«Εάν μισούνται αναμεσό τους / δεν τους πρέπει ελευθεριά!»

Διακόσια χρόνια φθόνος

Νίκος Δήμου, 12/9/14

Protagon.gr

• 

  photo: Νίκος Δήμου

Δεν ξέρω αν τελικά είμαστε κατ’ ευθείαν απόγονοι των Αρχαίων Ελλήνων (και μεταξύ μας δεν θεωρώ το θέμα σημαντικό – εκτός αν κάποιος πιστεύει στην κληρονομική μοναρχία, τους γαλαζοαίματους  και τους τίτλους ευγενείας). Δύσκολο πάντως το βλέπω, μετά από δυόμιση χιλιάδες χρόνια.
Μου δίνει όμως ελπίδες το γεγονός ότι τα τελευταία διακόσια χρόνια έχουμε παραμείνει ίδιοι και αναλλοίωτοι. Οι περιγραφές ποιητών, συγγραφέων και δημοσιογράφων του 19ου αιώνα αφορούν 100% και τους σημερινούς Έλληνες. Έτσι και μεταφράζαμε τον Ροΐδη από την καθαρεύουσα, θα μπορούσε να δημοσιεύεται κάθε μέρα στον σημερινό Τύπο. Αν λοιπόν καταφέραμε να μην αλλάξουμε καθόλου σε δύο αιώνες, γιατί όχι και σε είκοσι πέντε;
Το πρώτο συναίσθημα που κυριάρχησε στην γέννηση του νέου ελληνικού κράτους μετά την γενναιότητα, ήταν ο φθόνος. «Η Διχόνοια που βαστάει / ένα σκήπτρο η δολερή / καθενός χαμογελάει / παρ’ το, λέγοντας, κι εσύ». Χάρη στον φθόνο και στην εμφύλια διαμάχη, καταφέραμε να θάψουμε την επανάσταση – ευτυχώς που βόηθησαν οι ξένοι, και δεν είπαν: «Εάν μισούνται αναμεσό τους / δεν τους πρέπει ελευθεριά!». (Σολωμός, 1823)
Διαβάστε ένα κείμενο του 1875 που λέει πώς οι Έλληνες πρέπει πρώτα να πεθάνουν για να ακούσουν καλό λόγο: «Εις τας Αθήνας ζεις, είναι αληθές, άθλιος και υβριζόμενος δι’ όλου του βίου σου, αλλά τουλάχιστον αδελφέ, αποθνήσκεις επευφημούμενος και μακαριζόμενος υπό πάντων…».
Και σήμερα, μόλις πεθάνει κάποιος, ξαφνικά γίνεται «Mεγάλος»: ποιητής, ηθοποιός, πολιτικός. Νεκρός αναγνωρίζεται και από αυτούς που τον έφτυναν ζωντανό. Και γιατί; Διότι όσο ζούσε τον φθονούσαν. Απών, είναι ακίνδυνος.
Ποιος το έγραψε αυτό; Ο Δημήτριος Βερναρδάκης, σοφός λόγιος, φιλόλογος και συγγραφέας τραγωδιών. Πριν 139 χρόνια! Γράφει και άλλα: «Διότι τι άλλο είναι κατ’ ουσίαν η αιωνία, η άπαυστος βάσις του ελληνικού φθόνου, της ελληνικής αντιζηλίας, ήτις πέπρωται να μην αφήσει ποτέ το δύσμοιρον αυτό έθνος να ορθοποδήσει, τι άλλο παρά το ζήτημα τούτο: “Τι είσαι εσύ και τι είμαι εγώ”».
Όχι, δεν αναφέρεται στην σχέση ΓΑΠ και Βενιζέλου. Τεκμηριώνει όμως επαρκώς την συνέχεια του Ελληνικού έθνους. («Καποδίστριας και Όθων», Γαλαξίας, 1962).
Ο έλληνας δεν έχει αλλάξει! Ενάμιση αιώνα μετά, ο Στέλιος Ράμφος, γράφει: «…το χαρακτηριστικότερο ίσως ελληνικό συναίσθημα – ο φθόνος». (Time out, 2012).

Αναλλοίωτοι!