Ο πρώτος απολογισμός
Συντάκτης:
Σωτήρης Ρούσσος*
Κανείς δεν είναι αφελής να πιστεύει ότι αυτό το ταξίδι
θα έλυνε πολύ δύσκολα και χρονίζοντα προβλήματα. Η συνάντηση όμως, η
οποία διήρκεσε δύο ολόκληρες ώρες, δηλαδή υπήρξε ουσιαστική συζήτηση,
είναι πολύ σημαντική. Λόγω της αποδιάρθρωσης και της υποβάθμισης του
υπουργείου Εξωτερικών από τον Ερντογάν, οι συναντήσεις με τον ίδιο και
στελέχη του στενού ερντογανικού κύκλου αποφάσεων, όπως ο προεδρικός
σύμβουλος Ιμπραήμ Καλίν, είναι απαραίτητες για να κατανοήσουμε τις
σκέψεις και τις προθέσεις τους.
Υπάρχουν τέσσερα σημεία που μπορούν να συγκρατηθούν.
Πρώτον, οι χαμηλοί τόνοι της τουρκικής πλευράς στις βασικές διαφορές των δύο πλευρών. Σήκωσαν το ζήτημα των 8 αξιωματικών, το οποίο είναι σαφώς έλασσον συγκριτικά με τα θέματα του Αιγαίου και της Ανατ. Μεσογείου. Η Τουρκία δεν είναι στην καλύτερη κατάσταση αυτήν τη στιγμή. Το σχέδιό της να δημιουργήσει μια ζώνη ασφαλείας στη Βόρεια Συρία «λιώνοντας» τους Κούρδους δεν βγαίνει.
Η ρωσική πλευρά δεν διευκολύνει το τουρκικό σχέδιο και η σχέση της Αγκυρας με τους Αμερικανούς μοιάζει με τα «ρώσικα βουνά» (τα τρενάκια του ιλίγγου) στα λούνα παρκ. Η οικονομία βρίσκεται σε στασιμότητα και οι δημοτικές εκλογές προοιωνίζονται δύσκολη μάχη για τους ερντογανικούς υποψηφίους. Ο Ερντογάν αναζητά διαύλους προς την Ευρώπη και η αναβαθμισμένη μετά τις Πρέσπες ελληνική κυβέρνηση μπορεί να είναι ένας τέτοιος δίαυλος.
Δεύτερον, φαίνεται ότι η προοπτική για ουσιαστικές διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό απομακρύνεται. Η Τουρκία δεν θα απεμπολήσει τη στρατιωτική παρουσία της στο νησί και αυτό ακυρώνει κάθε ειλικρινή προσπάθεια για συμβιβασμό. Ο Ερντογάν είπε ότι πρέπει να βρεθεί κοινό όραμα πριν από τις διαπραγματεύσεις και αυτό παραπέμπει το θέμα στις ελληνικές καλένδες.
Τρίτον, τα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης φαίνεται ότι τα θέλουν τώρα και οι Τούρκοι. Γιατί δεν μπορούν να κρατούν όλα τα μέτωπα σε ένταση αλλά και γιατί ένα επεισόδιο θα δώσει τη χαριστική βολή στον τουρισμό τους που από πέρυσι δείχνει να ανακάμπτει και θα αποθαρρύνει τις ξένες επενδύσεις. Και τα δυο είναι απολύτως απαραίτητα σε μια Τουρκία που έχει περισσότερους από ένα εκατομμύριο νέους εισερχόμενους στην αγορά εργασίας κάθε χρόνο.
Βασικό στα μέτρα αυτά είναι η δημιουργία μηχανισμών γρήγορης και έγκαιρης επικοινωνίας για την αποσόβηση επεισοδίων και τη μείωση της έντασης (απευθείας επαφή υπουργών Εθνικής Αμυνας και Α/ΓΕΕΘΑ). Η αλλαγή στην πολιτική ηγεσία του ελληνικού υπουργείου Εθνικής Αμυνας συμβάλλει στη δημιουργία τέτοιων μηχανισμών συνεννόησης και μείωσης της εκατέρωθεν δυσπιστίας.
Τέταρτον, οι εμφατικές συμβολικές κινήσεις του Ελληνα πρωθυπουργού, που δείχνουν πολύ προσεκτική και κοπιαστική προετοιμασία από τους Ελληνες διπλωμάτες σε Αθήνα και Αγκυρα. Δυο επισκέψεις που έγιναν και μία που δεν έγινε. Η επίσκεψη στην Αγία Σοφία και τη Χάλκη επανέφερε στο προσκήνιο τα διεθνή αυτά ζητήματα. Γιατί και τα δύο θέματα της μη ισλαμοποίησης της Αγίας Σοφίας και της λειτουργίας της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης δεν είναι ελληνοτουρκικά ζητήματα, αλλά αφορούν την παγκόσμια κληρονομιά το πρώτο και δεκάδες εκατομμύρια ορθόδοξους σε όλο τον κόσμο, το δεύτερο (η ελλαδική Ορθοδοξία είναι ένα πολύ μικρό κλάσμα της παγκόσμιας πολυπολιτισμικής Ορθοδοξίας).
Η διεθνής δημοσιότητα του κ. Τσίπρα μετά τις Πρέσπες «σηκώνει» και τα θέματα αυτά στη διεθνή σκηνή και κάνει ευκολότερες τις διεθνείς συμμαχίες με χώρες, Εκκλησίες και χριστιανικές οργανώσεις. Δεν έγινε όμως η επίσκεψη και η κατάθεση στεφάνου στο Μαυσωλείο του Κεμάλ Ατατούρκ με ό,τι αυτό σημαίνει.
*Αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου και υπεύθυνος του Κέντρου Μεσογειακών, Μεσανατολικών και Ισλαμικών Σπουδών, www.cemmis.edu.gr
Υπάρχουν τέσσερα σημεία που μπορούν να συγκρατηθούν.
Πρώτον, οι χαμηλοί τόνοι της τουρκικής πλευράς στις βασικές διαφορές των δύο πλευρών. Σήκωσαν το ζήτημα των 8 αξιωματικών, το οποίο είναι σαφώς έλασσον συγκριτικά με τα θέματα του Αιγαίου και της Ανατ. Μεσογείου. Η Τουρκία δεν είναι στην καλύτερη κατάσταση αυτήν τη στιγμή. Το σχέδιό της να δημιουργήσει μια ζώνη ασφαλείας στη Βόρεια Συρία «λιώνοντας» τους Κούρδους δεν βγαίνει.
Η ρωσική πλευρά δεν διευκολύνει το τουρκικό σχέδιο και η σχέση της Αγκυρας με τους Αμερικανούς μοιάζει με τα «ρώσικα βουνά» (τα τρενάκια του ιλίγγου) στα λούνα παρκ. Η οικονομία βρίσκεται σε στασιμότητα και οι δημοτικές εκλογές προοιωνίζονται δύσκολη μάχη για τους ερντογανικούς υποψηφίους. Ο Ερντογάν αναζητά διαύλους προς την Ευρώπη και η αναβαθμισμένη μετά τις Πρέσπες ελληνική κυβέρνηση μπορεί να είναι ένας τέτοιος δίαυλος.
Δεύτερον, φαίνεται ότι η προοπτική για ουσιαστικές διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό απομακρύνεται. Η Τουρκία δεν θα απεμπολήσει τη στρατιωτική παρουσία της στο νησί και αυτό ακυρώνει κάθε ειλικρινή προσπάθεια για συμβιβασμό. Ο Ερντογάν είπε ότι πρέπει να βρεθεί κοινό όραμα πριν από τις διαπραγματεύσεις και αυτό παραπέμπει το θέμα στις ελληνικές καλένδες.
Τρίτον, τα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης φαίνεται ότι τα θέλουν τώρα και οι Τούρκοι. Γιατί δεν μπορούν να κρατούν όλα τα μέτωπα σε ένταση αλλά και γιατί ένα επεισόδιο θα δώσει τη χαριστική βολή στον τουρισμό τους που από πέρυσι δείχνει να ανακάμπτει και θα αποθαρρύνει τις ξένες επενδύσεις. Και τα δυο είναι απολύτως απαραίτητα σε μια Τουρκία που έχει περισσότερους από ένα εκατομμύριο νέους εισερχόμενους στην αγορά εργασίας κάθε χρόνο.
Βασικό στα μέτρα αυτά είναι η δημιουργία μηχανισμών γρήγορης και έγκαιρης επικοινωνίας για την αποσόβηση επεισοδίων και τη μείωση της έντασης (απευθείας επαφή υπουργών Εθνικής Αμυνας και Α/ΓΕΕΘΑ). Η αλλαγή στην πολιτική ηγεσία του ελληνικού υπουργείου Εθνικής Αμυνας συμβάλλει στη δημιουργία τέτοιων μηχανισμών συνεννόησης και μείωσης της εκατέρωθεν δυσπιστίας.
Τέταρτον, οι εμφατικές συμβολικές κινήσεις του Ελληνα πρωθυπουργού, που δείχνουν πολύ προσεκτική και κοπιαστική προετοιμασία από τους Ελληνες διπλωμάτες σε Αθήνα και Αγκυρα. Δυο επισκέψεις που έγιναν και μία που δεν έγινε. Η επίσκεψη στην Αγία Σοφία και τη Χάλκη επανέφερε στο προσκήνιο τα διεθνή αυτά ζητήματα. Γιατί και τα δύο θέματα της μη ισλαμοποίησης της Αγίας Σοφίας και της λειτουργίας της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης δεν είναι ελληνοτουρκικά ζητήματα, αλλά αφορούν την παγκόσμια κληρονομιά το πρώτο και δεκάδες εκατομμύρια ορθόδοξους σε όλο τον κόσμο, το δεύτερο (η ελλαδική Ορθοδοξία είναι ένα πολύ μικρό κλάσμα της παγκόσμιας πολυπολιτισμικής Ορθοδοξίας).
Η διεθνής δημοσιότητα του κ. Τσίπρα μετά τις Πρέσπες «σηκώνει» και τα θέματα αυτά στη διεθνή σκηνή και κάνει ευκολότερες τις διεθνείς συμμαχίες με χώρες, Εκκλησίες και χριστιανικές οργανώσεις. Δεν έγινε όμως η επίσκεψη και η κατάθεση στεφάνου στο Μαυσωλείο του Κεμάλ Ατατούρκ με ό,τι αυτό σημαίνει.
*Αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου και υπεύθυνος του Κέντρου Μεσογειακών, Μεσανατολικών και Ισλαμικών Σπουδών, www.cemmis.edu.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου