1
Το κοινωνικό κράτος σε αναζήτηση...
Αντώνης Ζαΐρης*
metarithmisi.gr , 11/09/2014
Οι συζητήσεις για το
κοινωνικό κράτος στο μέλλον θα είναι επίκαιρες με δεδομένα την
αυξανόμενη γήρανση του πληθυσμού της γης και την απαίτηση των κοινωνιών
για ποιοτικά αναβαθμισμένες υπηρεσίες που βελτιώνουν το επίπεδο ζωής των
πολιτών πχ στον τομέα της υγείας. Βεβαίως, η συντήρηση του κράτους
Πρόνοιας είναι ήδη πανάκριβη αφού συνεπάγεται αύξηση των φορολογικών
εισφορών. Ισχυρό κράτος Πρόνοιας ωστόσο είναι απαραίτητο στο πλαίσιο
μιας πολιτικής με ανθρώπινο πρόσωπο που στοχεύει πρωτίστως στην
καταπολέμηση της δυστυχίας, της φτώχειας και της αδικίας.
Η απλουστευμένη λογική του μειωμένου κοινωνικού κράτους για διευκόλυνση της αναπτυξιακής διαδικασίας είναι ασυμβίβαστη και περισσότερο για χώρες με ιστορικές παρακαταθήκες στην κοινωνική προστασία και στην κοινωνική Δικαιοσύνη όπως οι ευρωπαϊκές. Κανείς δεν έχει αντίρρηση βέβαια να πληρώνει σε παραγωγικές ηλικίες περισσότερα χρήματα όταν αναλογικά σε μεγαλύτερες ηλικίες εισπράττει καλύτερες υπηρεσίες και φροντίδα. Στη χώρα μας όμως υπάρχει και ένα άλλο προνομιακό ταξικό κομμάτι του πληθυσμού, ένα 10-15% ,που δεν είχε ανάγκη την προστασία ενός τέτοιου κοινωνικού συστήματος. Αυτό όμως το μικρό ποσοστό μπορεί ως μοχλός πίεσης να ακούγεται περισσότερο και να συντελεί δυναμικά στη διαμόρφωση των εξελίξεων. Όταν αναφερόμαστε στην κοινωνική προστασία βεβαίως συνήθως λανθασμένα εννοούμε ηλικιωμένους και υπερηλίκους συνταξιούχους. Η προστασία αυτή πρέπει να αφορά γενικότερα τις νέες ηλικίες και κυρίως τους ανέργους νέους.
Οι παράγοντες που θέτουν σε κρίση και προβληματισμό την ενίσχυση του κοινωνικού κράτους Προνοίας χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες: τους αντικειμενικούς, ρεαλιστικούς και τους πολιτικούς, ιδεολογικούς.
Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν :
• Η διευρυνόμενη ηλικιακή γήρανση του πληθυσμού σε συνδυασμό με την αύξηση του μέσου όρου ζωής που κάνει τα ασφαλιστικά ταμεία να υποφέρουν. Οι ευρωπαϊκές κοινωνίες του μέλλοντος θα είναι κοινωνίες γερόντων που η χρηματοδοτική τους στήριξη θα προέρχεται από τις εισφορές των παραγωγικών ηλικιών οι οποίες θα αποτελούν μειοψηφία.
• Το κόστος της ανθρώπινης ζωής σε όλη την εξέλιξη της ( κόστος σπουδών, μέριμνας και περίθαλψης,, οικογενειακές υποχρεώσεις κα) είναι δυσβάστακτο με αποτέλεσμα οι προτεινόμενες πολιτικές αύξησης των εισφορών για συντήρηση ενός οργανωμένου κοινωνικού κράτους να είναι μισητές και απωθητικές
• Η αύξηση ζήτησης κοινωνικών υπηρεσιών από τα μέσο ανώτερα και κατώτερα στρώματα της κοινωνίας ακολουθεί ανοδική τροχιά ,εξαιτίας του γενικότερου κλίματος ανασφάλειας. Οι κοινωνικές υπηρεσίες τίθενται σε δοκιμασία από το επίσημο κράτος που συνήθως στερείται πόρων αλλά και από φορείς της αγοράς που δεν είναι διατεθειμένοι με δεδομένη τη μειωμένη κερδοφορία τους να συνεισφέρουν στις κοινωνικές δαπάνες.
• Οι μεγάλες αλλαγές που συντελούνται στις παραδοσιακές δομές της οικονομίας και η εισαγωγή νέων προηγμένων τεχνολογικών μεθόδων παραγωγής οδηγούν σε μαζικές μετακινήσεις εργαζομένων και σε απολύσεις
Στη δεύτερη κατηγορία συγκαταλέγονται :
• Η παγιωμένη μεταρρυθμιστική πολιτική των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων τα τελευταία χρόνια για μείωση των ασφαλιστικών εισφορών που αναπόφευκτα θα οδηγήσει σε κατωτέρου επιπέδου προσφερόμενες κοινωνικές υπηρεσίες
• Στην Ευρώπη που χρόνια υποφέρει από υψηλούς δείκτες ανεργίας οι άνεργοι συνταξιοδοτούνται από κοινωνικούς πόρους στο αποθεματικό των οποίων οι ίδιοι ως άνεργοι δε συμβάλλουν. Ως εκ τούτου οι κυβερνήσεις δεν μπορούν να προωθήσουν ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης με αποτέλεσμα να εντοπίζεται με καχυποψία το «πολυδάπανο »κοινωνικό κράτος
• Οι περιορισμοί που υφίστανται οι εθνικές κυβερνήσεις από την Ευρώπη στην άσκηση νομισματικής και συναλλαγματικής πολιτικής τις αποτρέπουν να υιοθετήσουν ευέλικτες οικονομικές πολιτικές ανάπτυξης
Επειδή τελικά το θέμα σε μια Δημοκρατία πλουραλιστική, ευέλικτη, συμμετοχική, νεωτερική εστιάζεται στην προώθηση ενός αξιόμαχου κοινωνικού κράτους με προσφορά αξιοπρεπών κοινωνικών υπηρεσιών στους πολίτες του και με την εξασφάλιση κρατικών ή ιδιωτικών πόρων, η μοναδική διέξοδος πρέπει να αναζητηθεί από τις κυβερνήσεις στην υιοθέτηση μιας ολοκληρωμένης πολιτικής πλήρους απασχόλησης καθόσον αυτή είναι άμεσα συνδεδεμένη τόσο με το κοινωνικό κράτος όσο και με την αναπτυξιακή προοπτική της οικονομίας και της κοινωνίας.
Η απλουστευμένη λογική του μειωμένου κοινωνικού κράτους για διευκόλυνση της αναπτυξιακής διαδικασίας είναι ασυμβίβαστη και περισσότερο για χώρες με ιστορικές παρακαταθήκες στην κοινωνική προστασία και στην κοινωνική Δικαιοσύνη όπως οι ευρωπαϊκές. Κανείς δεν έχει αντίρρηση βέβαια να πληρώνει σε παραγωγικές ηλικίες περισσότερα χρήματα όταν αναλογικά σε μεγαλύτερες ηλικίες εισπράττει καλύτερες υπηρεσίες και φροντίδα. Στη χώρα μας όμως υπάρχει και ένα άλλο προνομιακό ταξικό κομμάτι του πληθυσμού, ένα 10-15% ,που δεν είχε ανάγκη την προστασία ενός τέτοιου κοινωνικού συστήματος. Αυτό όμως το μικρό ποσοστό μπορεί ως μοχλός πίεσης να ακούγεται περισσότερο και να συντελεί δυναμικά στη διαμόρφωση των εξελίξεων. Όταν αναφερόμαστε στην κοινωνική προστασία βεβαίως συνήθως λανθασμένα εννοούμε ηλικιωμένους και υπερηλίκους συνταξιούχους. Η προστασία αυτή πρέπει να αφορά γενικότερα τις νέες ηλικίες και κυρίως τους ανέργους νέους.
Οι παράγοντες που θέτουν σε κρίση και προβληματισμό την ενίσχυση του κοινωνικού κράτους Προνοίας χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες: τους αντικειμενικούς, ρεαλιστικούς και τους πολιτικούς, ιδεολογικούς.
Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν :
• Η διευρυνόμενη ηλικιακή γήρανση του πληθυσμού σε συνδυασμό με την αύξηση του μέσου όρου ζωής που κάνει τα ασφαλιστικά ταμεία να υποφέρουν. Οι ευρωπαϊκές κοινωνίες του μέλλοντος θα είναι κοινωνίες γερόντων που η χρηματοδοτική τους στήριξη θα προέρχεται από τις εισφορές των παραγωγικών ηλικιών οι οποίες θα αποτελούν μειοψηφία.
• Το κόστος της ανθρώπινης ζωής σε όλη την εξέλιξη της ( κόστος σπουδών, μέριμνας και περίθαλψης,, οικογενειακές υποχρεώσεις κα) είναι δυσβάστακτο με αποτέλεσμα οι προτεινόμενες πολιτικές αύξησης των εισφορών για συντήρηση ενός οργανωμένου κοινωνικού κράτους να είναι μισητές και απωθητικές
• Η αύξηση ζήτησης κοινωνικών υπηρεσιών από τα μέσο ανώτερα και κατώτερα στρώματα της κοινωνίας ακολουθεί ανοδική τροχιά ,εξαιτίας του γενικότερου κλίματος ανασφάλειας. Οι κοινωνικές υπηρεσίες τίθενται σε δοκιμασία από το επίσημο κράτος που συνήθως στερείται πόρων αλλά και από φορείς της αγοράς που δεν είναι διατεθειμένοι με δεδομένη τη μειωμένη κερδοφορία τους να συνεισφέρουν στις κοινωνικές δαπάνες.
• Οι μεγάλες αλλαγές που συντελούνται στις παραδοσιακές δομές της οικονομίας και η εισαγωγή νέων προηγμένων τεχνολογικών μεθόδων παραγωγής οδηγούν σε μαζικές μετακινήσεις εργαζομένων και σε απολύσεις
Στη δεύτερη κατηγορία συγκαταλέγονται :
• Η παγιωμένη μεταρρυθμιστική πολιτική των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων τα τελευταία χρόνια για μείωση των ασφαλιστικών εισφορών που αναπόφευκτα θα οδηγήσει σε κατωτέρου επιπέδου προσφερόμενες κοινωνικές υπηρεσίες
• Στην Ευρώπη που χρόνια υποφέρει από υψηλούς δείκτες ανεργίας οι άνεργοι συνταξιοδοτούνται από κοινωνικούς πόρους στο αποθεματικό των οποίων οι ίδιοι ως άνεργοι δε συμβάλλουν. Ως εκ τούτου οι κυβερνήσεις δεν μπορούν να προωθήσουν ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης με αποτέλεσμα να εντοπίζεται με καχυποψία το «πολυδάπανο »κοινωνικό κράτος
• Οι περιορισμοί που υφίστανται οι εθνικές κυβερνήσεις από την Ευρώπη στην άσκηση νομισματικής και συναλλαγματικής πολιτικής τις αποτρέπουν να υιοθετήσουν ευέλικτες οικονομικές πολιτικές ανάπτυξης
Επειδή τελικά το θέμα σε μια Δημοκρατία πλουραλιστική, ευέλικτη, συμμετοχική, νεωτερική εστιάζεται στην προώθηση ενός αξιόμαχου κοινωνικού κράτους με προσφορά αξιοπρεπών κοινωνικών υπηρεσιών στους πολίτες του και με την εξασφάλιση κρατικών ή ιδιωτικών πόρων, η μοναδική διέξοδος πρέπει να αναζητηθεί από τις κυβερνήσεις στην υιοθέτηση μιας ολοκληρωμένης πολιτικής πλήρους απασχόλησης καθόσον αυτή είναι άμεσα συνδεδεμένη τόσο με το κοινωνικό κράτος όσο και με την αναπτυξιακή προοπτική της οικονομίας και της κοινωνίας.
*Ο Δρ. Αντώνης Ζαΐρης είναι Αναπληρωτής Αντοπρόεδρος ΣΕΛΠΕ, Αναπλ. Εθνικός Εκπρόσωπος Ελλάδας στην Επιτροπή Εμπειρογνομώνων του ΟΗΕ για την βιώσιμη Ανάπτυξη.
************************
2
Υπάρχει ακόμη πρόβλημα «Υγείας»
Λυκούργος Λιαρόπουλος*, Έθνος, 10/09/2014
Μια και τώρα είναι ώρα...
υποσχέσεων για τη Νέα Ελλάδα, να θυμίσω ότι και στην Υγεία υπάρχουν...
εκκρεμότητες. Προσπαθώντας να φρεσκάρω τη μνήμη κυβερνώντων και μη, να
θυμίσω ότι μια σοβαρή πολιτική Υγείας πρέπει να εξυπηρετεί επείγουσες
και σοβαρές ανάγκες σε αρμονία με τους δημοσιονομικούς περιορισμούς. Οι
τέσσερις κυριότεροι άξονες παρέμβασης και οι αντίστοιχες πολιτικές -
λύσεις που προτείνω για άμεση εφαρμογή μέσα στο 2014-15 είναι:
Πρόβλημα 1: Δύο εκατομμύρια πολίτες είναι χωρίς ασφαλιστική κάλυψη λόγω ύφεσης και ανεργίας. Η λύση είναι η Καθιέρωση Εθνικής Ασφάλισης Υγείας για όλους, με καθολική κάλυψη στο ύψος των παροχών του ΕΟΠΥΥ. Σταδιακή κατάργηση ασφαλιστικών εισφορών εργαζομένων, εργοδοτών και αυτοαπασχολούμενων και αντικατάσταση με φορολογικά έσοδα.
Πρόβλημα 2: Δυσκολία πρόσβασης στα δημόσια νοσοκομεία, χωρίς αντιστοιχία με την ιατρική ανάγκη, αλλά με διάφορες δαπανηρές «διαμεσολαβήσεις». Δήθεν «επείγοντα» περιστατικά διεκδικούν ταυτόχρονα με τα πολύ περισσότερα μη επείγοντα περιστατικά την εισαγωγή στο νοσοκομείο, συχνά με «αντάλλαγμα» για όσους μπορούν. Η λύση είναι η υποχρεωτική εισαγωγή όλων των μη επειγόντων με παραπομπή από την Πρωτοβάθμια Φροντίδα - ΠΕΔΥ. Ταυτόχρονα, η σύνδεση της Επείγουσας Φροντίδας με την ίδρυση Αυτόνομων Τμημάτων Επειγόντων - ΤΕΠ, 24ωρης συνεχούς λειτουργίας.
Πρόβλημα 3: Το «κύμα νοσηρότητας» λόγω της κρίσης, που αναμένεται να κορυφωθεί στο 2016-18. Αναβαλλόμενες ιατρικές και προληπτικές πράξεις, παχυσαρκία λόγω κακής διατροφής, κακή στοματική υγεία, κατάθλιψη και ανθυγιεινές συνήθειες απαιτούν ιδιαίτερη αντιμετώπιση έστω και τώρα. Η λύση είναι ένα έκτακτο Πρόγραμμα πρόληψης προσυμπτωματικού ελέγχου και άμεσης δράσης.
Πρόβλημα 4: Ανεπάρκεια των δημόσιων πόρων στην Υγεία. Διαφθορά και γραφειοκρατία σπαταλούν τους λίγους διαθέσιμους δημόσιους πόρους και εμποδίζουν την αποδοτικότητα και τη φιλικότητα του συστήματος υγείας. Η λύση βρίσκεται στην καθιέρωση της συνολικής ηλεκτρονικής διαχείρισης σε όλες τις συναλλαγές χρηστών και προμηθευτών και στη διακίνηση φαρμάκων, υλικών και υπηρεσιών υγείας. Ο ΕΟΠΥΥ πρέπει να είναι ο μόνος υπεύθυνος Δημόσιος Φορέας για τη Διαχείριση, τον Ελεγχο και την Αξιολόγηση του δημόσιου ΕΣΥ.
Αν ακούγαμε κάτι τέτοιο στη Θεσσαλονίκη, ίσως ξεχνούσαμε για λίγο τα λάθη με τον ΕΝΦΙΑ.
Πρόβλημα 1: Δύο εκατομμύρια πολίτες είναι χωρίς ασφαλιστική κάλυψη λόγω ύφεσης και ανεργίας. Η λύση είναι η Καθιέρωση Εθνικής Ασφάλισης Υγείας για όλους, με καθολική κάλυψη στο ύψος των παροχών του ΕΟΠΥΥ. Σταδιακή κατάργηση ασφαλιστικών εισφορών εργαζομένων, εργοδοτών και αυτοαπασχολούμενων και αντικατάσταση με φορολογικά έσοδα.
Πρόβλημα 2: Δυσκολία πρόσβασης στα δημόσια νοσοκομεία, χωρίς αντιστοιχία με την ιατρική ανάγκη, αλλά με διάφορες δαπανηρές «διαμεσολαβήσεις». Δήθεν «επείγοντα» περιστατικά διεκδικούν ταυτόχρονα με τα πολύ περισσότερα μη επείγοντα περιστατικά την εισαγωγή στο νοσοκομείο, συχνά με «αντάλλαγμα» για όσους μπορούν. Η λύση είναι η υποχρεωτική εισαγωγή όλων των μη επειγόντων με παραπομπή από την Πρωτοβάθμια Φροντίδα - ΠΕΔΥ. Ταυτόχρονα, η σύνδεση της Επείγουσας Φροντίδας με την ίδρυση Αυτόνομων Τμημάτων Επειγόντων - ΤΕΠ, 24ωρης συνεχούς λειτουργίας.
Πρόβλημα 3: Το «κύμα νοσηρότητας» λόγω της κρίσης, που αναμένεται να κορυφωθεί στο 2016-18. Αναβαλλόμενες ιατρικές και προληπτικές πράξεις, παχυσαρκία λόγω κακής διατροφής, κακή στοματική υγεία, κατάθλιψη και ανθυγιεινές συνήθειες απαιτούν ιδιαίτερη αντιμετώπιση έστω και τώρα. Η λύση είναι ένα έκτακτο Πρόγραμμα πρόληψης προσυμπτωματικού ελέγχου και άμεσης δράσης.
Πρόβλημα 4: Ανεπάρκεια των δημόσιων πόρων στην Υγεία. Διαφθορά και γραφειοκρατία σπαταλούν τους λίγους διαθέσιμους δημόσιους πόρους και εμποδίζουν την αποδοτικότητα και τη φιλικότητα του συστήματος υγείας. Η λύση βρίσκεται στην καθιέρωση της συνολικής ηλεκτρονικής διαχείρισης σε όλες τις συναλλαγές χρηστών και προμηθευτών και στη διακίνηση φαρμάκων, υλικών και υπηρεσιών υγείας. Ο ΕΟΠΥΥ πρέπει να είναι ο μόνος υπεύθυνος Δημόσιος Φορέας για τη Διαχείριση, τον Ελεγχο και την Αξιολόγηση του δημόσιου ΕΣΥ.
Αν ακούγαμε κάτι τέτοιο στη Θεσσαλονίκη, ίσως ξεχνούσαμε για λίγο τα λάθη με τον ΕΝΦΙΑ.
*Ο Λυκούργος Λιαρόπουλος είναι Καθηγητής Οργάνωσης και Οικονομικών της Υγείας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου