Γιάννης Μόσχος: Το έγκλημα έχει κατά βάση πολιτικά αίτια
Ο Γιάννης Μόσχος στο δεύτερο μυθιστόρημα του μας θυμίζει τι συνέβαινε την περίοδο της χούντας για μην ξεχάσουμε αλλά και για να μάθουμε. Τα βασανιστήρια, οι δολοφονίες, οι διώξεις συνόδευαν τα μεγάλα οικονομικά σκάνδαλα, τη διαφθορά και τη διαπλοκή με την επιχειρηματική ελίτ της εποχής. Η εξουσία του κυρίαρχου οικονομικού συστήματος πέρασε στα καθάρματα με στολή. Αν και αστυνομικό, το έργο του Μόσχου είναι βαθιά πολιτικό. Τον ευχαριστούμε για τη συνέντευξη.
Πώς προέκυψε το «Και οι 4 ήταν απαίσιοι»;
Η δολοφονία του Ζακ Κωστόπουλου, το 2018, με παρακίνησε. Είχα δει ρεπορτάζ στα ΜΜΕ, που με αφορμή αυτό το γεγονός μιλούσαν για το περιβόητο αστυνομικό τμήμα Ομόνοιας και τους βασανισμούς κρατουμένων και έκανα έρευνα. Όσα γίνονταν εκεί, οι ξυλοδαρμοί, οι βασανισμοί, συνειρμικά με πήγαν στην περίοδο της χούντας, στα όσα φρικτά έκαναν τα όργανα ασφαλείας, εκείνοι, δηλαδή, που υποτίθεται βρίσκονταν εκεί για την προστασία των πολιτών. Ηθελα, λοιπόν, να γράψω ένα αστυνομικό μυθιστόρημα για την κατάχρηση εξουσίας, για την έλλειψη εμπιστοσύνης στο κράτος, στη δικαιοσύνη.
Τι σε δυσκόλεψε περισσότερο; Βγήκε αβίαστα; Έπρεπε να κάνεις έρευνα…
Η πλοκή βγήκε αβίαστα. Αυτό που με δυσκόλεψε -επειδή πρόκειται για μια εποχή στην οποία δεν ζούσα- ήταν να καταλάβω τις συνήθειες των ανθρώπων εκείνης της περιόδου, γι’ αυτό και έπρεπε να ερευνήσω. Βέβαια, το γεγονός ότι η ιστορία διαδραματίζεται στην επαρχία μου έδωσε πλεονέκτημα. Μεγάλωσα στην επαρχία και η ατμόσφαιρα της μου ήταν οικεία, όπως και οι άνθρωποι της. Ένιωθα ότι έπαιζα εντός έδρας.
Οι χαρακτήρες πόσο κοντά είναι στην ιστορική πραγματικότητα; Διαβάζοντας το καταλαβαίνεις ότι φωτογραφίζονται πρόσωπα εκείνης της εποχής.
Σωστά. Πολλά απ’ αυτά είναι υπαρκτά πρόσωπα. Ιδιαίτερα οι πρωταγωνιστές του σκανδάλου των κρεάτων. Όσον αφορά τους άλλους χαρακτήρες, είναι μεν προϊόντα μυθοπλασίας αλλά από την έρευνα μου, προέκυψε ότι είναι πολύ κοντά στην ιστορική πραγματικότητα.
Τα παρατσούκλια, «Σιδερώστρας», «Νεκροθάφτης», είναι αληθινά;
Όχι, αυτά είναι της φαντασίας μου. Θεωρώ ότι οι χαρακτήρες δεν αφορούν μόνο εκείνη την εποχή, είναι διαχρονικοί. Πολλούς απ’ αυτούς, με διαφορετικά χαρακτηριστικά φυσικά, μπορείς να τους δεις ακόμη και σήμερα στην πολιτική, κοινωνική σκηνή.
Υπάρχει συσχέτιση με το σήμερα;
Υπάρχει συσχέτιση στις συμπεριφορές παραγόντων. Και σήμερα υπάρχει αστυνομική βία, καταστολή, καταπάτηση ατομικών δικαιωμάτων… Από την πλευρά των πολιτικών υπάρχουν και σήμερα σκάνδαλα, άλλα λέγονται κι άλλα κουκουλώνονται. Τα ΜΜΕ, όπως και τότε, έχουν παραπλανητική συμπεριφορά, μεταδίδουν ψεύτικες ειδήσεις. Οι ομοιότητες είναι πάρα πολλές.
Εχουμε όμως δημοκρατία
Ναι, κατ’ επίφαση.
Θα έλεγα ότι έχουμε συνδυασμό αστυνομικού με ιστορικό μυθιστόρημα. Προσπάθησες να κρατήσεις αυτή την ισορροπία ή προέκυψε στην πορεία;
Το προηγούμενο βιβλίο μου, το Τοκορόρο, έχει ως ιστορικό παρασκήνιο την εισβολή από Αμερικανούς στον κόλπο των χοίρων, στην Κούβα. Έτσι και δω έχουμε ιστορικά στοιχεία ενταγμένα στην πλοκή. Αλλά σε καμία περίπτωση δεν θα το έλεγα ιστορικό μυθιστόρημα. Πιο πολύ θα έλεγα ότι εντάσσεται στην κατηγορία εκείνη των αστυνομικών μυθιστορημάτων στην Ελλάδα που ακουμπούν αυτό που λέμε πολιτικό μυθιστόρημα.
Μπορούμε να το εντάξουμε στη σύγχρονη ελληνική ιστορία
Εάν αφαιρέσουμε τα στοιχεία πλοκής και τους φανταστικούς χαρακτήρες, τότε τα υπόλοιπο είναι κομμάτι της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, τόσο από πλευράς ατμόσφαιρας όσο και από πλευράς γεγονότων. Ειδικά το πολιτικό κομμάτι.
Το έγκλημα για μένα έχει κατά βάση πολιτικά αίτια. Υπάρχει ο κοινωνικός παράγοντας, όμως με ενδιαφέρει να το εξετάζω από την πλευρά της πολιτικής.
Πώς το εννοείς αυτό;
Οι πολιτικές αποφάσεις, πολλές φορές, οδηγούν στο έγκλημα. Οδηγούν στην κοινωνική εξαθλίωση και από κει ένα μέρος καταλήγει στο έγκλημα.
Το κυρίαρχο οικονομικό σύστημα οδηγεί στο έγκλημα;
Φυσικά. Υπάρχουν εγκλήματα που γίνονται για πολλούς λόγους, κοινωνικούς, ψυχολογικούς και πολλά για εντελώς ηλίθιους λόγους. Ωστόσο, ένα μεγάλο μέρος των εγκλημάτων προέρχονται από το οικονομικό σύστημα, από τις εξουσίες και την πολιτική.
Πόσα πιστεύεις ότι γνωρίζουμε για τη χούντα;
Η εποχή της χούντας δεν είναι μακρινή. Υπάρχουν άνθρωποι που ζουν και έζησαν τη χούντα. Υπάρχουν πολλές πτυχές της. Πολλοί επιχειρούν να ξαναγράψουν την ιστορία της δικτατορίας των συνταγματαρχών, όμως οι μαρτυρίες των ανθρώπων, τα γεγονότα που ζήσανε, είναι εκεί, είναι ακόμη νωπά και μας δείχνουν μια πολύ καθαρή εικόνα. Τα τελευταία χρόνια επιχειρείται ξέπλυμα της χούντας, εντούτοις οι μνήμες όσων την έζησαν είναι αδιάψευστος μάρτυρας.
Ο κόσμος γνωρίζει τι ακριβώς έγινε στην επταετία;
Οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν. Αν δεν κάνεις έρευνα μένεις με μια εσφαλμένη εντύπωση, ότι η χούντα έκανε και καλά πράγματα.
Δεν είναι μόνο οι εξορίες, τα βασανιστήρια…
Όχι. Υπάρχουν πάρα πολλά οικονομικά σκάνδαλα, το κοινωνικό κομμάτι, το κυνήγι του πολιτισμού…
Υπάρχουν σήμερα δολοφόνοι στην εξουσία;
Η εξουσία είναι εκεί για να έχει ως πρώτη προτεραιότητα τον πολίτη. Σε μια δημοκρατία η εξουσία πρέπει να σέβεται, να φροντίζει, τον αδύναμο. Από τη στιγμή που για την εξουσία σήμερα υπάρχουν άλλες προτεραιότητες, οι ασκούντες αυτή δεν είναι, μεν, δολοφόνοι με την κλασική έννοια, όμως είναι ηθικοί αυτουργοί. Την περίοδο της κρίσης, για παράδειγμα, υπήρξαν πολλές αυτοκτονίες, πολλές ζωές καταστράφηκαν λόγω πολιτικών αποφάσεων… Οπότε, υπ’ αυτή την έννοια ναι, η εξουσία δολοφονεί. Δεν βγάζει στην κυριολεξία το πιστόλι, μολαταύτα μπορεί να οδηγήσει σε δολοφονικές καταστάσεις.
Ο αγώνας για το «τώρα» δίνεται σήμερα;
Στο βιβλίο υπάρχει μια φράση που λέει κανείς δεν πρέπει να σιωπά όταν βλέπει τους λύκους να φυλάνε τα πρόβατα. Αυτό έχει να κάνει με το χρέος, με το χρέος κάθε πολίτη να αντιστέκεται και να αντιδρά απέναντι στις αδικίες, στην κατάχρηση εξουσίας. Σήμερα, δυστυχώς, ο πολίτης δεν αντιδρά όπως θα έπρεπε. Χάνονται δικαιώματα και ό,τι γράφει δεν ξεγράφει. Υπάρχουν ελαφρυντικά, διότι υπάρχει ένα τεράστιο, αντιδραστικό, σύστημα που θέλει να επιβάλλει την εξουσία σε οικονομικό, κοινωνικό, πολιτικό επίπεδο. Παρ’ όλα αυτά, η αντίσταση είναι τρόπος ελευθερίας. Είσαι ελεύθερος μόνο όταν αντιστέκεσαι. Προφανώς και υπάρχουν ήττες, αλλά ο πόλεμος δεν έχει χαθεί. Έχουμε χρέος να αντισταθούμε για να διεκδικήσουμε το τώρα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου