Κατά Σαδδουκαίων

Γιάννης Η. Χάρης

Η ήττα δεν είναι πάντοτε (μόνο) ήττα

(Πρώτη δημοσίευση: Εφημερίδα των συντακτών 18 Ιουλ. 2015)

yannisharis.blogspot.gr

Το τρίτο μνημόνιο ήρθε, με μέτρα δυσβάστακτα, μια συμφωνία εξαιρετικά επώδυνη, ιδίως για κυβέρνηση της αριστεράς.

Κανένας δεν διαφωνεί εδώ. Όρος απαράβατος ωστόσο είναι να κρίνουμε το όποιο και οσοδήποτε καταστροφικό αποτέλεσμα σε συνάρτηση με τις άλλες επιλογές, αν υπήρχαν καν, προπάντων με τις αντικειμενικές συνθήκες.

Οφείλουμε έτσι να σκεφτούμε, να σταθμίσουμε, να θυμηθούμε και να θυμόμαστε συνέχεια ορισμένα δεδομένα:

1. Τι θα έκαναν οι άλλοι στις παρούσες συνθήκες. Οι ίδιοι βέβαια λένε τώρα, εκ του ασφαλούς, ότι δεν θα ’χαν φτάσει ώς εδώ. Ας δούμε τότε όχι τι θα έκαναν, αλλά τι έκαναν ή τι δεν έκαναν.

– Λίγο πριν, λίγο μετά τις ευρωεκλογές του ’14 σταμάτησαν κάθε μεταρρυθμιστική προσπάθεια, από αυτές που υπήρχαν σαν δεσμεύσεις στα μνημόνια: άσε να τα λουστούν οι επόμενοι, ήταν η σκέψη, ή το σχέδιο, ο Σύριζα δηλαδή.

– Το περασμένο φθινόπωρο, όταν κορυφώθηκαν οι πανηγυρισμοί για το success story, εκτός από το παρδαλό κατσίκι που εγέλασε γέλιο μεγάλο, ο Σαμαράς άκουσε από τους εταίρους σχεδόν όσα δεν άκουσε μετά ο Τσίπρας, και αναγκάστηκε να τα μαζέψει με τρόπο.

– Λίγο αργότερα, είχαμε το μέιλ Χαρδούβελη, αυτό που τότε αρνιόνταν ότι υπήρχε καν, έπειτα όμως το αναγνώρισαν για να πουν πόσο πιο ήπιο ήταν από την όποια συμφωνία προτάθηκε στην κυβέρνηση του Σύριζα, αυτό λοιπόν το μέιλ Χαρδούβελη οι εταίροι τούς το γύρισαν πίσω, που σημαίνει ότι απαιτούσαν περισσότερα μέτρα: τα γλίτωσαν με την απώλεια της εξουσίας.

Με αυτά τα δεδομένα (α) τι μας λέει πως θα ’ταν καλύτερη η επόμενη, δική τους συμφωνία, είτε την έλεγαν μνημόνιο είτε όχι; Και αν ακόμα ήταν καλύτερη αρχικά, (β) ποιος θα ισχυριστεί πως δεν θα έμπαιναν όλο και νέα μέτρα, με πανθομολογούμενη πλέον την αποτυχία της πολιτικής της λιτότητας και των προγραμμάτων του ΔΝΤ; Αλλά, έτσι κι αλλιώς, (γ) δεν είναι τάχα όλα τα νέα μέτρα στο πνεύμα όχι μόνο των παλιών μνημονίων αλλά και της ιδεολογίας του νεοφιλελευθερισμού, την οποία έχουν κορόνα στο κεφάλι τους οι άλλοι;

2. Η τιμωρητική τακτική είναι ένα άλλο, αναντίλεκτο στοιχείο· η πρόσθετη, δηλαδή, ασφυκτική πίεση σε μια αριστερή κυβέρνηση, που, είτε με το ευρώ είτε με τη δραχμή, απειλούσε με κατάρρευση το ήδη ετοιμόρροπο οικοδόμημα της ευρωζώνης. Σε εποχή που πλήθαιναν οι φωνές αντίστασης και έμοιαζε ότι μπορεί να αλλάξουν οι συσχετισμοί, έπρεπε να συντριβεί με κάθε τρόπο μια αριστερή κυβέρνηση. Από αυτή την άποψη τίποτα δεν εγγυάται πως θα ήταν πιο αίσια η έκβαση των διαπραγματεύσεων σε οποιαδήποτε περίπτωση, όπως αποδείχτηκε εξάλλου τη βδομάδα που οδήγησε στο δημοψήφισμα, με τις παλινωδίες των εταίρων και την επιβολή όλο και επαχθέστερων όρων.

Όμως τι; Η βεβαιότητα (είτε προϋπήρχε είτε σχηματίστηκε καθοδόν) πως μια αριστερή κυβέρνηση θα συναντήσει λυσσαλέο πόλεμο σημαίνει πως δεν έπρεπε να πάει στον πόλεμο αυτό; πιο πριν ακόμα: πως δεν έπρεπε να υπάρξει καν, να μην είχε σχηματιστεί; (Τα ίδια ρητορικά ερωτήματα ισχύουν και στην –πιθανότερη ενδεχομένως– περίπτωση που η κυβέρνηση είχε υπερεκτιμήσει τις δυνάμεις της, τις δυνατότητες και την αποτελεσματικότητα των συμμαχιών που πίστευε ότι μπορεί να σχηματίσει.)

3. Είπα για πόλεμο, και δεν είναι σχήμα λόγου. Πόλεμο που, αν δεχτούμε πως κατέληξε σε ήττα, είχε οπωσδήποτε επιμέρους κερδισμένες μάχες, διόλου ασήμαντες:

(α) καταστράφηκε ένα από τα υπερόπλα που χρησιμοποίησαν οι άλλοι, οι μέσα και οι έξω: η ύπαρξη τάχα κρυφής ατζέντας για έξοδο απ’ το ευρώ, γενικότερα πως όλα ήταν συνεννοημένο παιχνίδι·

(β) καταδείχτηκε, ακόμα πιο σημαντικό, πόσο γυμνός και αποκρουστικός στη γύμνια του είναι ο γηραιός βασιλιάς, η Ευρώπη· και το σημαντικότερο,

(γ) αναδείχτηκαν οι διεθνείς διαστάσεις του ελληνικού προβλήματος.

4. Έπαιξε το κεφάλι του σ’ αυτό τον πόλεμο ο Τσίπρας, έμεινε έκθετος στην κριτική για πολιτική αφέλεια, ανικανότητα, υπογραφή μνημονίου κτλ., σώζοντας όμως, το λέω κι ας ακούγεται παράδοξο, πολιτική ηθική και εντιμότητα. Γιατί, όσο νωρίτερα είχε υπογράψει μια έτσι κι αλλιώς κακή συμφωνία (που μόνο αναδρομικά, εκ των υστέρων, τη λέμε ευνοϊκότερη!) τόσο περισσότερο έκθετος θα ήταν ηθικοπολιτικά, θα είχε κάψει οριστικά κάθε του κεφάλαιο, αφού δεν θα είχε εξαντλήσει ακριβώς κάθε όριο, δικό του και μοιραία και της χώρας.

Δεν θα είχε πολεμήσει εντέλει. Μέχρι τέλους. Και όταν πας στον πόλεμο, πας φυσικά για να νικήσεις, ξέρεις ωστόσο πως μπορεί και να νικηθείς. Ή και να μη γυρίσεις.

Αν τώρα οδηγηθήκαμε σε ήττα (κάτι που πρέπει πάντως πάντα να συνεξετάζεται με αντικειμενικές συνθήκες και συσχετισμούς, καθώς και με υπάρχουσες επιλογές), ξέρουμε πως οι νίκες θεμελιώνονται σε ήττες. Εννοώ αυτά που είναι η ιστορική αλήθεια, πως η ήττα μας μπορεί να οδηγήσει αύριο σε νίκη άλλων, π.χ. στην Ισπανία, μεθαύριο σε δική μας. Αμήν.