυτόν, να δολοφονήσει τον εκτελεστή του Αλγερινού δικηγόρου, που επίσης είχε ενεργήσει με άνωθεν εντολή. Ωστόσο τα πράγματα στραβώνουν και ο εκτελεστής του Αλγερινού δικηγόρου αφού δολοφονήσει ολόκληρη την οικογένεια Μπεντουί, συν τον φιλοξενούμενο αδελφό, εξαφανίζεται. Ο Βολκστρόμ πρέπει πάση θυσία να τον ανακαλύψει, να τον βγάλει από τη μέση, κλείνοντάς του έτσι το στόμα. Ο Αντουάν Καρεγκά, ο πιο συμπαθής μυθιστορηματικός ήρωας από τους τρεις, μπλεγμένος σε μια ομάδα εμπόρων ναρκωτικών, αποδέχεται την πρόταση-παράκληση του πατέρα της δολοφονημένης Γαλλίδας συζύγου του Αλγερινού δικηγόρου, να ανακαλύψει με τη σειρά του τον δολοφόνο της οικογένειας. Ο λόγος είναι ότι τους δύο άντρες συνδέουν ακόμη, συναισθηματικά και συνειδησιακά, δεσμοί από την εποχή της Αντίστασης κατά των Γερμανών, στην οποία συμμετείχαν. Επιπροσθέτως, ο τραπεζίτης δεν έχει εμπιστοσύνη στη γαλλική αστυνομία και προπαντός στον Παπόν. Ο νεότερος των τριών, επιθεωρητής Λυκ Μπλανσάρ, πιστεύει ότι η αποστολή της Αστυνομίας είναι η αποκάλυψη των ενόχων και η απονομή δικαιοσύνης. Είναι ένας ρομαντικός τύπος, με δυσάρεστο οικογενειακό παρελθόν, με τάσεις αλκοολισμού, που μοιάζει σαν ψάρι έξω από τα νερά του μέσα στην ατμόσφαιρα ρατσισμού και μισαλλοδοξίας που κυριαρχούν στους συναδέλφους του. Κλασική φιγούρα έκκεντρου αστυνομικού νουάρ μυθιστορήματος, ο Μπλανσάρ παθιάζεται κυριολεκτικά με την υπόθεση Μπεντουί, πολύ περισσότερο όταν αντιλαμβάνεται ότι οι άνωθέν του θέλουν να την κουκουλώσουν και να την παρουσιάσουν σαν ξεκαθάρισμα λογαριασμών του FLN.
Αγώνας ζωής και θανάτου (ενός εκτελεστή)
Έχουμε λοιπόν τρεις ήρωες διαφορετικής προέλευσης, χαρακτήρα και οπτικής, οι οποίοι ψάχνουν για τον δολοφόνο της οικογένειας Μπεντουί. Οι μυθιστορηματικές έρευνές τους στοιχειοθετούν την πλοκή του μυθιστορήματος, που αναπτύσσεται μέσα στο χρονικό διάστημα τριών χρόνων. Ο συγγραφέας με οικονομία και δικαιοσύνη προσφέρει και στους τρεις ήρωες τη δυνατότητα να εμφανίζονται ισόρροπα στις σελίδες του μυθιστορήματός του. Στο μεταξύ καθώς ο μυθιστορηματικός χρόνος, που αντιστοιχεί στον πραγματικό της εποχής την οποία αναπαριστά, προχωρεί, το πολιτικό σκηνικό αγριεύει και σκοτεινιάζει ολοένα και περισσότερο. Συνωμοσίες, διαπλοκή αστυνομίας και υπόκοσμου, άνθιση του παρακράτους, αναξιόπιστοι πολιτικοί που κοιτούν μόνο την καριέρα τους [εδώ αναφέρεται και ο τότε γερουσιαστής Φρανσουά Μιτεράν], κρυφοί σχεδιασμοί τρομοκρατικών ενεργειών του νεοσύστατου OAS με στόχο την πλήρη αποδυνάμωση της γαλλικής δημοκρατίας, με αποκορύφωμα τη σφαγή των άοπλων ειρηνικών Αλγερινών διαδηλωτών στις 17 Οκτωβρίου 1961, με εντολή του Παπόν. Ο Κανταλούμπ αναπαριστά εξαιρετικά αυτή τη σφαγή, αναδεικνύει τα ακραία συναισθήματα βίας και κτηνωδίας που επικρατούν στις τάξεις της παρισινής αστυνομίας απέναντι στους Αλγερινούς, εμπλέκει τεχνηέντως τους Μπλανσάρ και Βολκστρόμ, και τυπικά κλείνει την πλοκή του μυθιστορήματός του, εκείνη την ντροπιαστική για την Γαλλία ημερομηνία.
Ο συγγραφέας με οικονομία και δικαιοσύνη προσφέρει και στους τρεις ήρωες τη δυνατότητα να εμφανίζονται ισόρροπα στις σελίδες του μυθιστορήματός του. Στο μεταξύ καθώς ο μυθιστορηματικός χρόνος, που αντιστοιχεί στον πραγματικό της εποχής την οποία αναπαριστά, προχωρεί, το πολιτικό σκηνικό αγριεύει και σκοτεινιάζει ολοένα και περισσότερο.
Τυπικά, όχι ουσιαστικά, διότι το αρχικό ερώτημα γιατί ο Παπόν διέταξε την εκτέλεση του Αλγερινού δικηγόρου παραμένει. Η απάντηση δίνεται στις τελευταίες σελίδες του μυθιστορήματος όταν ο Καρεγκά και ο Μπλανσάρ ανακαλύπτουν την αλήθεια και την μοιράζονται από κοινού. Μια υποψία αυτής της αλήθειας, ο συγγραφέας αφήνει να δημιουργηθεί, πριν αρχίσει να ξετυλίγει την πλοκή του μυθιστορήματός του με τη δολοφονία της οικογένειας Μπεντουί. Με διαφορετική γραμματοσειρά και κυρίως διαφορετικό, από το ρεαλιστικό ύφος του μυθιστορήματος, φιλοξενείται μια επιστολή, γραμμένη με λυρικό, ποιητικής διάθεσης, ύφος, όπως ταιριάζει στις παραδόσεις των ανθρώπων της Ανατολής, σταλμένη στον Αμπτεραμάν Μπεντουί, από τον νεότερο αδελφό του, Σλιμάν και κατασχεμένη από τη Στρατιωτική Υπηρεσία Πληροφοριών της Γαλλίας, τον Ιούνιο του 1959. Τι γράφει αυτή η επιστολή ώστε να διαταχθεί η δολοφονία των δύο αδελφών, τρεις μήνες αργότερα; Δεν θα το αποκαλύψω σε αυτό το κείμενο, απλώς θα υπενθυμίσω και πάλι ότι η πρόσφατη απόφαση του Μακρόν να ανοίξουν τα αρχεία για τον Γαλλο-αλγερινό πόλεμο δεν περιλαμβάνει κι εκείνα που αφορούν τις πυρηνικές δοκιμές που έκανε η Γαλλία το 1960 στην, ακόμα, γαλλική Σαχάρα.
Ο Κανταλούμπ καταφέρνει να συνδυάσει με δεξιοτεχνικό τρόπο τη δυσώδη πολιτική πραγματικότητα της μεταπολεμικής γαλλικής δημοκρατίας με την αστυνομικού τύπου μυθοπλασία, ακολουθώντας επάξια τους κλασικούς πλέον εκπροσώπους του γαλλικού νέο-πολάρ. Το μόνο που έχει αφήσει απέξω είναι η… μουσική. Ο Λυκ Μπλανσάρ δεν ακούει πουθενά στο μυθιστόρημα κάποιον από τους σπουδαίους τότε Γάλλους τραγουδοποιούς, που είχαν υποστηρίξει και με τα τραγούδια τους τους Αλγερινούς αυτονομιστές. Επαρκέστατη είναι η μετάφραση του Δημήτρη Δημακόπουλου και διαφωτιστικές οι σημειώσεις που παρακολουθούν το μυθιστόρημα, αν και, κατά την άποψή μου, έπρεπε να υπάρχει και ένα πιο κατατοπιστικό κείμενο για τον Πόλεμο της Αλγερίας. Εν κατακλείδι, το μυθιστόρημα διαβάζεται με μεγάλο ενδιαφέρον.
* Η ΕΛΕΝΑ ΧΟΥΖΟΥΡΗ είναι συγγραφέας και δημοσιογράφος. Τελευταίο της μυθιστόρημα, «Η σκοτεινή πλευρά του φεγγαριού. Μια παλιά ιστορία» (εκδ. Πατάκη).
Ρέκβιεμ για μια Δημοκρατία
THOMAS CANTALOUBE
Μτφρ. ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΔΗΜΑΚΟΠΟΥΛΟΣ
ΠΟΛΙΣ 2021
Σελ. 544, τιμή εκδότη €20,00
Απόσπασμα από το βιβλίο
«Ο Καρεγκά δεν έβλεπε τι μαθήματα θα μπορούσε να προσφέρει στον νεότερο του. Παρόλο που σήμερα κάποιοι γκωλιστές που είχαν συνασπιστεί με την ακροδεξιά ταύτιζαν τον αποικιακό πόλεμο με “το μεγαλείο της Γαλλίας”, όπως έλεγαν, με τις μάχες του 1944, υποψιαζόταν πως ο αστυνομικός δεν τρώει κουτόχορτο. Η σφαγή άοπλων φτωχών μεταναστών εργαζομένων στους δρόμους του Παρισιού δεν είχε καμμιά σχέση με την απελευθέρωση της χώρας. Ο Μπλανσάρ δεν ήταν κανένας αστοιχείωτος και ήταν ικανός να το καταλάβει και μόνος του. Η Δ΄ Δημοκρατία είχε γεννηθεί πάνω στις στάχτες του καθεστώτος του Πεταίν, μέσα από τους αγώνες της Αντίστασης. Η Ε΄ Δημοκρατία ξεκινούσε πατώντας πάνω στα πτώματα των Αλγερινών, μέσα στη δυσωδία ενός φασισμού με στρατιωτικό πηλίκιο».
*******************
ΔΕΙΤΕ ΤΗΝ ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΤΑΙΝΙΑ ΠΟΥ ΓΥΡΙΣΤΗΚΕ ΠΟΤΕ ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ ΤΗΣ ΑΛΓΕΡΙΑΣ
Η ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΑΛΓΕΡΙΟΥ
LA BATTAGLIA DI ALGERI
του Τζίλο Ποντεκόρβο
με τους Μπραχίμ Χαντζατζί, Ζαν Μαρτέν, Γιασέφ Σααντί
[επανέκδοση] (1966)
Υπόθεση: Ο Gillo Pontecorvo, μας μεταφέρει στο ταραχώδες Αλγέρι και στην μάχη
για ανεξαρτησία από την Γαλλική κατοχή, σε μία χρόνια-κλειδί
στα μέσα του 1950.
Το 1954, το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο του Αλγερίου (FLN),
σκοτώνει Γάλλους αστυνομικούς, ξεκινώντας τον αγώνα για την απελευθέρωση
της χώρας. Σε αντίποινα ο Αρχηγός της Αστυνομίας βάζει βόμβα
στην Αραβική συνοικία με αποτέλεσμα πολλοί από τους κατοίκους
να σκοτωθούν. Το FLN, με τη σειρά του, στέλνει τρεις γυναίκες –βομβιστές,
σε δύο καφέ και στην Air France στην Ευρωπαϊκή συνοικία. Κάτω από αυτές
τις συνθήκες, η Γαλλία στέλνει στρατιωτικές δυνάμεις με επικεφαλή
τον συνταγματάρχη Mathieu, γνωστό για τη σκληρότητα του και την ασέβεια του
στα ανθρώπινα δικαιώματα. Ο συνταγματάρχης προσπαθεί να καταπνίξει
την επανάσταση με βασανιστήρια.
Η Μάχη του Αλγερίου είναι μια συναρπαστική ταινία για την Αλγερινή επανά¬σταση
στα τέλη της δεκαετίας του '50. Σκηνοθετημένη από τον Τζίλο Ποντεκόρβο, τον
ιταλό σκηνοθέτη που απαθανάτισε την διαδήλωση στη Γένοβα τον Ιούλη του 2001,
περιγράφει με εντυπωσιακή αμεσότητα την έκρηξη του απελευθερωτικού κινήματος,
την βαρβαρότητα του γαλλικού ιμπεριαλιστικού στρατού κατοχής,
την δικαιολογημένη χρήση βίας από τους αγωνιστές της αντίστασης.
Η δύναμη της ταινίας είναι τόσο μεγάλη που οι γαλλικές κυβερνήσεις την είχαν
απαγορεύσει μέχρι το 1971. Η πρώτη προβολή της στο Παρίσι σημαδεύτηκε
από διαδηλώσεις και συγκρούσεις με την αστυνομία, ενώ πρόσφατα το αμερικάνικο
υπουργείο εξωτερικών οργάνωσε μια κλειστή προβολή για τα στελέχη του
με υπότιτλο «Πώς να κερδίσετε την μάχη κατά της τρομοκρατίας
και να χάσετε τον πόλεμο των ιδεών».
Το εθνικοαπελευθερωτικό κίνημα, το FLN, ξεκίνησε το 1954 και δυο χρόνια αργότερα
απλώθηκε στην πρωτεύουσα, το Αλγέρι. Η ταινία περιγράφει
τη σύγκρουση στις φτωχογειτονιές της Κάσμπα, που ήταν το κάστρο του FLN,
με ηγέτη τον 29χρονο Σααντί Γιασίφ (που υποδύεται ο ίδιος τον ρόλο).
Σε απάντηση στις «τρομοκρατικές» εκτε¬λέσεις της αντίστασης, ο γαλλικός στρατός
ξεσπά σε ένα όργιο συλλήψεων, βασανιστηρίων, δολοφονιών και ισοπέδωσης ολόκληρων
συνοικιών. Η φρίκη της βαρβαρότητας των γάλλων αλεξιπτωτιστών
είναι τόσο μεγάλη που η κοινή γνώμη στην ίδια τη Γαλλία μοι¬ράζεται στα δυό.
Στο ίδιο το Αλγέρι το FLN καλεί σε μια οκταήμερη γενική απεργία.
Από στρατιωτική άποψη η απεργία είχε παταγώδη αποτυχία – αποκαλύφθηκαν
όλα τα ηγετικά μέλη της οργάνωσης και έπεσαν στα χέρια του στρατού κατοχής.
Όμως, φάνηκε ότι η συντριπτική πλειοψηφία του αλγερινού λαού ήταν με την ανεξαρτησία.
Στην ίδια τη Γαλλία ξεκίνησε ένα κίνημα για την απόσυρση του στρατού που τελικά
το 1962 οδήγησε στην ανεξαρτησία της Αλγερίας.
Πολλοί από τους ρόλους στην ταινία του Ποντεκόρβο παίζονται από τους ίδιους
τους αγωνιστές της αντίστασης. Η μουσική επένδυση του Ενιο Μορικόνε συνδυάζει
τον Μπαχ με βερβερίνι-κους ρυθμούς και τους ήχους της πόλης.
Ο πρώτος πρόεδρος της ανεξάρτητης Αλγερίας, ο Μπεν Μπελά, έχει δηλώσει: «Αρχικά
θεωρούσα ότι μια τέτοια ταινία θα ήταν σπατάλη, ήμασταν μια φτωχή χώρα.
Ο Γιασίφ μου είπε ότι ο αγώνας μας δεν ανήκε μόνο στον αλγερίνικο λαό.
Ανήκε σε όλους τους καταπιεσμένους του κόσμου.
Δεν μπορούσαμε να τους προδώσουμε. Βρήκαμε τα λεφτά για την ταινία».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου