Περί αριστερής ιδεολογικής ταυτότητας

Κύρκος Δοξιάδης*

8-10 λεπτάe

efsyn.gr

---

Με τις διαδικασίες διεύρυνσης του ΣΥΡΙΖΑ, η ιδεολογική ταυτότητα της Αριστεράς τίθεται στην πολιτική ατζέντα των ημερών. Πέρα από τα όσα –σοβαρά ή λιγότερο σοβαρά– ζητήματα προκύπτουν με την υιοθέτηση της ηλεκτρονικής πλατφόρμας και στον βαθμό που ακόμα δεν έχουμε μεταβεί σε μια «μεταμοντέρνα» πραγματικότητα όπου η ψηφιακή τεχνολογία θα υποκαθιστά εξ ολοκλήρου τη σωματική υπόσταση των ανθρώπων, το πραγματικό πολιτικό ζήτημα που τίθεται, με τρόπο ίσως πιο κρίσιμο από ποτέ άλλοτε κατά τα τριάντα τουλάχιστον τελευταία χρόνια, είναι εκείνο της ιδεολογικής ταυτότητας των πολιτών που είναι ήδη ή που πρόκειται να γίνουν μέλη του κόμματος της ριζοσπαστικής Αριστεράς.

Σπεύδω να διευκρινίσω κάτι που θα έπρεπε να είναι αυτονόητο στους/στις καλοπροαίρετους/ες αναγνώστες/ριες. Οταν μιλάω για ιδεολογική ταυτότητα με αναφορά στην ενδεχόμενη οργανωτική ένταξη στο κόμμα της ριζοσπαστικής Αριστεράς, δεν υπονοώ κάποιο «αριστερόμετρο» ή ιδεολογικό «face control».

Ούτως ή άλλως, σε όσους/ες είναι στοιχειωδώς εξοικειωμένοι/ες με την παραδοσιακή, καλώς εννοούμενη «χαλαρότητα» της ανανεωτικής Αριστεράς, τέτοιου είδους αιτιάσεις για σταλινικού τύπου διαδικασίες μόνο καγχασμό είναι ικανές να προξενήσουν. Η αντισταλινική Αριστερά είναι εξ ορισμού ανοιχτή στους πολίτες – τελεία και παύλα. Οταν δεν πρόκειται για συνθήκες παρανομίας –δικτατορία, μετεμφυλιακό αντικομμουνιστικό κράτος–, στις οποίες ελλοχεύει πανταχόθεν ο κίνδυνος εισχώρησης χαφιέδων, η ελεύθερη διαδικασία προσχώρησης αποτελεί μια εκ των ων ουκ άνευ προϋπόθεση του δημοκρατικού χαρακτήρα του κόμματος.

Εάν υπάρχει κάποιο «πρόβλημα» με τη διεύρυνση του ΣΥΡΙΖΑ, τούτο τίθεται με όρους περίπου αντίστροφους προς εκείνους με τους οποίους είθισται να προσεγγίζεται στον τρέχοντα δημόσιο διάλογο. Το ζήτημα δεν είναι τι κριτήρια θέτει το κόμμα για όσους πολίτες επιθυμούν να ενταχθούν σε αυτό, αλλά τι ψάχνουν στον ΣΥΡΙΖΑ τα εισερχόμενα νέα μέλη.

Υπενθυμίζω κάτι προφανές, αλλά που τείνουν να παραμελούν όσοι –αντι-ΣΥΡΙΖΑ «φίλοι» του ΣΥΡΙΖΑ– θέτουν το ζήτημα της διεύρυνσης με όρους (αναπόφευκτου κιόλας) ιδεολογικού ξεχαρβαλώματος. Η διεύρυνση δεν απευθύνεται σε όσους/ες στις πρόσφατες εκλογές ψήφισαν κάποιο άλλο κόμμα –Ν.Δ., ΚΙΝ.ΑΛΛ., ΚΚΕ, ΜέΡΑ25– αλλά σε όσους/ες ψήφισαν ΣΥΡΙΖΑ. Η ιδεολογική εγγύτητα είναι δεδομένη από το γεγονός και μόνο της ψήφου.

Επιπλέον, ως προς το προκείμενο ζήτημα, ανήκω στους «αισιόδοξους». Δηλαδή πιστεύω ότι το διόλου ευκαταφρόνητο ποσοστό του 31,5% σημαίνει πως ο ΣΥΡΙΖΑ κατάφερε να περάσει σε πολύ κόσμο το μήνυμα που ήθελε. Και ποιο είναι αυτό το μήνυμα; Οτι ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ένα κόμμα της ριζοσπαστικής Αριστεράς, με γνήσια φιλολαϊκές προθέσεις, που έκανε ό,τι μπορούσε για να απαλύνει τις οδύνες του μνημονίου που εξαναγκάστηκε να εφαρμόσει και ότι στη μεταμνημονιακή εποχή όντως θα προσπαθούσε να οδηγήσει τη χώρα προς μια κατεύθυνση περισσότερης κοινωνικής δικαιοσύνης.

Αν δεν είχε πειστεί πολύς κόσμος για κάτι τέτοιο, έστω με τις όποιες σοβαρές επιφυλάξεις και με τα όποια επιμέρους παράπονα, το ποσοστό του ΣΥΡΙΖΑ θα ήταν πολύ μικρότερο. Ας μην ξεχνάμε τη λυσσαλέα ταξική αλλά και ιδεολογική και προπαγανδιστική συσπείρωση της Δεξιάς.

Ολα αυτά με τη σειρά τους τι σημαίνουν; Οτι όσοι πολίτες ενδιαφέρονται να οργανωθούν στον ΣΥΡΙΖΑ, δεν ψάχνουν να βρουν σε αυτό το κόμμα μια πιο «λάιτ» εκδοχή της Νέας Δημοκρατίας ή του νεοφιλελευθεροποιημένου ΠΑΣΟΚ.

Αντί να αποδεχόμαστε ενοχικά την εξ «αριστερο-δεξιών» προερχόμενη προπαγάνδα πως ο ΣΥΡΙΖΑ πρόδωσε το τεράστιο ποσοστό που στο δημοψήφισμα του 2015 ψήφισε «Οχι» (προπαγάνδα που αγνοεί επιδεικτικά τη «λεπτομέρεια» των εκλογών του Σεπτεμβρίου του ίδιου έτους), θα έπρεπε αντιθέτως να αναγνωρίσουμε ότι το κοινό στο οποίο εξακολουθεί να απευθύνεται ο ΣΥΡΙΖΑ είναι αυτό ακριβώς – ο κόσμος που αντιστάθηκε στις νεοφιλελεύθερες πολιτικές με την ψήφο του εκείνον τον Ιούλη.

Η ιδεολογική ταυτότητα της Αριστεράς συγκροτείται από την πρακτική των εκάστοτε πολιτικών της φορέων. Μετά την κατάρρευση του «υπαρκτού σοσιαλισμού», ο οποίος παρείχε τη δυνατότητα ακόμη και στην ανανεωτική Αριστερά να προσδιορίζει την ταυτότητά της ασκώντας έμπρακτη κριτική σε αυτόν, δεν θα ήταν υπερβολικά άδικο να πούμε ότι η αδυναμία συγκρότησης αριστερής ιδεολογικής ταυτότητας αντανακλούσε τη σχεδόν απραγία των φορέων της αριστερής πολιτικής.

Η άνοδος του ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα από το 2012 κι έπειτα σήμανε την ανάδυση μιας αντινεοφιλελεύθερης πολιτικής πρακτικής που σηματοδότησε ως τέτοια μια νέα αριστερή ιδεολογική ταυτότητα. Αυτήν αναζητούν τα νέα μέλη του ΣΥΡΙΖΑ. Το θετικό της περιεχόμενο ορίζεται από τις πρακτικές που συστηματικά υπονομεύει ο νεοφιλελευθερισμός: αλληλεγγύη, κοινωνική δικαιοσύνη, δημοκρατία. Πρόκειται για τις πρακτικές εκείνες που με τους δικούς της, «ωμότερους» τρόπους υπονομεύει και η Ακροδεξιά.

*καθηγητής της Κοινωνικής Θεωρίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών