Περί βλακείας ( 1)

Το παρόν σημείωμα αφορά όλους εκείνους τους ανθρώπους

που κάνουν τη ζωή μας δύσκολη εξαιτίας της βλακείας τους.
Οι άνθρωποι αυτοί ανήκουν σε όλα τα κοινωνικά στρώματα,
η επίδρασή τους όμως επάνω μας είναι ανάλογη
με την κοινωνική ισχύ που διαθέτουν.
Διαφορετικά, λόγου χάρη, αισθανόμαστε τη βλακεία
ενός πολιτικού ή ενός επιχειρηματία από την ηλιθιότητα
ενός αγρότη ή εργάτη.
Εν πάση περιπτώσει, η αρνητική αυτή ιδιότητα
ενδημεί σε όλες τις εποχές και σε όλους τους λαούς,
είναι δε αδύνατο να εξαλειφθεί εξαιτίας της
μοναδικής ικανότητας των βλακών να συσπειρώνονται
και να επιβιώνουν, κάθε φορά που οι κοινωνίες
κάνουν προσπάθειες να τους θέσουν στο περιθώριο.
***
βλακεία η : 1. η ιδιότητα του βλάκα, η διανοητική καθυστέρηση· ηλιθιότητα*. ANT εξυπνάδα: H ~ του δεν έχει όρια. (έκφρ.) απαλλάσσεται λόγω βλακείας, συγχωρείται επειδή είναι βλάκας, δεν καταλαβαίνει, δεν έχει συναίσθηση. ΦP φόρος* βλακείας. || (συνήθ. πληθ.) λόγια, πράξεις, ενέργειες που αρμόζουν σε βλάκα: Mη λες / κάνεις βλακείες. Έχασε την περιουσία του από βλακείες. Aυτό που είπες / έκανες είναι καθαρή ~. 2. (ψυχιατρ.) βαθμός ανεπαρκούς ανάπτυξης της ευφυΐας. [λόγ. < αρχ. βλακεία]
Α. Οι πέντε θεμελιώδεις νόμοι της ανθρώπινης βλακείας

1. Πάντα και αναπόφευκτα ο καθένας από μας υποτιμά τον αριθμό των ηλίθιων ατόμων που κυκλοφορούν.
2. Η πιθανότητα να είναι ένα συγκεκριμένο πρόσωπο ηλίθιο είναι ανεξάρτητη από οποιοδήποτε άλλο χαρακτηριστικό του ίδιου προσώπου.
3. Ένα ηλίθιο άτομο είναι ένα πρόσωπο ή ομάδα προσώπων, χωρίς ταυτόχρονα να εξασφαλίζει κάποιο πλεονέκτημα για το ίδιο΄ πολλές φορές, μάλιστα, το ίδιο υφίσταται μιαν απώλεια.
4. Τα μη ηλίθια άτομα υποτιμούν πάντα τη βλαπτική ενέργεια των ηλίθιων ατόμων. Ιδίως οι μη ηλίθιοι ξεχνούν διαρκώς ότι σε οποιαδήποτε στιγμή και τόπο και σε οποιαδήποτε περίσταση η συναναστροφή και/ή ο συγχρωτισμός με ηλίθια άτομα αποδεικνύεται ασφαλώς ένα σοβαρότατο σφάλμα.
5. Το ηλίθιο άτομο είναι ο πιο επικίνδυνος τύπος που υπάρχει.

Από το "Δοκίμιο περί ανθρώπινης βλακείας"
του C. M. Cipolla,
Εκδ. ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ,
Αθήνα 1996
(Μετ. Καίτης Μαράκα)

ΔΕΙΓΜΑ ΗΛΙΘΙΟΤΗΤΑΣ

ΖΑΚ ΑΡΤΣΕΡ, 87 ετών, πρώην δήμαρχος της πόλης του Γιόρκ στην Αγγλία, έχασε τη λαλιά του, όταν η ταμίας ενός σούπερ μάρκετ τού ζήτησε να της δείξει την ταυτότητά του για να βεβαιωθεί ότι είναι άνω των 21 ετών, ώστε να μπορέσει να του «κτυπήσει» μια μπουκάλα σέρι που είχε προμηθευτεί.
Οταν μετά από λίγα δευτερόλεπτα ρώτησε την πανέξυπνη ταμία μήπως τού κάνει πλάκα, εκείνη του εξήγησε ότι ο εσωτερικός κανονισμός των υπεραγορών Μόρισονς, στην Αγγλία, υποχρεώνει τις υπαλλήλους στα ταμεία να ελέγχουν τις ταυτότητες όλων των πελατών που αγοράζουν αλκοολούχα ποτά και μόνον εάν είναι πάνω από 21 ετών να τους τα δίνουν.
«Στην αρχή με κολάκευσε η επιμονή της υπαλλήλου -έχει γούστο, είπα στον εαυτό μου, να μοιάζω με εικοσάρη», λέει ο κ. Αρτσερ. «Αλλά όταν την είδα να επιμένει, παρά το γεγονός ότι της εξηγούσα ότι υπηρέτησα στη Νορμανδία στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, πιθανώς μαζί με τον παππού της, κατάλαβα ότι το πρόβλημα είναι σοβαρό: η νέα μας γενιά είναι άριστα εκπαιδευμένη, αλλά όχι μορφωμένη».
Η αλυσίδα σούπερ μάρκετ Μόρισονς έχει αναλάβει δική της πρωτοβουλία για να «κτυπήσει» την πώληση αλκοολούχων ποτών σε ανηλίκους. Γι' αυτό και εφαρμόζει σε όλα τα καταστήματά της αυτό το πρόγραμμα, που φέρει την ονομασία «Task 21». Μόνο που το «κατά γράμμα» του καμμιά φορά καταντά γελοίο.

Από τη στήλη"Πρόσωπα και Προσωπεία"
της Ελευθεροτυπίας( 26/1/07)