“Στο ΚΕΘΕΑ, ο γιος μου ένιωσε ξανά περήφανος που τον εκτιμούν”
Μιλήσαμε με 6 ανθρώπους για τα ναρκωτικά, την αυτοβοήθεια και τις αλλαγές που προωθεί η Κυβέρνηση.
To ζήτημα των εξαρτήσεων είναι ένα ζήτημα πολύ σοβαρό. Πώς να μην είναι δηλαδή κάτι που μπορεί να καταστρέψει ολοκληρωτικά ανθρώπινες ζωές και όχι μόνο των ίδιων των εξαρτημένων; Παρόλα αυτά, η εξάρτηση αντιμετωπίστηκε και αντιμετωπίζεται από τον κυριαρχικό λόγο και τις εξουσίες επιπόλαια, με όρους ηθικού πανικού. Οι εξαρτήσεις λογίζονται ως εγκληματικές συμπεριφορές, ως τρόποι περαιτέρω περιθωριοποίησης και ως ενδείξεις αδυναμίας, στιγματίζοντας τους εξαρτημένους και παίρνοντάς τους το δικαίωμα για μια δεύτερη ευκαιρία.
Το ΚΕΘΕΑ,μέσα σε όλα αυτά τα χρόνια λειτουργίας του, δρα από πολύ νωρίς εκτός όλου αυτού του πλαισίου προτείνοντας ένα πλέγμα ριζοσπαστικών θεραπευτικών διαδικασιών και έχοντας πάντα στο επίκεντρό τις κοινότητες που το συναποτελούν.Οι ριζοσπαστικές του προσεγγίσεις ως προς τη χρήση και την απεξάρτηση συνάντησαν τεράστια αμφισβήτηση αλλά, πλέον, έχουν καθιερωθεί λόγω της αποτελεσματικότητάς τους.
Το ΚΕΘΕΑ είναι παραδοσιακά μια από τις δομές της ελληνικής κοινωνίας για τις οποίες θα πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα περήφανοι (η αλήθεια είναι ότι δεν είναι και πολλά τα πράγματα για τα οποία μπορούμε να είμαστε) τόσο λόγω των αναγκών που καλύπτει όσο και λόγω της προσέγγισής του. Οι ζωές χιλιάδων ανθρώπων και των οικογενειών τους επανήλθαν στην κανονικότητα λόγω του ΚΕΘΕΑ σε μια λειτουργία που έχει εξοβελίσει από τον πυρήνα της το κέρδος. Παρέχεται δωρεάν και αφορά τους πάντες ανεξαρτήτα από φύλο, φυλή, οικονομική τάξη, οικογενειακό ιστορικό.
Σε όλα τα χρόνια της λειτουργίας του, το ΚΕΘΕΑ είχε καταφέρει να λειτουργεί απρόσκοπτα και να βρίσκεται εκτός κεντρικής πολιτικής σκηνής. Ωστόσο, τις τελευταίες εβδομάδες έχει ξεσπάσει μια έντονη διαμάχη μεταξύ του ΚΕΘΕΑ και της κυβέρνησης, με αφορμή μια Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου από το Υπουργείο Υγείας, η οποία ουσιαστικά διαμορφώνει έναν διαφορετικό τρόπο λειτουργίας, τουλάχιστον όσον αφορά τη διοικητική συγκρότηση του Κέντρου.
Μέσα σε αυτό το κείμενο προσπάθησα να δω από την αρχή τους λόγους που τα μέλη του ΚΕΘΕΑ ανησυχούν για την αλλαγή διοικητικού μοντέλου που προωθεί η κυβέρνηση ακολουθώντας από την αρχή την ιστορία του ΚΕΘΕΑ, το παρόν θεραπευτικό μοντέλο του και μαθαίνοντας για το έργο του προγράμματος ΔΙΑΒΑΣΗ, ενός προγράμματος που είναι ένα από τα πιο ενδεικτικά της λειτουργίας του Κέντρου.
Η σύντομη ιστορία του ΚΕΘΕΑ
Το νησί που έψαχνε ο Οδυσσέας μετά από τις αμέτρητες περιπέτειές του έγινε και το όνομα για την πρώτη κλειστή θεραπευτική κοινότητα της Ελλάδας. Ήταν τα τέλη του 1983, όταν ο ψυχίατρος Φοίβος Ζαφειρίδης πρότεινε ένα σχέδιο θεραπευτικών κοινοτήτων στα πρότυπα της Ελβετίας και της Γερμανίας και μαζί έναν χώρο απεξάρτησης στον τότε Υπουργό Υγείας Γιώργο Γεννηματά. Το αίτημα του γίνεται παραδόξως πραγματικότητα. Έτσι, οι πρώτοι επτά χρήστες μαζί με το προσωπικό εγκαθίστανται σε ένα ακίνητο εκτός πυκνού αστικού ιστού στη Σίνδο της Θεσσαλονίκης. Η κοινότητα ονομάστηκε ‘Ιθάκη’ και ως χώρος επιλέχθηκε ένα μέρος το οποίο από τις αρχές του 1950 φιλοξενούσε, υπό την αιγίδα της Φρειδερίκης, φτωχά παιδιά.
H ‘Ιθάκη’ δείχνει την ανθρώπινη πλευρά της εξάρτησης από τα ναρκωτικά προσθέτοντας έναν διαφορετικό λόγο για την ποινικοποιημένη εξάρτηση. Καλλιτέχνες, δημοσιογράφοι, πολιτικοί αρχίζουν να κοιτούν στα μάτια το πρόβλημα. Το 1986 έρχεται ο δίσκος ‘Στο δρόμο για την Ιθάκη’ με τη συμμετοχή του Γιώργου Σωτηρόπουλου, του Κώστα Τουρνά, του Λάκη Παπαδόπουλου, του Αντώνη Βαρδή, του Άγγελου Σκορδίλη και του Βασίλη Παπακωνσταντίνου. Την ίδια χρονιά η ΕΡΤ βγάζει σε σκηνοθεσία Νίκου Παπαθανασίου τη σειρά ‘Ναρκωτικά’ που γνωρίζει τρομερή επιτυχία. Και τα δύο έγιναν για την ενίσχυση της ειδικής θεραπευτικής κοινότητας ‘Ιθάκη’ φτιαγμένα μάλιστα σε μια περίοδο που το προσωπικό βίωμα ενός τοξικοεξαρτημένου ήταν ταμπού. Η ελληνική κοινωνία βρίσκει μπροστά της μια διαφορετική εκδοχή, μια πιο ανθρώπινη πλευρά της εξάρτησης.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, το 1987 ιδρύεται επίσημα με τον νόμο 1729/1987 και με τίτλο ‘Καταπολέμηση της διάδοσης των ναρκωτικών, προστασία των νέων κι άλλες διατάξεις’, καθώς προβλέπεται στο άρθρο 26, το Κέντρο Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων με τον χρόνο παραμονής σε αυτόν να θεωρείται χρόνος έκτισης ποινής για όσους συλλαμβάνονται για χρήση ναρκωτικών. Το ΚΕΘΕΑ θεωρείται εξαρχής Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου που βρίσκεται πάντα υπό την εποπτεία του αρμόδιου Υπουργείου Υγείας και Πρόνοιας.H αποστολή του ΚΕΘΕΑ είναι η πρόληψη της χρήσης ουσιών, η θεραπεία, η επαγγελματική κατάρτιση και η ένταξη των εξαρτημένων ατόμων, η έρευνα και η εκπαίδευση στον τομέα των εξαρτήσεων, η συμβολή στον σχεδιασμό και την εφαρμογή του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τα Ναρκωτικά.
Μετά από 32 χρόνια αδίακοπης λειτουργίας, στο ΚΕΘΕΑ ανήκουν πλέον -εκτός βέβαια από την ΙΘΑΚΗ- πολλά ακόμα θεραπευτικά προγράμματα. Το Κέντρο απευθύνεται σε όσους αντιμετωπίζουν διάφορες μορφές εξάρτησης πέραν της χρήσης ναρκωτικών ουσιών: το αλκοόλ, ο τζόγος ή το διαδίκτυο. Παρέχονται τόσο συμβουλευτικές όσο και θεραπείες αποκατάστασης, με ιδιαίτερη έμφαση στο ότι αυτές είναι ‘στεγνές’, γίνονται δηλαδή χωρίς υποκατάσταση ή φάρμακα. Βάση της διαδικασίας είναι η παροχή ενός δομημένου, ασφαλούς και υποστηρικτικού περιβάλλοντας για τον εξαρτημένο και η ταυτόχρονη δραστηριοποίησή του εντός της κοινότητας στην οποία βρίσκεται. Το ΚΕΘΕΑ είναι ένας οργανισμός όπου η αλληλεγγύη ξεφεύγει από την απλή συνθηματολογία και γίνεται πυρηνικό και απαραίτητο στοίχειο για την ίδια την ύπαρξή του. Και αυτό ισχύει για όποια κοινότητα και αν μιλάμε.
Μια από αυτές είναι η ΔΙΑΒΑΣΗ. Η ΔΙΑΒΑΣΗ απευθυνόταν και απευθύνεται σε χρήστες που είναι σε ανοιχτό πρόγραμμα, δηλαδή που συνεχίζουν τη ζωή τους και ακολουθούν είτε το πρωινό είτε το βραδινό πρόγραμμα. Συνήθως αφορά νέους ανθρώπους που συνοδεύονταν από τους γονείς τους. Το πρόγραμμα ‘Οικογένειας’ στη ΔΙΑΒΑΣΗ είναι ένα μοντέλο (λειτουργεί κατά βάση στη Μεσόγειο) που δίνει ιδιαίτερη σημασία στο περιβάλλον του τοξικοεξαρτημένου. Αν θέλει ο χρήστης ή αν θέλει η οικογένεια -χωρίς να είναι απαγορευτικό το ένα για το άλλο (συχνά πηγαίνουν και οικογένειες χωρίς να έχει κάνει ακόμα το βήμα ο χρήστης)- πηγαίνει στη ΔΙΑΒΑΣΗ και εντάσσεται σε μια ομάδα αυτοβοήθειας, “παρέα” όπως την ονομάζουν. Εκεί μαθαίνει τι είναι η χρήση και ποιες συμπεριφορές φέρνει μαζί της. Μπαίνει στη θέση του άλλου και ο άλλος μπαίνει στη θέση του.
Μέσα από τη λογική αυτή, μαζί με τους εξαρτημένους εντάσσονται σε παρέες και τα μέλη του στενού περιβάλλοντος του χρήστη. Χωρίζονται έτσι σε ομάδες ή παρέες (αν θέλετε) γονέων, αδερφών και συντρόφων, προκειμένου να μοιραστούν τα βιώματά τους, να αλλάξουν οι ίδιοι και μέσα από την αλλαγή τους αυτή να βοηθήσουν την διαδικασία απεξάρτησης των δικών τους ανθρώπων. Η ΔΙΑΒΑΣΗ είναι μια από τα καλύτερα παραδείγματα για να καταλάβει κανείς τη λειτουργία του ΚΕΘΕΑ. Γι’αυτό και την επισκέφτηκα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου