Δημήτριος Γκιόκας  Οικονομικός Αναλυτής

Παράλληλο Νόμισμα: Τι σημαίνει και ποιες είναι οι καταστροφικές συνέπειές του

Δημοσιεύθηκε: huffingtonpost, 15/07/2015

Η είδηση ότι ο πρώην υπουργός οικονομικών κ. Βαρουφάκης προετοίμαζε μαζί με μια μικρή ομάδα του υπουργείου σχέδιο έκδοσης παράλληλου νομίσματος και σταδιακής μετάβασης στη δραχμή, τη στιγμή μάλιστα που η διαπραγμάτευση της κυβέρνησης με τους εταίρους βρισκόταν στην πιο κρίσιμη καμπή της, προκάλεσε αμηχανία και έκπληξη. Ιδίως όταν ο ίδιος με σχετικό του άρθρο το 2011 εμφανιζόταν κάθετα αντίθετος σε κάτι τέτοιο.
Το παράλληλο νόμισμα εκδίδεται από χώρες που αδυνατούν να καλύψουν τις τρέχουσες υποχρεώσεις τους έναντι των υπαλλήλων, των συνταξιούχων και των προμηθευτών του δημοσίου, ενώ ταυτόχρονα αντιμετωπίζουν διαφόρων ειδών περιορισμούς στην εκτύπωση του επίσημου νομίσματος τους. Αναγκάζονται λοιπόν να εκδώσουν για βραχυπρόθεσμο διάστημα ένα δεύτερο νόμισμα που κυκλοφορεί παράλληλα με το κανονικό και με τυπικά ισότιμη ονομαστική αξία.
Πρόσφατα παραδείγματα ήταν η Αργεντινή λίγο πριν τη χρεοκοπία της το 2001, καθώς και για πολύ λίγες ημέρες (και μόνο αντί επιστροφής φόρου) η πολιτεία της Καλιφόρνιας το 2009. Σταθερά διπλό νόμισμα έχει επίσης και η Κούβα, όπου το δεύτερο χρησιμοποιείται αποκλειστικά από τους τουρίστες. Σε περίπτωση που η χώρα μας προχωρούσε σήμερα στην έκδοση 2ου νομίσματος, ιδιαίτερα εν μέσω κλειστών τραπεζών, με παγωμένες τις συναλλαγές και αδύνατες τις εισαγωγές, υπό καθεστώς μάλιστα χρεοκοπίας έναντι των πιστωτών της, αυτό θα ισοδυναμούσε με βόμβα στα θεμέλια της οικονομίας της.

Έστω λοιπόν ότι η Ελλάδα λόγω αδυναμίας καταβολής μισθών και συντάξεων σε ευρώ αποφάσιζε να εκδώσει από μόνη της ένα παράλληλο νόμισμα, πχ τον «Φοίνικα», με αρχική ισοτιμία ίση με το ευρώ. Τις πρώτες μέρες η χρήση του θα ήταν περιορισμένη, πρώτον διότι υπάρχει ακόμα ιδιωτικό απόθεμα σε ευρώ (αρκετά δισ. είναι κρυμμένα σε στρώματα ή σε καταθέσεις στο εξωτερικό) και δεύτερον γιατί λόγω του περιορισμού των αναλήψεων πολύς κόσμος θα είχε στο υπόλοιπο του λογαριασμού του κάποια ευρώ να ξοδέψει. Με την πάροδο όμως των ημερών η χρήση του θα γινόταν ολοένα και μεγαλύτερη. Η υποτίμησή του όμως έναντι του ευρώ θα ήταν αναπόφευκτη (όπως άλλωστε συνέβη και στην Αργεντινή, όπου το "Patacon" αυτόματα υποτιμήθηκε έναντι του "Peso" κατά 50%). Με το ευρώ ως ισχυρό νόμισμα να κυκλοφορεί παράλληλα, όλοι θα ήθελαν να ξεφορτωθούν το 2ο νόμισμα και να το ανταλλάξουν με ευρώ. Κανείς όμως σώφρων δε θα τολμούσε να το ανταλλάξει χωρίς πρώτα να έχει απαιτήσει τη δραστική υποτίμησή του. Η υποτίμηση θα οδηγούσε σε μεγάλο πληθωρισμό και συνεχείς αυξήσεις στις τιμές των προϊόντων, με αποτέλεσμα να μειωθεί η πραγματική αξία του χρήματος. Σε πολλές περιπτώσεις επίσης θα ήταν αδύνατη η εισαγωγή προϊόντων από το εξωτερικό, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για μια κατ' εξοχήν εισαγωγική χώρα, όπως είναι η Ελλάδα.

Η μεγάλη κοινωνική αδικία που θα προέκυπτε θα ήταν ανάμεσα σε αυτούς που θα είχαν απόθεμα σε ευρώ και σε εκείνους που δε θα είχαν. Οι κάτοχοι ευρώ θα είχαν την ευχέρεια να κάνουν αγορές σε εξαιρετικά χαμηλές τιμές, ενώ αντίθετα οι υπόλοιποι θα βρίσκονταν σε πολύ μειονεκτική θέση. Το πρόβλημα θα γινόταν ολοένα και μεγαλύτερο αν με το πέρασμα των εβδομάδων συνεχιζόταν η παράλληλη κυκλοφορία νομισμάτων. Η ραγδαία υποτίμηση θα οδηγούσε σε συνεχή εκτύπωση χρήματος από το κράτος για την κάλυψη των αναγκών. Ως γνωστόν όμως, όσο περισσότερα χαρτονομίσματα κυκλοφορούν στην αγορά τόσο μικρότερη η αξία τους. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν στα χρόνια της γερμανικής κατοχής, όταν οι Γερμανοί τύπωναν δραχμές σε δικά τους μηχανήματα, παράλληλα με τις δραχμές που τύπωνε το ελληνικό κράτος στο εθνικό νομισματοκοπείο. Συνέπεια αυτής της αφειδούς κυκλοφορίας χρήματος ήταν η σαρωτική υποτίμηση της δραχμής, όπου έφτασε μια καρτέλα αυγά να κοστίζει 5 δισ. δραχμές...
Όταν λοιπόν θα έφτανε η χρονική στιγμή για τη μετάβαση από το ευρώ στη δραχμή και την απόσυρση του 2ου νομίσματος, αυτό θα γινόταν υπό πολύ χειρότερες οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες, λόγω των ταχύτατων αλυσιδωτών αντιδράσεων.
Στις δύσκολες μέρες που βιώνει η χώρα μας η συμμετοχή της στην ευρωζώνη της προσφέρει αδιαμφισβήτητα σιγουριά και ασφάλεια. Το συμπέρασμα ότι δεν είμαστε προετοιμασμένοι να υποδεχτούμε άλλο νόμισμα το αποδέχονται άλλωστε ακόμη και όσοι προτείνουν την επιστροφή μας στη δραχμή, οι οποίοι τονίζουν ευθαρσώς ότι σε τέτοια περίπτωση θα κινηθούμε σε «αχαρτογράφητα νερά».