Ογδόντα ένα "ξεχασμένα" χρονογραφήματα του Κώστα Βάρναλη Κώστας Βάρναλης
Συμβολή στη μελέτη της νεότερης ιστορίας το βιβλίο που κυκλοφόρησε πρόσφατα ο ακαταπόνητος εραστής και ερευνητής των εντύπων του παρελθόντος Γιώργος Ζεβελάκης.
Η έκδοση αυτή ξεναγεί τον αναγνώστη στα μαύρα χρόνια της Κατοχής (1941-1944) μέσα από τη γραφίδα του γνωστού στρατευμένου ποιητή , μεταφραστή και κριτικού Κώστα Βάρναλη.
Ο Βάρναλης υπήρξε συνεργάτης της εφημερίδας "Πρωΐα" και στα τέλη της δεκαετίας του '30 διαδέχθηκε τον Παύλο Σερούιο, παλαιό δημοσιογράφο , που κρατούσε τη στήλη του χρονογραφήματος υπό τον τίτλο "Τέχνη και Ζωή". Η στήλη αυτή διατηρήθηκε και στα μαύρα χρόνια της σκλαβιάς με τον ίδιο υπέρτιτλο, αν και θεματικά ελάχιστες ήταν οι αναφορές σε πνευματικά ζητήματα, προφανώς λόγω των τραγικών καταστάσεων που βίωναν οι άνθρωποι της εποχής.
Ο Γιώργος Ζεβελάκης επέλεξε 81 χρονογραφήματα των ετών 1943-1944 και τα κατέταξε σε οχτώ θεματικές ενότητες, προκειμένου ο αναγνώστης να σχηματίσει μια καθαρότερη εικόνα για τις συνθήκες που επικρατούσαν στην ταραγμένη εκείνη περίοδο: Ιστορίες εσωτερικού χώρου, Περιπλανήσεις στην πόλη, Προς άγραν τροφής, Οίνος ευφραίνει καρδίαν, Αττικοί περίπατοι, Καιρού επιτρέποντος, Εκτός τόπου και χρόνου, Τέχνη και ζωή.
Στα χρονογραφήματα αυτά , που δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι γράφτηκαν κάτω από καθεστώς άγριας λογοκρισίας, ο Βάρναλης καταφέρνει να αναδείξει με τρόπο σατιρικό το ύφος και το ήθος της γερμανοκρατούμενης Αθήνας, τις στάσεις και τις συμπεριφορές διαφόρων ανθρώπων από όλες τις κοινωνικές ομάδες και κυρίως εκείνων που δεν είχαν ούτε ιερό ούτε όσιο, προκειμένου να τη βγάλουν καθαρή, όπως έκαναν π. χ. οι ασυνείδητοι που έκλεβαν τους ξύλινους σταυρούς από τα νεκροταφεία , για να τους κάνουν... καυσόξυλα .
Ο αγώνας για την επιβίωση, ανελέητος και απίθανα ευρηματικός, δίνει την αφορμή στο συγγραφέα να στηλιτεύσει απαράδεκτες συμπεριφορές των συμπατριωτών του, με τρόπο όμως πλάγιο και υπαινικτικό. Η σάτιρά του δείχνει το αδιέξο στο οποίο οδηγείται το άτομο, όταν ξεπερνάει τα κοινωνικώς αποδεκτά όρια και μεταβάλλεται σε άγριο θηρίο, που δρα με κριτήριο τον κυνικό αφορισμό " ο θάνατός σου η ζωή μου!".
Υπ' αυτό το πρίσμα, τα χρονογραφήματα του Βάρναλη κάτω από την ευτράπελη κρούστα τους καταγγέλλουν γενικώς τα προβλήματα κοινωνικής παθογένειας που γεννιούνται σε καιρό πολέμου, αλλά , ειδικά στην περίπτωση της δικής μας ιστορικής περιπέτειας, την αλλοίωση της ατομικής συνείδησης και την έκπτωση των ηθικών αξιών που επέφερε η Κατοχή στον ελληνικό λαό.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου