Περιπλάνηση στους δρόμους της γραφής
Η βράβευση του Peter Handke, το 2019, με το Νόμπελ Λογοτεχνίας ήταν για πολλούς απρόσμενη. Χωρίς κανείς να μπορεί να αμφισβητήσει το συγγραφικό του μέγεθος, υπήρχαν πολλές ενστάσεις -οι λόγοι σαφώς ήταν εξωλογοτεχνικοί- για τη στάση του Handke κατά τη διάρκεια του γιουγκοσλαβικού πολέμου και την υποστήριξή του στον Μιλόσεβιτς, καθώς, σαφώς, η τοποθέτηση ενός καλλιτέχνη σε μια σειρά από πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα είναι αδύνατον να μην επηρεάζει την εντύπωση που έχουμε για το πρόσωπό του. Η δεινή αφηγηματική ικανότητα του Αυστροσλοβένου συγγραφέα όμως, όσο παράδοξο κι αν ακούγεται αυτό, στέκεται πάνω, επισκιάζει θα λέγαμε, την όποια ηθική του στάση. «Η κλέφτρα των φρούτων» -σε εξαιρετική μετάφραση της Μαρίας Αγγελίδου- είναι ένα γριφώδες, ερμητικά κλειστό όσο και διάπλατα ανοιχτό, στοχαστικό, δύσκολο βιβλίο που προϋποθέτει το δόσιμο και την αμέριστη προσοχή του αναγνώστη, δίχως αυτό να του στερεί στο ελάχιστο κάτι από την αφοπλιστική γοητεία που ασκεί και από την αναγνωστική απόλαυση που προσφέρει. Ο Χάντκε ξέρει να σπέρνει ρίγη συγκίνησης -γιατί η ίδια η γραφή του, παρ' όλη την επίφαση αποστασιοποίησης, είναι συγκινημένη-, αλλά και να μετουσιώνει την οποιαδήποτε περιγραφή σε πρωτόγνωρη εμπειρία, είτε μιλάει για τους άδειους δρόμους και τους σιδηροδρομικούς σταθμούς του Παρισιού, είτε για ένα ταπεινό έντομο της εξοχής, είτε για τα δέντρα και τον ουρανό -οι εικόνες της φύσης, πινελιές αξιοθαύμαστου καλλιτέχνη-, είτε για τον άνθρωπο που αναζητά εδώ και επτά δεκαετίες και βάλε τον πατέρα του που είχε χαθεί στο Βεξέν τις τελευταίες μέρες του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου.
Από τις σελίδες του Χάντκε παρελαύνουν μια σειρά από απρόσμενους, αξιομνημόνευτους χαρακτήρες που μπαίνουν και βγαίνουν στη σκηνή, δίχως αφορμή και δίχως εξηγήσεις. Έτσι κι αλλιώς, ο Χάντκε γράφει δίχως να ενδιαφέρεται στο ελάχιστο για πλοκή, κέντρο βάρους και άξονα της αφήγησης, αφήνοντας μια εντύπωση ασαφούς ρευστότητας που επιτείνεται από τη διακοπή της ροής με ερωτηματικά. Ερωτήσεις που άλλοτε απαντιούνται από τον ίδιο, λίγες αράδες πιο κάτω, και άλλοτε παραμένουν μετέωρες. Γνωρίζει καλά πως «τα συμβάντα που αφηγείται η ιστορία εδώ γίνονται συμβάντα χάρη στον αφηγητή. Χωρίς αυτόν δεν γίνεται τίποτα». Ξεκινώντας από πρώτο πρόσωπο -ο ηλικιωμένος αφηγητής, μετά το τσίμπημα της πρώτης μέλισσας της χρονιάς, ξεκινά το ταξίδι για την ενδοχώρα-, περνάει σε τρίτο πρόσωπο όταν μπαίνει στην ιστορία η αινιγματική, περιπλανώμενη -αυτή που «το ανεξήγητο το ένιωθε σπίτι της»- κλέφτρα των φρούτων, σε μια ταύτιση αφηγητή και αφηγούμενου, για να καταλήξει στο τέλος σε πρώτο πληθυντικό πρόσωπο καθώς η σύζευξη είναι απόλυτη.
Η περιπέτεια της φυγομανούς Κλέφτρας είναι η περιπέτεια της γραφής, είναι η περιπέτεια και η μάχη του ανθρώπου με τον χρόνο, με την επανάληψη, με τη σημασία και το νόημα της στιγμής, με την καταλυτική δύναμη των συμπτώσεων, με το φευγαλέο της ύπαρξης, με τα μεγάλα ερωτήματα της ζωής. Είναι εντέλει ο πόλεμος με την ενδοχώρα του εαυτού, «ο μόνος πραγματικός πόλεμος», ο μόνος πόλεμος που είναι αδύνατον να κερδηθεί. Ζω γιατί αφηγούμαι, μοιάζει να μας λέει ο Χάντκε, παραμένοντας ο εσωστρεφής, ρηξικέλευθος, προκλητικός, βαθύς, λυρικός συγγραφικός εαυτός του, ο οποίος επιδίδεται σε έναν διαρκή, εξοντωτικό στοχασμό, γνωρίζοντας πως υπάρχουν παιχνίδια που παίζονται μόνο και μόνο για τη χαρά του παιχνιδιού.
Info
Peter Handke,
«Η κλέφτρα των φρούτων ή απλό ταξίδι στην ενδοχώρα»
Εκδ. Gutenberg
Μετάφραση: Μαρία Αγγελίδου
486 σελ.
Τιμή: 17 ευρώ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου